Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Karol XII Szwedzki

Karol XII Szwedzki - szw. Karl XII, łac. Carolus Rex (ur. 17 czerwca 1682 w Sztokholmie, zm. 30 listopada 1718 we Fredrikshald (ob. Halden), Norwegia) - król Szwecji od 1697 z niemieckiej dynastii Wittelsbachów, książę Palatynatu-Zweibrücken.

Syn króla Szwecji Karola XI Wittelsbacha i Ulryki Eleonory Oldenburg księżniczki duńskiej.

Był wybitnym dowódcą wojskowym. Podczas III wojny północnej (1700-1721) wielokrotnie rozbijał przeważające wojska sił koalicji Rosji, Saksonii, Danii i Polski.

Wczesne kampanie

W 1699 roku Dania, Rosja i Saksonia zawarły sojusz, początkowo defensywny, a następnie zaczepno-odporny skierowany przeciwko Szwecji. Monarchowie trzech państw uznali zgodnie, że Szwecja pod rządami młodego, 17-letniego wówczas władcy, Karola XII, nie będzie w stanie oprzeć się potrójnej ofensywie. Liczono na to, że hegemonia Szwecji wreszcie zostanie przełamana. Duńczycy wciąż liczyli na odzyskanie Skanii, prowincji pozostającej do roku 1658 (Traktat z Roskilde w ich rękach (od tamtej pory po dziś dzień, należy do Szwecji), Rosjanie na odzyskanie utraconych na mocy pokoju stołbowskiego z roku 1617 - Ingrii oraz Karelii. Saksonia z kolei liczyła na zdobycie Inflant i uczynienie z nich dziedzicznego władztwa Wettynów.

Wojna nazwana później trzecią lub Wielką Wojną Północną rozpoczęła się od ataku Duńczyków na sprzymierzony ze Szwedami Holsztyn w marcu 1700 roku. Wkrótce potem wojska rosyjskie obległy Narwę, zaś saskie - Rygę. Karol XII postanowił eliminować swych wrogów pojedynczo. W pierwszej kolejności zaatakował i zmusił do kapitulacji Danię. Następnie postanowił jak najszybciej oswobodzić broniącej się już resztkami sił Narwę. Karol XII wziął wszystkich żołnierzy jakich miał pod ręką (ok. 10500 ludzi)i stanął naprzeciw liczącej ok. 39000 żołnierzy, armii rosyjskiej. Bitwa ta okazała się być pierwszym wielkim sukcesem młodego monarchy.

Po zebraniu liczniejszych sił Karol XII nie zdecydował się na pogoń Piotra I po rozległym terytorium rosyjskim, ale postanowił wyprzeć z Inflant Sasów. W 1701 roku doszło do kolejnego wielkiego starcia, z której to Szwedzi znów wyszli zwycięsko. Karol XII zdecydował się w tym momencie na krok, który został przez wielu potomnych uznany za jego największy polityczny błąd. Otóż po namowie Stanisława Poniatowskiego, wysłannika rodu Sapiehów, a także wyjątkowo korzystnej sytuacji politycznej (unia polsko-saska), Karol XII zdecydował się na detronizację Augusta II w Polsce.

W roku 1701 zajął Kurlandię po czym wkroczył na ziemie Rzeczypospolitej. W 1702 pokonał pod Kliszowem sasko-polskie wojska Augusta II Mocnego. Przez kolejne dwa lata systematycznie eliminował punkty opory Sasów (m.in. oblężenie Torunia 1703). W roku 1704 wyparł Augusta II do Saksonii i wysłał Arvida Horna do Warszawy by pod jego kierownictwem szlachta polska zawiązała konfederację warszawską oraz wybrała nowego króla - Stanisława Leszczyńskiego. Równolegle zawiązana, popierająca Augusta II, konfederacja sandomierska stanowiła największe zmartwienie Karola XII przez kolejne dwa lata, gdyż szlachta licznie opowiadała się za walką ze Szwedami ("Jedni do Lasa, drudzy do Sasa"). Gdy w 1706 gen. Carl Gustaf Rehnskiöld pobił armię saską pod Wschową (Fraustadt), Karol XII wkroczył do Saksonii i zmusił Augusta II Mocnego do abdykacji (traktat w Altranstädt). Następnie postanowił rozprawić się z Rosją.

Pobyt w Saksonii

Karol XII wkroczył do elektoratu Saksonii na czele brudnej, obszarpanej i zmęczonej ostatnimi wojażami po Litwie i Wołyniu, lecz bitnej i wzorowo wyszkolonej 19-tysięcznej armii. Czas spędzony w Niemczech nie należał do najciekawszych z punktu widzenia wojskowości, ale miało tu miejsce kilka ciekawych wydarzeń.

Maszerując w stronę władztwa Augusta II, Karol musiał przejść przez Śląsk. Podczas przeprawy przez jedną z rzek, Karol natknął się na rozentuzjazmowany tłum. Wszyscy pozdrawiali i wiwatowali na cześć króla luteran. Do Karola podbiegł siwy szewc. Podczas rozmowy z królem, poprosił go o opowiedzenie się za prześladowanymi w rządzonym przez katolickich Habsburgów, luteran.

W międzyczasie śmierć w zamieszkach poniósł kapral armii szwedzkiej prowadzący rekrutację na Śląsku, a posła szwedzkiego obraził urzędnik węgierski w Wiedniu. Zmusiło to Karola do wysłania listu do Cesarza, w którym domagał się on wydania urzędnika, wypłacenia odszkodowania kapralowi oraz cofnięcia uchwały o zamknięciu 130 świątyń luterańskich na Śląsku. Cesarz, wobec zmiennego powodzenia w toczącej się od 1702 roku, wojnie, bliskości świetnej armii szwedzkiej i legendy niepokonanego dotąd młodego króla, zgodził spełnić wszystkie warunki.

W późniejszym czasie papież przysłał list do Cesarza, w którym wyraził niezadowolenie z powodu uległości wobec luteranina. Cesarz odpisał: "Ojciec Święty może być zadowolony, że król Szwecji nie zażądał ode mnie, żebym przeszedł na protestantyzm, bo gdyby to zrobił, nie wiedziałbym, jak powinienem postąpić".

Karol XII na tym jednak postanowił zakończyć swą europejską politykę i nie zdecydował się na udział w wojnie, pomimo poważnych rozmów jakie prowadził tak z księciem Marlborough jak i posłem francuskim Jeanem Victorem de Besenvalem.

Pod koniec pobytu w Saksonii, Karol XII zdecydował się odwiedzić Augusta, który zresztą był jego kuzynem. Odłączywszy się od armii, podążył wraz z kilkoma drabantami do Drezna. Niecodzienne jednak poczucie humoru Karola sprawiło, że król postanowił zachować swoje incognito i podszywając się pod zwykłego drabanta, wkroczył do miasta. Rozpoznał go jednak gen. Flemming i zaprowadził do Augusta.

Nie ulega wątpliwości, że wizyta ta mogła się zakończyć dla Karola tragicznie. W otoczeniu Augusta nie brakowało osób poważnie rozważających możliwość pochwycenia lub nawet zamordowania władcy. Gdy w późniejszym czasie generałowie czynili mu z tego powodu wymówki, Karol uśmiechnął się i odparł: "nie było żadnego niebezpieczeństwa, gdyż moja armia była w pobliżu".

Karol XII prowadził intensywną rekrutację w Rzeszy niemieckiej. Tłumy garnęły się do służby pod niepokonanym "Aleksandrem". Wielu chętnych przysporzyła mu także interwencja w sprawie luteran śląskich.

Wkraczając do elektoratu, Karol miał do dyspozycji ok. 19 tysięcy ludzi w armii polowej. W chwili przekraczania jego granic miał pod sobą 34 tysiące żołnierzy. Łącznie z jednostkami stacjonującymi w Polsce (korpus gen. Krassowa, armia szwedzka wynosiła 44 tysiące żołnierzy.

Marsz na wschód

Gdy Karol XII zmierzał ku Moskwie, Polska była mocno podzielona. Wyraźna była granica wpływów: Wielkopolska, Prusy i Mazowsze wspierające Szwedów, Małopolska i ukraińskie ziemie sprzyjające Augustowi. Na ziemiach proszwedzkich stacjonowały garnizony i oddziały szwedzkie, na pozostałych - rosyjskie. Ponadto na Litwie, Karola XII wspierały dwa najpotężniejsze rody tych ziem - Wiśniowieccy i Sapiehowie, jednak drobna szlachta były im przeciwne. Walki jednak częściowo ustały. Wynikało to z tego, że w roku 1708 konfederacja sandomierska była już mocno osłabiona, zaś Karol XII był zajęty inwazją na Rosję. Szczęście Szwedów zbliżało się jednak do końca.

Plan był dość prosty. Główna armia, licząca nieco ponad 30 tysięcy żołnierzy miała przedrzeć się przez Litwę i kierować w stronę Moskwy. W tym samym czasie korpus generała Adama Ludwika Lewenhaupta, głównodowodzącego wojsk w Kurlandii, miał zbierać zaopatrzenie i w odpowiednim momencie dołączyć do Karola. Szwedów przykrości spotkały już na samym początku wyprawy. Maszerując przez pogranicze litewsko-mazowieckie, Szwedzi zbagatelizowali zagrożenie ze strony rdzennej ludności, Kurpiów. Stosując partyzancką walkę w puszczach Kurpiowczyzny, zadali poważne straty armii szwedzkiej. Karol XII stracił ok. 1000 ludzi, kilka tysięcy koni oraz sporą ilość wozów taborowych. Po porażce w roku 1708 posiłków pod Leśną Szwedzi skierowali się na Ukrainę. Tam połączyli się ze zbuntowanym przeciwko Rosji hetmanem kozackim Iwanem Mazepą. Karol XII odniósł ranę podczas oblężenia Połtawy. Po klęsce pod Połtawą w roku 1709 z wojskami Piotra I Wielkiego, uciekł do Turcji gdzie został internowany w Benderach. Namówił sułtana do ataku na Rosję (1710). Po zawarciu pokoju rosyjsko-tureckiego wydalony z Mołdawii 1713. Przedarł się w przebraniu do Szwecji. Po przystąpieniu kolejnych państw do koalicji antyszwedzkiej Karol XII kontynuował wojnę. Zaatakował należąca do Danii Norwegię. Zginął w roku 1718 podczas oblężenia twierdzy Fredrikshald w Norwegii. Był on ostatnim władcą absolutnym w Szwecji.


Inne hasła zawierające informacje o "Karol XII Szwedzki":

Dzień Zaduszny ...

Biskup ...

Wag ...

Brescia ...

Mieszko II Lambert ...

Linköping ...

Växjö ...

Uznam ...

1484 ...

1499 ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Karol XII Szwedzki":

233 Życie religijne w XX wieku (plansza 3) ...

229 Stosunki państwo-Kościół w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (plansza 5) ...

233 Życie religijne w XX wieku (plansza 6) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie