Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Latowicz

Latowicz

Latowiczwieś w Polsce położona w województwie mazowieckim , w powiecie mińskim , w gminie Latowicz .

W latach 1423 - 1869 Latowicz posiadał prawa miejskie. Do 1954 r. równoczesna siedziba dwóch wiejskich gmin: Latowicz i Wielgolas . W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego . Latowicz jest położony nad rzeką Świder .

Miejscowość jest siedzibą gminy Latowicz .

Urząd gminy w Latowiczu
Charakterystyczny dom przy ul. św. Ducha

Spis treści

Historia

Pierwsze wzmianki o Latowiczu pojawiły się w 1238 r. jako wsi w posiadaniu rodu Powałów. W 1300 r. należał do książąt mazowieckich – Ziemowita i Trojdena . W XI w. założono tu parafię i wzniesiono pierwszy drewniany kościół pw. św. Wawrzyńca.

Dnia 4 października 1420 r. Latowicz otrzymał prawa miejskie chełmińskie, a 17 lipca 1423 r. ich potwierdzenie od Janusza I , starszego księcia mazowieckiego. Latowicz otrzymał ławę, urząd burmistrza, sąd miejski, wytyczono obszerny rynek o wymiarach 260x180m, wybudowano ratusz, wagę, postrzygalnię, łaźnię miejską, ustanowiono cotygodniowe targi we czwartki i cztery jarmarki w roku. Mieszczanie zostali zwolnieni z opłat celnych i uposażeni w ziemię – 64½ włók czyli 1155 ha. Otrzymali także lasy.

Latowicz otrzymał herb: Baranka Bożego z białą chorągiewką – symbol Zmartwychwstałego Chrystusa. W związku z lokacją miasta, w 1400 r. księżna mazowiecka Anna Konradowa wybudowała nowy, ogromny kościół. Następca księcia Janusza, Bolesław IV , potwierdził w 1434 r. przywilej lokacyjny i przywileje miasta.

Po wcieleniu Mazowsza do Korony w 1526 r., miasteczko otrzymała królowa Bona , która wybudowała na miejscu dawnej rezydencji książęcej, nowy, drewniany dwór obronny. Latowicz był w jej posiadaniu w latach 1548-1556. Po śmierci Bony należał do jej córki i żony Stefana BatoregoAnny Jagiellonki , a później Konstancji – żony Zygmunta III .

Miasto rozwijało się. W 1565 r. posiadało 265 murowanych domów, brukowane ulice, liczyło 1500 mieszkańców i 102 rzemieślników zorganizowanych w trzy cechy: kuśnierski, szewski i krawiecki. Staw okalający miasto był największy na Mazowszu, na grobli wybudowano dwa młyny.

W XVII w. w Latowiczu poza kościołem parafialnym były jeszcze trzy inne świątynie: św. Ducha, św. Wawrzyńca i kościółek przyszpitalny św. Ducha. W 1613 r. spłonął kościół parafialny i nowy, drewniany z bloków sosnowych, wybudował ks. Stanisław Falęcki.

Rozwojowi miasta sprzyjały przywileje: księżnej mazowieckiej Anny z lat: 1508, 1509 i 1532, księcia mazowieckiego Konrada z 3/4 VI 1502 r., a następnie królów: Zygmunta I Starego – 1540 r., Stefana Batorego – 1579r ., Zygmunta III – 1596 i 1599 r., Władysława IV – 1633 r., Jana Kazimierza – 1649 r., Michała Korybuta Wiśniowieckiego – 1670 r., Jana III Sobieskiego – 1678 r., Augusta II – 1725 r., Augusta III – 1744 r. i Stanisława Augusta Poniatowskiego – 1774 r. Łącznie miasto otrzymało 18 przywilejów, na mocy których obdarzane szczególnymi wolnościami i licznymi jarmarkami, mogło się szybko rozwijać. W XVII wieku funkcjonowały: waga, postrzygalnia, łaźnia miejska i topialnia wosku.

Latowicz wyniszczyły XVII-wieczne wojny, a głównie potop szwedzki. W 1660 r. w mieście ocalało 18 domów, 100 mieszkańców i 8 rzemieślników. Upadły cotygodniowe targi. Ziemia leżała odłogiem – z 64½ włók uprawiano tylko 18. Kościół i obiekty użyteczności publicznej zostały zniszczone.

W XVIII w. Latowicz należał do rodziny Czartoryskich: w latach 1733-1771 do księcia Augusta Aleksandra, a następnie w latach 1771-1790 do jego syna Adama Kazimierza. August Aleksander Czartoryski ufundował w latach 1733-37 nowy kościół pw. św. Trójcy. Rozebrano go w 1918 r. W XVIII w. powstały bractwa przykościelne, które prowadziły działalność dobroczynną, ascetyczną i charytatywną.

Miasto powoli rozwijało się. W 1777 r. liczyło 166 domów i blisko 100 mieszkańców. W Latowiczu stacjonowała chorągiew Kawalerii Narodowej. W wyniku trzeciego rozbioru Polski 24 X 1795 r. Latowicz znalazł się pod zaborem austriackim. Rabunkowa gospodarka zaborcy doprowadziła do spustoszenia. Austriacy wycięli lasy pomiędzy Latowiczem i Oleksianką. Mieszkańcy sami musieli od nowa zalesić lub zadarnić odsłonięte wydmy.

W 1809 r. Latowicz znalazł się w granicach Księstwa Warszawskiego . W 1812 r. przez miasteczko przemaszerowały wojska Napoleona. Podczas Powstania Listopadowego, dn.14 II 1831 r. w rejonie rozegrała się bitwa pod Stoczkiem , a w dniach 6-9 IV 1831 r. wojska polskie przemieściły się w rejon Latowicza. Przyjechał sam naczelny wódz gen. Jan Skrzynecki . Tu stacjonowały dwie dywizje i sześć szwadronów. 9.IV w Wielgolesie znajdowała się kwatera główna wojsk powstańczych i stacjonował prezes rządu polskiego książę Adam Czartoryski . Mieszkańcy regionu pomagali wojsku polskiemu i wstępowali w jego szeregi. 9.IV z Latowicza wymaszerowali ze swoimi dywizjami: Wojciech Chrzanowski – do Łukówca i Ignacy Prądzyński – do Wodyń, kierując się na Iganie, gdzie 10 IV 1831 r. została stoczona zwycięska bitwa.

W latach 1831-1832 stacjonował w miasteczku 23. Oddział Artylerii i Oddział Gwardii Narodowej tzw. ruchomej (20. Pułk Piechoty). Podczas Powstania Styczniowego w regionie działały oddziały ks. Stanisława Brzóski, Marcina Borelowskiego z Siennicy i ppor. Pawła Ługowskiego z Latowicza. Powstańcy stoczyli z Rosjanami bitwy i potyczki: pod Wielgolasem (23 II 1863r), pod Kamionką (11 III 1863r), pod Łukówcem (15 III 1863r), pod Kuflewem (4 IV 1863r), pod Waliskami (18 X 1863r). Ppor. Paweł Ługowski dowodził dobrze uzbrojonym w broń białą i palną 30-osobowym oddziałem Latowiczan i był jedynym oficerem współpracującym z ks. Brzóską. Z powstańcami współpracował proboszcz latowicki ks. Antoni Stępowski.

Car Aleksander II dnia 1 czerwca 1869 r. za udział Latowiczan w powstaniu odebrał osadzie prawa miejskie. Przyczyniły się też do tego upadek ekonomiczny i działania burmistrzów na szkodę miasta. W 1888 r. został założony nowy cmentarz.

W dniach 7 i 13 XI 1905 r. miały miejsce w Latowiczu masowe wystąpienia – mieszkańcy domagali się polskiej szkoły. W latach 1899-1911 wybudowano murowany, neogotycki kościół według projektu arch. Józefa Piusa Dziekońskiego, a dzięki staraniom ks. Piotra Godlewskiego i ks. Józefa Rauby. Kościół pw. św. Walentego i św. Trójcy liczy 66 m wysokości i może pomieścić 6 tys. osób. Główny ołtarz wykonany został w 1922 r. dzięki staraniom ks. Stefana Bakalarczyka. Boczne ołtarze pochodzą z poprzedniego kościoła.

Ochotnicza Straż Pożarna w Latowiczu została założona 10 I 1909 r. Pod przykrywką działalności pożarniczej, działała Polska Organizacja Wojskowa . Komendantem 20-osobowego oddziału był Kazimierz Mroziński . Strażacy-peowiacy przechodzili szkolenia i doskonalili sprawność, oczekując na sprzyjające warunki, aby wystąpić do walki z zaborcą. W listopadzie 1918 r., rozbroili posterunek żandarmerii niemieckiej, kończąc tym pierwszą wojnę światową w regionie. Po bezkrwawym rozbrojeniu 35 żandarmów, udali się do Seroczyna, gdzie również rozbroili Niemców, a następnie do Stoczka, gdzie doszło do bitwy. Zginął w niej Ignacy Brauliński z Chyżyn. W wojnie polsko-bolszewickiej wzięło udział ok. 40 mieszkańców Latowicza, którzy ochotniczo zaciągali się do armii Piłsudskiego .

W XX-leciu międzywojennym wybudowano w Latowiczu murowany budynek szkoły podstawowej (w latach 1936-1937) i mleczarnię (1935-1936). Dzięki staraniom wikariusza ks. Walentego Szufladowicza założono elektryczność (1929-1932), wybudowano cegielnie na Piaskach i na Kulaśnicy oraz założono Spółdzielnię Spożywców – późniejszy GS. Działało wiele organizacji społecznych: Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej, Akcja Katolicka , Caritas , ministranci, chór, Ochotnicza Straż Pożarna wraz z orkiestrą, Biel, spółdzielnia mleczarska, koło rolnicze, drużyny harcerskie. Działalność bibliotekarską prowadził Antoni Kuźniarski , który już ok. 1891 r. założył miejscową Bibliotekę Publiczną.

W okresie międzywojennym zabudowa Latowicza była drewniana, dość zwarta. Region miał charakter typowo rolniczy, a Latowicz skupiając licznych rzemieślników (szewców, młynarzy, rzeźników, kowali, cieśli, ślusarzy) i sklepy spełniał funkcje usługowe. W strukturze zawodowej mieszkańców Latowicza, 70% stanowili rolnicy, 20% – rzemieślnicy, 10% – wyrobnicy (najemni robotnicy). W Latowiczu były 2 karczmy-restauracje, 5 piekarń, 7 sklepów, 6 wiatraków, 2 młyny motorowe. Duże odpusty i targi słynne były na całą okolicę. Latowicz liczył 2,5 tys. mieszkańców. W Latowiczu zamieszkiwało blisko 50 rodzin żydowskich. Żydzi stanowili blisko 15% mieszkańców miasteczka.

Podczas II wojny światowej pierwszy nalot bombowy na Latowicz miał miejsce 8 IX 1939 r. Niemcy zrzucili bomby na kościół. W następnych dniach były kolejne bombardowania i ostrzeliwanie ludności cywilnej z samolotów. Część Latowicza spłonęła. Niemcy wkroczyli do Latowicza 17 IX 1939 r. Dnia 14 II 1941 r. Niemcy, mając listę z nazwiskami, aresztowali dziewięciu mieszkańców Latowicza, w tym siedmiu dawnych POW-iaków. Zostali oni przewiezieni na Pawiak i do Oświęcimia , gdzie ośmiu z nich zamordowano. Byli to: Czerniawski Władysław, Dzięcioł Piotr, Dziubacki Feliks, Dziubacki Stanisław, Kaczorek Jan, Mroziński Kazimierz, Nakonieczny Ludwik, Wzorek Bolesław. Niemcy wymordowali wszystkich Żydów w Latowiczu.

