Kalendarium II wojny światowej – Polska

1939

• 23 sierpnia – podpisanie paktu Ribbentrop-Mołotow między III Rzeszą a Związkiem Radzieckim o podziale stref wpływów w Europie Środkowej.
• 1 września
  • wejście wojsk niemieckich na terytorium Wolnego Miasta Gdańsk i Polski , rozpoczęcie działań wojennych w Europie (operacja Fall Weiss ).
  • o 4.34 trzy bombowce nurkujące z 3./StG 1, dowodzone przez Staffelkapitäna Oberleutnanta Bruno Dilleya zaatakowały most w Tczewie .
  • o 4.42^[] rano I dywizjon 76 Pułku Luftwaffe bombowców nurkowych imienia Immelmanna, pod dowództwem kapitana Waltera Siegela rozpoczął bombardowanie polskiego miasta Wieluń . Rozpoczęła się II wojna światowa .
  • o 4.45 niemiecki pancernik szkolny Schleswig-Holstein rozpoczął ostrzeliwanie Polskiej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte .
  • w Wolnym Mieście Gdańsku toczyły się walki o budynek Poczty Polskiej na placu Heweliusza. Po 14 godzinach walk, gdy atakujący Niemcy podpalili budynek miotaczami ognia, polscy pocztowcy skapitulowali.
  • około 7.00 w rejonie Olkusza został zestrzelony pierwszy niemiecki samolot. Zwycięstwo odniósł podporucznik Władysław Gnyś ze 121 Eskadry Krakowskiej.
  • rozpoczęła się bitwa pod Mławą .
  • Wołyńska Brygada Kawalerii stoczyła pod Mokrą bitwę z niemiecką 4 Dywizją Pancerną.
  • około godziny 18.00 niemieckie bombowce Ju 87 zaatakowały stawiacza min ORP Gryf i 6 trałowców.
• 2 września – pod Jordanowem 10 Brygada Kawalerii pod dowództwem płk. Maczka zniszczyła 50 czołgów niemieckich należących do XXII Korpusu Armijnego.
• 3 września
  • zakończyła się bitwa pod Mławą .
  • wojska niemieckie zajęły Częstochowę .
  • Luftwaffe zatopiła dwa okręty polskie, zatonął stawiacz min – ORP Gryf i kontrtorpedowiec – ORP Wicher .
  • w Bydgoszczy doszło do walk jednostek polskich z niemieckimi dywersantami wspomaganymi przez miejscowych Niemców (m.in. członków Hitlerjugend ). Część pojmanych Niemców rozstrzelano, innych wysiedlono. Propaganda niemiecka nadała tym wydarzeniom nazwę "Blutsonntag Bromberg" – " bydgoska krwawa niedziela ". Po wkroczeniu Wehrmachtu rozpoczęły się represje na ludności polskiej za udział w "krwawej niedzieli" – egzekucje i wywózki do obozów koncentracyjnych.
  • rozpoczęło się bombardowanie miasta Łomża , które do 7 września nękane było tylko w ten sposób. W tym czasie (od 2 do 8 września) toczyły się zacięte boje na odcinkach Nowogród-Szablak-Piątnica ( 33 Pułk Piechoty ).
• 4 września
  • rozpoczęła się ewakuacja z Warszawy centralnych instytucji państwowych.
  • w Katowicach po przełamaniu 3 września obrony prowadzonej przez kompanię 3 batalionu kpt. Pawła Staszkiewicza z 201 Pułku Piechoty, kompanię kolarzy oraz ok. 100-osobowy oddział ochotników pod dowództwem powstańca śląskiego Nikodema Renca, padła reduta – wieża spadochronowa – broniona przez śląskich harcerzy . Żołnierze Wehrmachtu zrzucili na ziemię z 50-metrowej wysokości ostatnich rannych obrońców. Katowice zajęły 239 Dywizja Piechoty XIV Armii oraz 56 i 68 Pułk Grenzschutzu. Jednakże po południu wybuchły ponownie krótkotrwałe walki w rejonie kościoła ewangelickiego, Placu Wolności, Domu Powstańca, teatru i ul. Mariackiej . Po ostatecznym opanowaniu miasta Niemcy spalili synagogę przy ul. Mickiewicza oraz dokonali masowych egzekucji na około 860 powstańcach śląskich , harcerzach i polskiej ludności.
• 5 września – rozpoczęły się represje wobec ludności cywilnej w Bydgoszczy w odwecie za zdławienie niemieckiej akcji dywersyjnej.
• 6 września
  • wojska niemieckie zajęły Kraków .
• 7 września
  • poddała się placówka Westerplatte .
  • Rząd RP i Naczelny Wódz opuścili Warszawę.
  • wojska niemieckie podeszły pod linie obronne otaczające Łomżę . Podczas kilku ataków przeprowadzonych tego dnia siły nieprzyjaciela straciły ponad 50% ludzi i sprzętu. Szybki ruch wojsk niemieckich został na tym odcinku zatrzymany.
  • 720 żołnierzy pod komendą kpt. Władysława Raginisa stawiła czoło 42 200 żołnierzom XIX. Armeekorps gen. Heinza Guderiana zmierzających w stronę Brześcia . Początek heroicznej obrony odcinka "Wizna" .
• 8 września
  • próba zdobycia Warszawy z marszu przez wojska niemieckiej 4 Dywizji Pancernej. Szturm odparto na rogatkach miasta (Ochota, ulica Grójecka i Częstochowska).
  • wojska niemieckie zajęły Łódź .
  • drugi dzień obrony Łomży . Ataki Niemców skoncentrowały się na forcie nr 3 w Piątnicy . Do południa odparto 4 ataki. Popołudnie było spokojniejsze. Nocą, po przygotowaniu artyleryjskim i zadymieniu wojska niemieckie przeprawiły się przez Narew , kilka kilometrów poniżej punktu obrony w Piątnicy i zdobyły Nowogród .
  • rozpoczęła się bitwa pod Iłżą .
• 9 września
  • rozpoczęła się bitwa nad Bzurą , zakończyła się bitwa pod Iłżą.
  • obrona przeprawy pod Łomżą . Przed południem 3 ataki na fort nr 2 w Piątnicy ze wsparciem artylerii i lotnictwa, po południu atak na fort nr 1 – wszystkie odparte.
  • zajęcie Redy przez Niemców.
• 10 września
  • 4 dzień obrony odcinka "Wizna" . Załoga kpt. Władysława Raginisa (licząca początkowo 720 ludzi) zadała dotkliwe straty atakującym 42 200 żołnierzy XIX. Armeekorps pod komendą gen. gen. Heinza Guderiana – na jednego zabitego Polaka przypada 40 zabitych Niemców. Polacy poddali się dopiero, gdy Niemcy zagrozili rozstrzelaniem jeńców wojennych .
  • wojska niemieckie zajęły Poznań .
  • pierwsza masowa egzekucja Polaków w Bydgoszczy (rozstrzelano ok. 1500 osób).
  • forty w Piątnicy wciąż broniły dostępu do przeprawy na Narwi i miasta Łomża . Rano odparto ataki na forty nr 2 i 3. Do godziny 18 wojska niemieckie absorbowały obronę fortów, po czym odstąpiły poza zasięg polskiej artylerii. Około godz. 20.30 dowódca 18 Dywizji Piechoty , płk. Kossecki , wydał 33 pp rozkaz do odwrotu. Załoga przyjęła rozkaz z niedowierzaniem. Polska obrona Łomży rozpoczęła odwrót do miejscowości Bacze Mokre.
  • po kilkugodzinnej wymianie ognia artyleryjskiego, ok. godz. 15.00 wojska Niemieckie weszły do Osięcin i stworzyły w tamtejszej wikariatce punkt opatrunkowy. Było wielu rannych gdyż Włocławek wciąż się bronił.
• 11 września – Mszczonów odbity nocnym atakiem 31 pułku Strzelców Kaniowskich, którymi dowodził ppłk Wincenty Wnuk.
• 13 września – wojska niemieckie zajęły Włocławek .
• 14 września – wojska niemieckie zajęły Gdynię .
• 15 września – wojska niemieckie zajęły Przemyśl .

Linia spotkania wojsk niemieckich i radzieckich we wrześniu 1939

• 17 września
  • atak wojsk radzieckich na terytorium Polski .
  • rozpoczęła się I bitwa pod Tomaszowem Lubelskim Armii Kraków i Lublin (do 20 września ).
• 17 / 18 września – Rząd RP opuścił terytorium Polski.
• 18 września – internowanie władz polskich w Rumunii .
• 19 września – padła Kępa Oksywska .
• 20 września – koniec bitwy nad Bzurą , rozpoczęła się obrona Grodna przed Armią Czerwoną .
• 21 września
  • Reinhard Heydrich , szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy, przekazał wszystkim dowódcom grup operacyjnych Policji Bezpieczeństwa na ziemiach polskich rozkaz o rozwiązaniu "problemu żydowskiego na okupowanych terytoriach".
• 22 września
  • polska załoga Lwowa pod dowództwem gen. bryg. Władysława Langnera , nie chcąc oddać miasta w ręce Niemców, skapitulowała przed oddziałami Armii Czerwonej . Rosjanie nie dotrzymali warunków kapitulacji i wzięli do niewoli żołnierzy polskich.
  • rozpoczęła się II bitwa pod Tomaszowem Lubelskim Frontu Północnego (do 23 września ), kapitulacja Grodna, Rosjanie rozjeżdżają czołgami ludność cywilną.
• 23 września
  • w Wożuczynie gen. dyw. Stefan Dąb-Biernacki rozwiązał Front Północny .
• 26 września
  • o 17.30 w lesie pod Góreckiem Kościelnym generałowie Emil Krukowicz-Przedrzymirski i Jan Kruszewski podpisali akt kapitulacji połączonych wojsk Armii gen. Przedrzymirskiego i Grupy Operacyjnej gen. Kruszewskiego.
• 27 września
  • utworzenie Służby Zwycięstwu Polski .
  • Szarża pod Morańcami – ostatnia szarża polskiej kawalerii w kampanii wrześniowej.
• 28 września
  • kapitulacja Warszawy .
  • w Moskwie podpisano niemiecko-radziecki układ graniczny, zmieniający przebieg granicy po zajęciu Polski. Do układu załączono trzy protokoły: jeden poufny i dwa tajne. Granica biegła wzdłuż rzek: Pisa , Narew , Bug , Wisłoka , San .
• 29 września – złożyła broń załoga twierdzy w Modlinie .
• 30 września
  • pierwsze oddziały niemieckie wkroczyły do Warszawy.
  • wojska polskie rozbiły 52 Dywizję Strzelecką Armii Czerwonej w bitwie pod Szackiem .
• 2 października
  • kapitulacja garnizonu na Półwyspie Helskim .
• 5 października
  • pod Kockiem Samodzielna Grupa Operacyjna Polesie pod dowództwem gen. bryg. Franciszka Kleeberga stoczyła ostatnią bitwę z Niemcami, po czym skapitulowała.
  • broni nie złożył major Henryk Dobrzański (pseudonim Hubal). Pod koniec września zebrał oddział, który walczył przez szereg miesięcy, zapoczątkowując działania partyzanckie.
  • w Warszawie odbyła się defilada wojsk niemieckich z udziałem Adolfa Hitlera .
• 8 października – Hitler podpisał w Berlinie dekret o włączeniu do III Rzeszy polskich ziem zachodnich i północnych ( Pomorze , Wielkopolska , rejon Łodzi i Śląsk ).
• 12 października – Hitler podpisał dekret o utworzeniu Generalnego Gubernatorstwa .
• 13 października – utworzenie podczas konspiracyjnego posiedzenia członków Stronnictwa Narodowego – Narodowej Organizacji Wojskowej .
• 21 października – hitlerowcy dokonali egzekucji zakładników w Lesznie , Śremie , Osiecznej , Włoszakowicach , Gostyniu , Krobi i Poniecu .
• 26 października – weszły w życie dekrety Hitlera o zastąpieniu administracji wojskowej okupowanej Polski przez administrację cywilną, była to równocześnie oficjalna proklamacja Generalnego Gubernatorstwa . Urząd Generalnego Gubernatora objął dr Hans Frank (były minister sprawiedliwości III Rzeszy).
• 26 - 28 października – w gmachu Teatru Wielkiego we Lwowie obradowało Zgromadzenie Narodowe Ukrainy Zachodniej, które przegłosowało rezolucję w sprawie przyłączenia Lwowa i Ukrainy Zachodniej do Ukraińskiej SRR.
• 27 października – aresztowany został prezydent Warszawy Stefan Starzyński .
• 30 października – III Rzesza i Związek Radziecki dokonały ostatecznego podziału Polski.
• 6 listopada – początek Sonderaktion Krakau , akcji skierowanej przeciwko inteligencji krakowskiej.
• 11 listopada – zostali aresztowani profesorowie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego .
• 13 listopada – utworzenie Związku Walki Zbrojnej w miejsce dotychczasowej Służby Zwycięstwu Polski . Na czele ZWZ stanął gen. broni Kazimierz Sosnkowski , przebywający wówczas we Francji .
