Katastrofa w Swierdłowsku (dzis. Jekaterynburg ) – wypadek na przełomie marca i kwietnia 1979 w zakładzie opracowującym, produkującym i magazynującym broń biologiczną pod oficjalną nazwą Instytutu Problemów Techniki Wojskowej w Swierdłowsku.

Do katastrofy doszło w kompleksie dziewiętnastym na nocnej zmianie w wyniku przeoczenia notki o potrzebie założenia nowego filtru w wyniku czego z fabryki wydostały się przetrwalniki laseczek wąglika (Bacillus anthracis) oznaczanego jako "836". Zakażeniu ulegli głównie pracownicy nocnej zmiany innych zakładów, m.in. cała załoga położonego naprzeciwko zakładu ceramicznego.

U zainfekowanych wystąpiły objawy płucnej postaci wąglika , a większa część chorujących zmarła. Liczbę ofiar zwiększył nakaz władz terytorialnych (ściślej I Sekretarza Swierdłowskiego Komitetu Obwodowego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego – B. Jelcyna ) spryskania dróg, dachów itd. wodą, co zwiększyło "mobilność" patogenu (pacjenci zaczęli chorować na postać skórną) i wydłużyło czas trwania epidemii o miesiąc.

Wypadek został całkowicie zatajony przed opinią publiczną , a jak twierdzi Ken Alibek , KGB zlecono ochronę tajemnicy. Z tego też powodu ciężka do ustalenia obecnie pozostaje dzienna data katastrofy, jak i liczba ofiar.

Jak podaje w swojej książce K. Alibek zachodni naukowcy datowali wypadek na 3 lub 4 kwietnia , zaś jego kolega naukowiec przebywający w czasie katastrofy w Swierdłowsku na piątek 30 marca . Sugeruje on, że to właśnie koniec tygodnia mógł być przyczyną roztargnienia i nie dopilnowania notatek w dzienniku z zapiskami techników.

Władze Związku Sowieckiego utrzymywały, że zakaziło się 96 osób, z czego 66 zmarło. Twierdzili także, że do infekcji doszło w wyniku spożywania skażonej żywności (mięsa od chorujących na wąglik zwierząt) – jednak takie praktyki nie wywołują postaci płucnej. Naukowcy z Instytutu informowali o 105 osobach zmarłych na wąglik, czego nigdy nie potwierdzono.

Zachodnia prasa donosiła o wypadku już w listopadzie 1979, jednak największe zainteresowanie tragedią wynikło z opublikowania książki Biohazard.

Literatura

1. Alibek Ken , Hadelman Stephen: Biohazard, str. 63-75, Warszawa, Prószyński i S-ka, 2000
2. Wiedza i Życie nr 3, rok 1999, śródtytuł "Żywe Poligony"