Armia Krajowa prowadziła akcje skierowane przeciwko okupantowi oraz rabusiom i kolaborantom. Ważniejsze akcje przeprowadzone przez AK Ośrodka III Latowicz, to: zniszczenie gorzelni w Kuflewie, rozbicie Arbeitsamtu w Mińsku Maz., wykolejenie pociągów w Zabieżkach i Mrozach, likwidacja wójta gminy Wielgolas i gestapowca Schmidta w Mińsku Mazowieckim . Największą tragedią regionu była „Wielka Wsypa”. Dnia 12 II 1944 r. Niemcy zatrzymali łącznika AK Janka Paruzela w Budach Wielgoleskich . Chłopiec pomimo tortur nikogo nie wydał, ale Niemcy odnaleźli kartę rowerową wystawioną na Z.Żółtka. Następnego dnia aresztowali Zygmunta Żółtka, który chcąc się ratować, podawał nazwiska. Po trzech dniach Niemcy aresztowali ponad 100 osób z powiatu mińskiego. Byli to żołnierze AK i osoby nie związane z ruchem oporu. Uwięzili ich i torturowali w budynku szkoły w Latowiczu. Nocą 19/20 II 1944 r. żołnierze AK podjęli akcję odbicia więźniów, która zakończyła się niepowodzeniem. Dnia 20 II 1944 r. Niemcy wywieźli więźniów z Latowicza do obozów zagłady, gdzie 82 zginęło. W dniach 24 i 25 II 1944 r. miała miejsce akcja odwetowa Niemców, którzy zamordowali mieszkańców Iwowego: Kosut Bronisław, Kosut Jan, Kosut Władysław, Ositek Kazimierz, Pazura Jan, Zaborowski Henryk. Latowicz został wyzwolony spod okupacji niemieckiej 27/28 lipca 1944 r. przez Armię Czerwoną . Niemcy planowali obronę punktową, okopali się, na wieży kościoła umieścili snajpera. Gdy nastąpił oskrzydlający atak sowietów, wycofali się. Uciekając, zaminowali kościół, wysadzili 2 mosty na rzece Świder, rabowali konie, wozy i zboże. Front przeszedł błyskawicznie, rankiem 28 lipca w regionie byli już Rosjanie.

Po wojnie odbudowano Latowicz: lecznicę dla zwierząt, budynek gminny, bazę GS, ośrodek zdrowia, piekarnię GS, bank spółdzielczy, pocztę, zlewnię mleka, pawilon w rynku, drugie skrzydło szkoły, Nowe Osiedle w Latowiczu, POM, Kółko Rolnicze, filię zakładów maszynowych URSUS.

Narastający konflikt komuniści–Kościół miał odzwierciedlenie w Latowiczu w postaci incydentów w latach: 1951 i 1971. Pomimo prześladowań 95% mieszkańców regionu uczestniczyło w życiu religijnym, powiększono Nowy Cmentarz o tzw. „Przypust”.

Po 1989 r. miały miejsce negatywne procesy społeczno-demograficzne: wyludnianie, starzenie się społeczności, emigracja ludzi młodych i wykształconych. Proces prywatyzacji doprowadził do upadku i ruiny mleczarni w Latowiczu, upadku lokalnych punktów skupu mleka, ośrodka maszyn rolniczych i koła rolniczego, filii URSUS, powolnego upadku sieci sklepów GS.

W latach 1989-2010 władze samorządowe przeprowadziły wiele udanych inwestycji, jak: wybudowanie sieci wodociągów i kanalizacji, oczyszczalni ścieków, urządzenie gminnego wysypiska odpadów, doprowadzenie gazu do znacznej części gminy. Przeprowadzono także telefonizację i stworzono sieć telefonii komórkowej, rozbudowano i zmodernizowano szkoły w Latowiczu oraz sieć dróg gminnych (wyasfaltowano drogi pomiędzy prawie wszystkimi miejscowościami w gminie Latowicz). Nastąpił rozwój przedsiębiorczości prywatnej, usług, sieci prywatnych sklepów i sieci transportowej – firma RAPIT zapewniła rozwój komunikacji.

Literatura

Zygmunt Tomasz Gajowniczek: Dzieje Latowicza. Latowicz: Fundacja Przyjaciół Latowicza, 1999, ss. 1-509. . 

Zygmunt Tomasz Gajowniczek: Dzieje Parafii Latowicz. Latowicz: Fundacja Przyjaciół Latowicza, 1999, ss. 1-20, wydanie 3. . 