• 24 listopada – Niemcy przekazały Słowacji Spisz i Orawę (zarówno części odebrane Czechosłowacji przez Polskę w 1938 , jak i te, które od 1920 należały do II RP).
• 30 listopada – zostaje wydany dziennik rozporządzeń Generalnego Gubernatora dla okupowanych terenów polskich, w którym to dokumencie, gubernator H.Frank nakazuje nosić białą opaskę szerokości co najmniej 10 cm, z gwiazdą Dawida na prawym rękawie ubrania, od 1 grudnia 1939 roku, wszystkim Żydom powyżej 10 roku życia, przebywającym w Generalnej Guberni.
• 8 grudnia – założony został obóz zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem .
• 26 grudnia – w odwecie za śmierć dwóch niemieckich żołnierzy zabitych przez kryminalistów, Niemcy rozstrzelali 107 mieszkańców Wawra i Anina .

1940

• 6 stycznia – w Poznaniu hitlerowcy przeprowadzili masową egzekucję Polaków.
• 8 lutego – w Łodzi hitlerowcy utworzyli getto dla ludności żydowskiej, pierwsze getto na okupowanych ziemiach polskich.
• 10 lutego – pierwsza sowiecka masowa deportacja na Syberię i do Kazachstanu ludności polskiej z terenów zajętych po 17 września 1939 przez Armię Czerwoną . Kolejne masowe deportacje w roku 1940 odbyły się (w nocy) z 12 na 13 kwietnia i z 28 na 29 czerwca.
• 22 marca – w Warszawie rozpoczęły się zajścia antyżydowskie znane jako Pogrom Wielkanocny .
• 14 kwietnia – w okolicach Serokomli oddziały niemieckie przeprowadziły obławę, w której schwytano 217 osób, rozstrzelanych następnie we wsi Józefów Duży .
• 30 kwietnia – pod Anielinem zginął w walce z żołnierzami 327 niemieckiej Dywizji Piechoty legendarny dowódca Oddziału Wydzielonego WP major Henryk Dobrzański "Hubal" .
• 2 maja – do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen wyjechał pierwszy transport więźniów z Pawiaka .
• 20 maja – rozpoczęto budowę obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu , największego na ziemiach polskich.
• 31 maja – w Parku Łazienkowskim został wysadzony w powietrze przez okupantów niemieckich pomnik Fryderyka Chopina i wywieziony na złom.
• 13 czerwca – Namiestnik Rzeszy w Kraju Warty ( Wielkopolska )- Arthur Greiser zakazał Polakom uprawiania wędkarstwa.
• 14 czerwca – do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu przybył pierwszy transport Polaków, 728 polskich więźniów z Tarnowa.
• 20 czerwca – w ramach akcji AB w nocy z 20 na 21 czerwca w Palmirach pod Warszawą rozstrzelani zostali wybitni przedstawiciele polskiego życia politycznego, społecznego, kulturalnego i sportowego.
• 3 lipca – w Warszawie utworzono Zbiorową Delegaturę Rządu RP Na Kraj na czele z Tymczasowym Delegatem Rządu Na Kraj, pułkownikiem Janem Skorobohatym – Jakubowskim.
• 15 sierpnia – do obozu Auschwitz przywieziono pierwszy transport więźniów z Warszawy. Było w nim 513 więźniów z Pawiaka oraz 1153 schwytanych w łapankach ulicznych.
• 19 września – Witold Pilecki pozwolił się aresztować Niemcom w łapance ulicznej, by dostać się w celach wywiadowczych do KL Auschwitz .
• 22 września – do KL Auschwitz przywieziono więźniów z tzw. drugiego transportu warszawskiego.
• 1 października – Gubernator Generalnego Gubernatorstwa wydał rozkaz otoczenia murem dzielnicy żydowskiej w Warszawie.
• 2 października – Hitlerowcy utworzyli getto warszawskie .
• 12 października – zostało oficjalnie utworzone warszawskie getto .
• 22 listopada – obóz Auschwitz : pierwsza egzekucja przez rozstrzelanie. Zabito 40 Polaków.
• 3 grudnia – Cyryl Ratajski został wybrany Delegatem Rządu Na Kraj.
• 27 grudnia – utworzono Organizację Małego Sabotażu "Wawer".

1941

• 15 lutego – samolot 138 dywizjonu specjalnego RAF dokonał pierwszego lotu nad Polską, zrzucając grupę łączników w rejonie Słomniki – Proszowice ( Cichociemni ).
• 3 marca – hitlerowcy utworzyli getto żydowskie w Krakowie .
• 7 marca – w Warszawie z wyroku sądu podziemnego, który uznał go za agenta niemieckiego, w swoim mieszkaniu przy ul. Mazowieckiej 10 został zastrzelony aktor Igo Sym .
• 31 marca – Niemcy założyli getto w Kielcach .
• 20 kwietnia – utworzono Uniwersytet Rzeszy w Poznaniu .
• 1 maja – na Stadionie Miejskim przy ul. Dolna Wilda w Poznaniu hitlerowcy założyli obóz pracy dla Żydów.
• 22 czerwca – hitlerowskie Niemcy zaatakowały ZSRR przekraczając linię graniczną ustaloną w pakcie Ribbentrop-Mołotow .
• 24 - 26 czerwca – krwawa masakra w lwowskich więzieniach dokonana przez wycofujących się ze Lwowa sowietów. Zamordowali oni ok. 7 tys. więźniów. Analogiczne zbrodnie miały miejsce w Wilejce i Berezweczu oraz na Wołyniu (np. w Łucku ). Część Polaków więzionych w Mińsku sowieci zamordowali koło Czerwieni. Mordowano też pacjentów zakładów psychiatrycznych.
• 30 czerwca – wojska hitlerowskie wkroczyły do Lwowa
• 4 lipca – 26 lipca – hitlerowcy aresztowali i w nocnej egzekucji, bez sądu, rozstrzelali na Wzgórzach Wuleckich 25 polskich uczonych , kilkunastu członków ich rodzin i domowników.
• 10 lipca – doszło do pogromu w Jedwabnem , podczas którego spalono żywcem mieszkańców – Żydów .
• 1 sierpnia – na mocy dekretu Hitlera tereny dawnych województw: lwowskiego , tarnopolskiego , stanisławowskiego i wołyńskiego , pod nazwą dystryktu galicyjskiego , weszły w skład Generalnego Gubernatorstwa .
• 3 września – w oświęcimskim obozie koncentracyjnym odbyła się pierwsza masowa egzekucja 600 radzieckich jeńców wojennych i 250 chorych na gruźlicę Rosjan przy pomocy wyprodukowanego przez IG Farben trującego gazu cyklon B .
• 13 października – Heinrich Himmler , Reichsführer SS i szef Policji Niemieckiej, wydał dowódcy SS i policji w dystrykcie Lublin, Odilo Globocnikowi, rozkaz rozpoczęcia zagłady Żydów w Generalnym Gubernatorstwie ("Operacja Reinhardt").
• 26 października – do kraju powrócił Edward Śmigły-Rydz z zamiarem rozbudowania organizacji Obóz Polski Walczącej i podjęcia walki z okupantem niemieckim .
• 29 października – marszałek Edward Śmigły-Rydz przybył w ukryciu do Warszawy, gdzie zamieszkał pod przybranym nazwiskiem Adam Zawisza przy ul. Sandomierskiej 18, w domu generałowej Jadwigi Maksymowicz-Raczyńskiej.
• Listopad – utworzono obóz koncentracyjny w Lublinie na Majdanku .
• 8 grudnia – założono obóz zagłady w Chełmnie nad Nerem.
• 27 / 28 grudnia – w Polsce wylądowała tzw. Grupa inicjatywna działaczy komunistycznych , m.in. Paweł Finder , Bolesław Mołojec i Marceli Nowotko . Przed zrzutem członkowie grupy przeszli przeszkolenie w specjalnym ośrodku NKWD w miejscowości Puszkino pod Moskwą .

1942

• 6 stycznia – na zebraniu kierownictwa Związku Walki Wyzwoleńczej z udziałem mjr. Bolesława Mołojca – odpowiedzialnego z ramienia Sekretariatu Komitetu Centralnego PPR za sprawy wojskowe, podjęto decyzję o powołaniu organizacji zbrojnej Gwardii Ludowej , ustalono zasady formowania i dowodzenia. Do marca powstały pierwsze struktury Gwardii Ludowej.
• 14 lutego – przekształcono Związek Walki Zbrojnej w Armię Krajową . Na jej czele stanął gen. Stefan "Grot" Rowecki .
• 16 marca – Hitlerowcy rozpoczęli likwidację lubelskiego getta ( akcja Reinhardt ).
• 17 marca – w obozie Bełżcu zagazowano 3000 osób.
• 20 marca – egzekucja 100 Polaków w Zgierzu – największa publiczna egzekucja w okupowanej Polsce.
• 15 kwietnia – w kamieniołomach w krakowskiej dzielnicy Podgórze Niemcy utworzyli obóz pracy "Liban" .
• 12 maja – w obozie koncentracyjnym w Auschwitz-Birkenau dokonano pierwszej masowej zagłady więźniów przy pomocy gazu.
• 16 maja – z obozu koncentracyjnego Auschwitz (w Oświęcimiu) udała się ucieczka dwóch więźniów zorganizowana przez Armię Krajową w celu przedstawienia kierownictwu polskiego ruchu oporu w Warszawie szczegółowych sprawozdań na temat obozu.
• 1 czerwca – Niemcy założyli obóz zagłady – Treblinka II .
• 19 lipca – Heinrich Himmler , reichsführer SS i szef niemieckiej policji wydał rozkaz przesiedlenia całej ludności żydowskiej Generalnego Gubernatorstwa w terminie do 31 grudnia 1942 r.
• 21 lipca – w warszawskim getcie zostali zamordowani przez gestapo kolekcjoner i antykwariusz Abe Gutnajer z całą rodziną oraz lekarz, chirurg Franciszek Raszeja przybyły do chorego z „aryjskiej strony”.
• 22 lipca – rozpoczyna się likwidacja getta warszawskiego.
• 23 lipca – w nowo zbudowanym obozie w Treblince zginęło w komorach gazowych 6250 żydowskich mężczyzn, kobiet i dzieci.
• 5 sierpnia – Niemcy zlikwidowali warszawski Dom Sierot prowadzony przez Janusza Korczaka .
• 20 września – w wyniku rozłamu w NOW powstają Narodowe Siły Zbrojne .
• 22 września – rozpoczęła się likwidacja getta w Częstochowie .
• 8 października – grupy dywersyjne Armii Krajowej przeprowadziły w rejonie Warszawy akcję "Wieniec" .
• 24 października – Gwardia Ludowa dokonała pierwszego zamachu bombowego na Café Club .
• 9 listopada – zlikwidowane zostało getto w Lublinie , na terenie dzisiejszej dzielnicy Węglin .
• 27 listopada – Niemcy rozpoczęli wysiedlanie polskiej ludności z Zamojszczyzny w ramach Generalplan Ost .
• 4 grudnia – przy Delegaturze Rządu na Kraj powstała organizacja społeczna Rada Pomocy Żydom "Żegota" , której zadaniem była pomoc Żydom oraz prowadzenia akcji propagandowo-informacyjnych w związku z ich eksterminacją.
• 14 grudnia – Antoni Kasztelan , polski oficer kontrwywiadu , został stracony przez Niemców wbrew konwencjom genewskim .
• 30 grudnia – pierwsza Kadrowa Kompania Batalionów Chłopskich oraz oddział partyzantów radzieckich stoczyły pod Wojdą pierwszą w Polsce bitwę partyzancką z niemiecką ekspedycją karną.
• 31 grudnia - akcja wysadzenia niemieckiego pociągu z amunicją pod Kraśnikiem wykonana przez Grupy Szturmowe Szarych Szeregów

1943

• 18 stycznia – w getcie warszawskim grupy Żydowskiej Organizacji Bojowej podjęły walkę z Niemcami.
• 23 lutego – oddział Gwardii Ludowej opanował Głogów Małopolski .
• 26 marca – Akcja pod Arsenałem – odbicie więźniów przez AK .
• 12 kwietnia – Niemcy podali informację o odkryciu grobów w Katyniu .
• 19 kwietnia – wybuchło powstanie w getcie warszawskim .
• 20 kwietnia – miał miejsce nieudany zamach oddziału AK na Friedricha Krugera (Wyższego Dowódcę SS i Policji) w Krakowie .
• 6 maja
  • Florian Marciniak , pierwszy naczelnik Szarych Szeregów , został aresztowany przez gestapo .
  • oddział AK dokonał masakry ukraińskiej ludności we wsi Mołożów na Lubelszczyźnie.
• 8 maja
  • zakończyło się powstanie w getcie warszawskim .
  • zbrodnia w Nalibokach : sowieccy partyzanci wymordowali 128 osób.
• 10 maja – Grupa Specjalna Armii Ludowej przeprowadziła zamach przy użyciu granatów na Bar Podlaski w Warszawie . Zginęło 6 Niemców, a kilkunastu zostało rannych.
• 20 maja – Szare Szeregi przeprowadziły pod Celestynowem udaną akcję odbicia więźniów transportowanych do Auschwitz .
• 22 maja – żołnierz AK Jan Kryst (ps. Alan) zastrzelił w warszawskiej restauracji "Adria" trzech oficerów gestapo , ponosząc śmierć w trakcie akcji.
• 28 maja – po pacyfikacji Leżajska hitlerowcy rozstrzelali 28 mieszkańców miasta.
• 29 maja
  • na Pawiaku Niemcy rozstrzelali około 600 osób, a ich ciała spalono w ruinach warszawskiego getta .
  • oddział AK dokonał zbrodni w Strzelcach na ludności ukraińskiej.
• 30 maja – dowódca Armii Krajowej wydał rozkaz o scaleniu oddziałów Batalionów Chłopskich z AK.
• 31 maja – w Jędrzejowie dokonano zamachu na Helmuta Kappa , tłumacza Gestapo .
• 3 czerwca – doszło do niemieckiej pacyfikacji wsi Strużki .
• 11 czerwca – Heinrich Himmler zarządził likwidację wszystkich gett na terenie Polski.
• 30 czerwca – w Warszawie został aresztowany komendant główny AK Stefan Rowecki "Grot" .
• 5 lipca – została utworzona komórka Komendy Głównej AK – Kierownictwo Walki Podziemnej.
• 17 lipca – generał Tadeusz Komorowski "Bór" został mianowany dowódcą Armii Krajowej.
• 19 lipca – Heinrich Himmler wydał rozkaz przekształcenia obozu pracy na ul. Gęsiej w Warszawie w obóz koncentracyjny .
• 1 sierpnia – wybuchło powstanie w getcie będzińsko-sosnowieckim .
• 2 sierpnia – w obozie zagłady w Treblince wybuchł bunt więźniów.
• 15 sierpnia – Krajowa Reprezentacja Polityczna ogłosiła deklarację programową.
• 16 sierpnia – hitlerowcy rozpoczęli ostateczną likwidację getta żydowskiego w Białymstoku . W getcie wybuchł bunt.
• 20 sierpnia – w akcji skierowanej przeciw niemieckiej straży granicznej pod wsią Sieczychy poległ Tadeusz Zawadzki (ps. Zośka).
• 7 września – udany zamach żołnierzy AK w Warszawie na zastępcę komendanta Pawiaka Franza Bürckla.
• 14 października – w hitlerowskim obozie zagłady w Sobiborze wybuchł bunt więźniów.
• 3 listopada – krwawa środa – w hitlerowskim obozie koncentracyjnym na Majdanku rozstrzelano 18 400 Żydów w ramach akcji " Erntefest " ("Dożynki").

1944

• 1 stycznia – Ogłoszono deklarację programową Krajowej Rady Narodowej . Zostaje powołana Armia Ludowa .
• 3 stycznia – Oddziały Armii Czerwonej przekroczyły przedwojenną wschodnią granicę II Rzeczypospolitej .
• 12 stycznia – Armia Czerwona zajęła Sarny , położone na przedwojennym terytorium Polski.
• 15 stycznia – Siłami Okręgu Wołyń Armii Krajowej ( 27 Wołyńska Dywizja Piechoty ) rozpoczęto na Wołyniu Akcję "Burza" .
• 1 lutego – żołnierze Armii Krajowej dokonali zamachu na Franza Kutscherę , dowódcę SS i policji w dystrykcie warszawskim .
• 7 kwietnia – oddziały BCh i AK stoczyły we wsi Molendy koło Kozienic bitwę z przeważającymi oddziałami niemieckimi, wyrywając się z okrążenia.
• 11 kwietnia – 127 amerykańskich bombowców dokonało nalotu na Szczecin .
• 15 kwietnia – Hitlerowcy dokonali egzekucji więźniów Pawiaka w ruinach warszawskiego getta .
• 3 maja
  • powołano Krajową Radę Ministrów .
  • w nocy z 3 na 4 maja oddział Osjana zaatakował warszawskie lotnisko Młociny niszcząc 5 samolotów Ju 52 , a kilka innych uszkadzając.
• 6 maja – pod Graużyszkami na Białorusi oddziały Okręgu Wileńskiego AK stoczyły zwycięską bitwę z oddziałami litewskiego korpusu generała Povilasa Plechavičiusa .
