|
Kanał Panamski
Kanał Panamski - sztuczny kanał wodny budowany w latach 1904-14, położony w Panamie, na Przesmyku Panamskim, łączący wody Oceanu Atlantyckiego (przez Morze Karaibskie) z wodami Oceanu Spokojnego. Jest on jedną z najważniejszych dróg wodnych świata, która wydatnie skróciła trasę, jaką musiały pokonywać wcześniej statki, np. droga morska z San Francisco do Nowego Jorku uległa skróceniu o 14 500 km.
Długość kanału wynosi 81,6 km, z czego 16,4 km przypada na płytkie wody przybrzeżne Zatok: Panamskiej i Colón. Płynąc od strony Morza Karaibskiego pokonuje się 11,3 km na poziomie zwierciadła wód morskich, aż do systemu trzech Śluz Gatuńskich, które podnoszą statki na poziom 25,9 m n.p.m. - poziom sztucznego jeziora Gatún. Po opuszczeniu jeziora płyną 11-kilometrowym wykopem w skałach, a po przebyciu następnych 13 km docierają do kolejnego systemu śluz. Pokonawszy dalsze 13 km statki wchodzą do portów Panama i Balboa. Szerokość śluz wynosi 33,5 m i maksymalnie o takiej wielkości statki mogą wchodzić do Kanału - są to tzw. panamaksy.
Budowę Kanału Panamskiego zainicjował w 1879 Francuz Ferdinand Marie De Lesseps (budowniczy Kanału Sueskiego). Kierował on francuskim przedsiębiorstwem, które w latach 1881-89 prowadziło tu pracę, przerwaną bankructwem firmy (tzw. afera panamska). W 1903 Amerykanie wydzierżawili od nowo powstałego państwa Panamy teren pod kanał i w latach 1904-1914 ukończyli budowę kanału. Przez ponad 75 lat Strefa Kanału Panamskiego znajdowała się pod jurysdykcją amerykańską, dopiero traktat w 1977 zapewnił Panamie prawa do terenu, którego przekazanie odbyło się w 1999 roku.
Prezydent Martin Torrijos ogłosił plan rozbudowy kanału, chce oddać do użytku nowy, szerszy i głębszy kanał w 2014, w setną rocznicę jego zbudowania. Według szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego poszerzenie i pogłębienie kanału potrwa siedem lat i będzie kosztować co najmniej 5,7 mld dolarów. Projekt został przyjęty 4 kwietnia 2006 przez rząd Panamy, a 22 października 2006 za projektem opowiedziało się w referendum około 78% mieszkańców Panamy.
3 września 2007 r. Panama rozpoczęła budowę stulecia i w ciągu ośmiu lat zamierza poszerzyć kanał. Według ekspertów szacowana na ponad 5 miliardów dolarów inwestycja to jedyna szansa, by jeden z najważniejszych szlaków handlowych współczesnego świata nie został w ciągu kilku lat całkowicie sparaliżowany.
Przesmyk otrzyma nowy dodatkowy komplet śluz, na znacznym odcinku zostanie poszerzony i pogłębiony, a w sztucznym jeziorze, przez które wiedzie ponad 30-kilometrowy odcinek, podniesiony zostanie poziom wody. Do 2025 r. przepustowość szlaku - obecnie wynosząca 14 tysięcy statków rocznie - ma wzrosnąć dwukrotnie. Budowa ma całkowicie zmienić przesmyk i uratować jego światową rolę. Dziś kanał wciąż przynosi Panamie pół miliarda czystego zysku rocznie. Przeciętny statek płaci Panamczykom około 50 tysięcy dolarów. Jednak kanał bez inwestycji za kilka lat stałby się kłopotem. Oblicza się, że do 2011 r. blisko 40 proc. wielkich kontenerowców nie będzie się mieścić w systemie panamskich śluz. Już dziś prawie połowa statków przechodzących przez kanał w niektórych miejscach zajmuje całą jego szerokość.
W przypadku paraliżu kanału ruch towarów między Europą i Dalekim Wschodem ruszyłby w drugą stronę - przez Ocean Indyjski i Kanał Sueski. Konkurentami Panamy są amerykańskie koleje transportujące towary między wybrzeżami Pacyfiku i Atlantyku.
Panamie grozi też kolejny konkurent: topniejące lody północy mogą otworzyć niedostępny dotychczas przesmyk przez Morze Baffina i wody na północ od Kanady. Trasa byłaby krótsza od panamskiej o parę tysięcy kilometrów.
Inne hasła zawierające informacje o "Kanał Panamski":
Oddychanie komórkowe
...
Odense
...
Uznam
...
Cieśnina
...
Półwysep Antarktyczny
...
1977
kosmiczną sondy
Voyager 1
.
7 września
–
Stany Zjednoczone
zobowiązały się przekazać
Panamie
Kanał Panamski
. Doszło do tego dopiero w
1999
.
10 września
– we
Francji
...
Rdzeń przedłużony
...
Bóbr (dopływ Odry)
...
Jezioro Nidzkie
...
Jezioro Jagodne
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Kanał Panamski":
Budowa i rola części biernej układu ruchu (plansza 6)
...
130. Narządy zmysłów człowieka (plansza 14)
...
221. Przemiany powojenne na bliskim i dalekim wschodzie (plansza 8)
...
|