Neogotycki kościół w Latowiczu

Obiekty historyczne

  • Neogotycki kościół pw. św. Walentego i św. Trójcy – wzniesiony według projektu architekta Józefa Piusa Dziekońskiego ; wybudowany w latach 1899-1911 dzięki staraniom ks. Piotra Godlewskiego i ks. Józefa Rauby, otoczony murem z początków XX wieku.
  • Stary Cmentarz – założony na przełomie XVII/XVIII w., bramę i kamienne ogrodzenie wykonano w 1866 r. Najstarsze mogiły: S.Wierzbickiego, Krzewińskich, Kacpra Osińskiego, Aleksandry Arensom, Aleksandra Plucińskiego, Maryjki Hornowskiej i Franusi pochodzą z drugiej połowy XIX w. Niestety wiele z tych zabytkowych mogił na początku XXI w. zostało zniszczonych i pozostały po nich tylko fotografie(!) Na Starym Cmentarzu jest mogiła Nieznanego Żołnierza z 1918 r., w której spoczywają prochy 3 żołnierzy polskich, 2 niemieckich i Żyda, którzy zginęli w czasie I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej.
  • Nowy Cmentarz – założony w 1888 r., w 1950 r. powiększony o Przypust. Najstarsze groby z końca XIX w.: Wawrzyńca Obłozy, Władysława Pieśko, Petroneli Słomczyńskiej, Wołkowieckich, Walewskich, a także ludzi zasłużonych dla regionu: Franciszka Ostrowskiego – ostatniego burmistrza Latowicza, ks. Godlewskiego, ks. W.Szufladowicza, A.Kuźniarskiego, ks. Dziugła. Grób Nieznanego Żołnierza z 1939 r., w którym spoczywa 14 żołnierzy poległych podczas kampanii wrześniowej, a w rogu cmentarza mogiła uchodźców poległych w 1939 r. podczas bombardowań. Grób Nieznanego Żołnierza znajdował się początkowo w rynku przy kościele, lecz podczas okupacji Niemcom nie podobało się, że zawsze były na nim świeże kwiaty i nakazali przenieść w róg cmentarza. Na cmentarzu znajduje się kamienna tablica z napisem: „Synowi Największemu Męczennikowi, Wyznawca Ojciec, 1909 r. – O PIE DEFUNCTIS MISERIS SUCCURE VIATOR” – to mogiła Leonarda Stanisława Bojanka-Żukowskiego zamordowanego przez Rosjan.
  • Dwie kapliczki – murowane, słupowe, dwukondygnacyjne z połowy XIX w., usytuowane w rynku.
Centrum Latowicza

Ciekawostki

W gminie Latowicz i w okolicach kręcono niektóre sceny do serialu " Ranczo ", oraz filmu " Ranczo Wilkowyje "

W Latowiczu urodził się arcybiskup Jan Maria Michał Kowalski , założyciel Kościoła Katolickiego Mariawitów i święty tego Kościoła.

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Latowicz":

Dziady (zwyczaj) ...

Dąbrówka gminie Rzewnie Dąbrówka - wieś w woj. mazowieckim , w pow. mińskim , w gminie Latowicz Dąbrówka - wieś w woj. mazowieckim , w pow. nowodworskim , w gminie Czosnów Dąbrówka ...

Gmina Mrozy 2002 średni dochód na mieszkańca wynosił 1431,34 zł. Sąsiednie gminy Cegłów , Kałuszyn , Kotuń , Latowicz , Wodynie Przypisy↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan ...

Latowicz LatowiczHerb Herb Latowicza Latowicz Państwo Polska Województwo mazowieckie Powiat miński Gmina Latowicz Liczba ludności (2010)1401 Strefa numeracyjna (+48) 25 Kod pocztowy 05-334 Tablice rejestracyjne WMPołożenie na mapie Polski Latowicz 52°01'36″N 21°48'39″E ...

15 września publicysta (zm. 2004 ) 1922 – Jackie Cooper , amerykański aktor, reżyser filmowy 1923 – Karol Latowicz , polski aktor (zm. 1984 ) 1925 – Kirił Ławrow , rosyjski aktor (zm. 2007 ) 1926 ...

Gmina Siennica roku 2002[9] średni dochód na mieszkańca wynosił 1222,32 zł. Sąsiednie gminy Cegłów , Kołbiel , Latowicz , Mińsk Mazowiecki , Parysów , Pilawa Przypisy↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki ...

Ranczo (serial telewizyjny) ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Latowicz":

Hasło nie występuje w innych lekcjach!





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie