Fragment kamienia z runami
Kamień runiczny z Heavener (ang. the Heavener Runestone) – kamień uchodzący za pozostałość po osadnictwie
Wikingów
w
Ameryce Północnej
, którzy mieli odkryć ten kontynent na długo przed
Krzysztofem Kolumbem
.
Został znaleziony w XIX wieku w miejscowości Heavener w stanie
Oklahoma
. Głaz ma wymiary 3,5 na 3m i jest pokryty kilkoma
runami
skandynawskimi (norweskimi). Znajduje się na Górze Poteau poza miastem. Wokół kamienia – prawnie chronionego – powstał park narodowy Heavener Runestone State Park.
Hipotezy
W związku inskrypcjami pokrywającymi kamień powstało kilka teorii. Część lokalnych mieszkańców przypisuje je miejscowej ludności prekolumbijskiej, jednak runy mają charakter skandynawski (tzw. Fulthark starszy).
Wstępne badania przeprowadzono w roku 1920, kiedy to naukowcy z Smithsonian Institute zidentyfikowali dziwne znaki jako norweskie runy, zaznaczając że jest to niemożliwe, gdyż Wikingowie nigdy nie dotarli do Ameryki Północnej.
Pierwszą poważną teorią była zaproponowana w roku 1967 przez Alf'a Monege. Uznał on, że runy stanowią rodzaj
szyfrogramu
łączącego trzy alfabety runiczne. Po odcyfrowaniu napis miał się układać w datę:
11 listopada
1012
.
Jednak skandynawscy badacze podchodzą do problemu sceptycznie uważając, że po pierwsze: tylko sześć z ośmiu
inskrypcji
jest zapisanych poprawnie w Starszym Fultharku; po drugie: to pismo runiczne stało się przestarzałe jeszcze przed ósmym wiekiem, czyli przed wyprawami Wikingów na
Grenlandię
i do
Vinlandii
(wiedziano już, że prawdopodobnie wyprawy Wikingów mogły docierać do wybrzeży obecnej
Kanady
). Zatem inskrypcje są zapewne współczesne (tj. XIX-wieczne). To jednak rodzi pytanie, po co ktoś zadawałby sobie współcześnie trud wyrycia tych run.
W nowszej teorii dr Richard Nielsen zakwestionował powyższą teorię i stwierdził, że piszący pomylił się przy tworzeniu runów, które w takim wypadku należy odczytywać jako: GLOME DAL (Dolina Glome). Nie udało się jednak sprecyzować, czy tak nazywano to miejsce, czy też jest to okolica, z której pochodził autor inskrypcji.
Możliwe jest też, że dziwne runy są etapem przejściowym między Starszym Fultharkiem a pismem gotyckim, co w takim wypadku mogłoby być ewentualnym połączeniem teorii Monege'a i pozostałych badaczy.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
