Kampinos
Herb Herb Kampinosu
Dąb Stefan Wyszyński[1] – pomnik przyrody przy bramie plebanii, o obwodzie 398 cm[2] Dąb Stefan Wyszyński[1] – pomnik przyrody przy bramie plebanii, o obwodzie 398 cm [2]
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	warszawski zachodni
Gmina	Kampinos
Liczba ludności (2000)	723[3]
Strefa numeracyjna	(+48) 22
Kod pocztowy	05-085
Tablice rejestracyjne	WZ
Położenie na mapie Polski Kampinos
52°16'N 20°27'E / 52.267, 20.45 Na mapach: 52°16'N 20°27'E / 52.267, 20.45
Strona internetowa miejscowości

Kampinos – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim , w powiecie warszawskim zachodnim , w gminie Kampinos .

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego .

Miejscowość jest siedzibą władz gminy Kampinos .

Położenie

Wieś znajduje się przy drodze wojewódzkiej nr 580 z Warszawy przez Leszno do Żelazowej Woli i Sochaczewa , 41 km od Warszawy, w otulinie Kampinoskiego Parku Narodowego .

Historia

Pierwsza wzmianka o miejscowości w 1377 pod nazwą Białe Miasto – nazwa pochodzi od białych piasków wydm lub błot ( staropol . Bieliny). W 1414 otrzymuje prawa miejskie jako własność książąt mazowieckich . W roku 1451 książę Władysław nadaje swojej żonie Annie, córce księcia oleśnickiego Konrada V , kasztelanię sochaczewską wraz z Białym Miastem jako oprawę wdowią .

W 1476 Kampinos zostaje inkorporowany przez króla Kazimierza Jagiellończyka do Korony wraz z ziemią sochaczewską, przeciw czemu protestują książęta Janusz II z Bolesławem V , co powoduje pogorszenie się stosunków między Mazowszem a Koroną. W 1489 król zabezpiecza Hieronimowi i Piotrowi z Nowego Miasta sumę 4800 florenów na m.in. Kampinosie, Wiejcy , Głusku i Rybitwie – miasto wymienione po raz pierwszy pod nazwą Capinoss. Do 1511 wielokrotnie jako zastaw królewski, a jego posesorami byli kolejno: wdowa pod kasztelanie sandomierskim Katarzyna Jasieńska z synem Pawłem w 1497 , dworzanin króla Jana Olbrachta Paweł Jasieński w 1500 , wojewoda rawski Prandota z Tarczyna , kasztelan wiślicki i starosta sochaczewski Piotr Szafraniec z Pieskowej Skały w 1505 , wojewoda płocki Ninogrzew z Kryska w 1506 , kasztelan sochaczewski Andrzej z Radziejowic w latach 1506 - 1508 oraz Piotr, Bartłomiej, Paweł i Stanisław z Kryska w 1511 . W 1511 po raz pierwszy wymieniany jako ośrodek dóbr, a od 1512 własność Radziejowskich. W 1540 wymieniany jest miejscowy drewniany kościół, choć parafia założona w 1370 . W 1557 wymieniany jeszcze jako miasto, w 1579 już jako wieś .

W XVII wieku posesorką Kampinosu zostaje m.in. królowa Ludwika Maria Gonzaga w 1649 . W lustracji z 1661 wymieniany jest tu m.in. drewniany kościół, 18 domów pańszczyźnianych , folwark , wiatrak i karczma . W 1765 istniał tu dworek z gankiem o 3 ścianach do połowy obmurowanych, karczma, browar i gorzelnia . W 1789 karczma wymieniana już jako wymagająca remontu, trunki podawano w austerii . W latach 1772 - 1872 zbudowano tu nowy kościół projektu architekta Lobe z Warszawy z miejscowego drewna sosnowego w stylu polskiego baroku na planie prostokąta , nawiązując swoim wyglądem do ówczesnych kościołów murowanych.

W XVIII wieku posesorami zostają późniejszy kanclerz wielki koronny Jan Szembek w 1703 , podkomorzy litewski Michał Jerzy Mniszech wraz z żoną Birthildą z Szembeków w 1735 , generał artylerii konnej i pierwszy minister króla Augusta II hrabia Henryk von Brühl w 1764 , hetman wielki koronny Ksawery Branicki w 1766 i starosta czerwiński i królewski szambelan Ludwik Gutakowski do 1795 . W czasie insurekcji kościuszkowskiej w czasie zjazdu zwołanego we wsi przez generała Leona Bielickiego został uchwalony akces do powstania obywateli ziemi sochaczewskiej.

Po rozbiorach oddzielono ekonomię kampinoską od lasów – pod zaborem pruskim utworzono Królewski Urząd Leśny, pod zaborem rosyjskim Leśnictwo Koronne. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę utworzono tu nadleśnictwo . W 1863 w czasie powstania styczniowego w dworze mieścił się sztab Zygmunta Padlewskiego , przybyłego tu z Warszawy dla organizacji oddziałów powstańczych.

W okresie okupacji hitlerowskiej znajdowała się tu placówka graniczna żandarmerii (granica pomiędzy III Rzeszą a Generalnym Gubernatorstwem na kanale Łasica). Placówka ta zasłynęła z terroru wobec okolicznych mieszkańców – Polacy musieli nosić tu specjalne opaski, a w parku rozstrzelano wielu ludzi. W 1942 udanego ataku na posterunek dokonał oddział GL pod dowództwem Stanisława Gacia "Kuby".

Po 1948 miejscowość zyskała znaczenie jako lokalne centrum turystyczne – w latach 50. w miejscowym dworze mieścił się dom wycieczkowy PTTK, zlikwidowany na początku lat 90. XX wieku . Dwór przejęty został przez prywatnego właściciela, we wsi zamknięto też restaurację. Od kilku lat wieś zabiega o przywrócenie atrakcyjności dla inwestorów i turystów.

Warto zobaczyć

Zabytki

• kościół pw. Wniebowzięcia NMP, drewniany z XVIII/XIX w., nr w rejestrze zabytków KOBiDZ : 1041/604/62 z 4.04.1962
• plebania z ogrodem, ul. Chopina 21, z 2. poł. XIX w., nr w rejestrze zabytków KOBiDZ : 1239 z 20.01.1984
• zespół dworski, XVIII w., nr w rejestrze zabytków KOBiDZ : A-465 z 4.04.1962:
  • dwór z XVIII w.,
  • park z XIX w.

Pomniki

• pomniki przyrody: 2 dęby szypułkowe przed plebanią – Stefan Wyszyński i Fryderyk Chopin,
• tablica upamiętniająca mieszkańców wsi poległych w latach 1939 - 1945 ,
• pomnik przed dworem ku czci poległych i zamordowanych żołnierzy AK , GL i AL w latach 1939-1945.

Ciekawostki

• 15 września 1968 wieś Kampinos została odznaczona Krzyżem Grunwaldu III klasy za patriotyczną postawę mieszkańców w czasie II wojny światowej i wcześniej.
• Na ścianie dworu znajdowała się tablica, na której między datami 1863 i 1933 widniało godło państwa, a poniżej następująca treść:

W tym dworze ongiś pp. Łaszczyńskich w 1863 r. mieścił się główny sztab powstańczy N. Romanowskiego i Z. Padlewskiego. Tu organizowano młodzież w oddziały powstańcze. Stąd szły dyrektywy na województwo. Pamięci tych, co wśród cierpień i niedoli sztandarom wierni pozostali, w 70-tą rocznicę powstania styczniowego Polskie Towarzystwo Krajoznawcze oddz. Sochaczew tablicę tę ufundowało.^[4]

• W miejscowym kościele przechowywane były chorągwie (wg L. Herza – ornaty) z 1863 wykonane z płaszczy powstańczych – najprawdopodobniej zaginęły.
• Na przykościelnym cmentarzu znajdują się m.in. mogiły powstańców z 1863, żołnierzy września 1939 oraz 343 osób cywilnych tu poległych.

Szlaki turystyczne

• Południowy Szlak Krawędziowy (Kampinos) – Granica – Leszno – Dąbrowa Leśna ) 49,8 km
• Szlak im. Zygmunta Padlewskiego (Kampinos) – Granica – Nowe Polesie ) 16,3 km

Przypisy

Zobacz też

• Kampinos A , Puszcza Kampinoska , Kampinoski Park Narodowy

Źródła

• Lechosław Herz, 2002 , Puszcza Kampinoska, Pruszków, Wyd. Oficyna Wydawnicza "Rewasz", .

Linki zewnętrzne

• Kampinos w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich , Tom III (Haag – Kępy) z 1882 r.