• 13 maja
  • rozpoczęła się bitwa pod Murowaną Oszmianką , w której wojska AK pokonały kolaboracyjny Litewski Korpus Lokalny .
  • 215 amerykańskich bombowców dokonało bombardowania Szczecina .
• 14 maja – Bitwa pod Rąblowem , Operacja "Maigewitter" – 600 partyzantów AL i pluton AK przeciwko 2000 hitlerowców.
• 16 maja – w bitwie pod Sucharami batalion 77. Pułku Piechoty AK rozbił oddział niemiecko-ukraiński.
• 20 maja – Patrol AK odnalazł nad Bugiem niewypał niemieckiej rakiety V-2 , która w częściach została przekazana do Londynu. Odkrycie ułatwiło Brytyjczykom prace nad zneutralizowaniem niemieckiej broni tego typu.
• 31 maja – na Wiśle w okolicach Machowa partyzanci zatopili statek Tannenberg , przewożący żołnierzy niemieckich.
• 6 czerwca – wojska sowieckie przekroczyły przedwojenną granicę polską pod Sarnami .
• 13 do 25 czerwca – Operacja " Sturmwind " – walki w Lasach Janowskich na Porytowych wzgórzach – 30 tys. hitlerowców przeciwko 3 tys. partyzantów (w tym 1300 AL , 130 AK Kmicica, 1500 partyzantów radzieckich, 100 NOW Komara).
• 7 lipca – Operacja "Ostra Brama" . Oddziały Armii Krajowej , w sile 15 000 żołnierzy brały udział w walkach o Wilno razem z Armią Czerwoną . Następnie, po zakończeniu walk, polskie oddziały zbrojne zostały rozbrojone i internowane przez NKWD .
• 8 lipca – rząd na emigracji upoważnił Delegaturę Rządu i Komendę Główną AK do ogłoszenia powstania w Warszawie.
• 13 lipca
  • generał Tadeusz Bór-Komorowski wydał rozkaz o zakończeniu akcji scaleniowej Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej .
  • operacja Ostra Brama: oddziały AK Aleksandra Krzyżanowskiego w ramach akcji "Burza" razem z Armią Sowiecką zdobyły Wilno .
• 17 lipca – we wsi Bogusze NKWD rozbroiło i aresztowało zaproszonych na rozmowy dowódców AK okręgu wileńskiego.
• 21 lipca – oddział Armii Krajowej , liczący 38 osób, rozbił w Iwoniczu Zdroju garnizon Wehrmachtu .
• 22 lipca – Zostaje ogłoszony Manifest PKWN .
• 23 lipca – Wyzwolony został obóz koncentracyjny w Majdanku , na terenie obozu Rosjanie natychmiast utworzyli obóz filtracyjny NKWD dla żołnierzy AK i NSZ , wykorzystując w tym celu infrastrukturę hitlerowską.
• 23 - 28 lipca – Akcja "Burza" we Lwowie . Oddziały AK wspierając jako jednostki piechoty zmotoryzowane oddziały Armii Czerwonej przyczyniły się znacznie do wyzwolenia Lwowa. Po zakończeniu walk oddziały AK zostały rozbrojone, zaś dowódcy wezwani przez sowietów na naradę, aresztowani i uwięzieni.
• 1 sierpnia – Początek powstania warszawskiego .
• 2 sierpnia – Powstanie warszawskie: Stare Miasto całkowicie opanowane przez oddziały powstańcze.
• 3 sierpnia – bitwa pod Truskawką oddziałów Grupy Kampinos i Wehrmachtu .
• 4 sierpnia – Powstanie warszawskie: dowodzenie siłami niemieckimi zwalczającymi powstanie przejął SS-Obergruppenführer Erich von dem Bach-Zelewski .
• 5 - 15 sierpnia – Powstanie warszawskie: oddziały SS i policji niemieckiej pod dowództwem SS-Gruppenführera Heinza Reinefartha dokonały na Woli w Warszawie mordu ok. 59 400 cywilów .
• 5 sierpnia – Powstanie warszawskie: wyzwolenie przez batalion AK Zośka obozu Gęsiówka (uwolniono ok. 350 więźniów pochodzenia żydowskiego).
• 9 - 16 sierpnia – W okolicach Studzianek pod Kozienicami doszło do bitwy pancernej jednostek polskiej 1 Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte i radzieckiej 8. Armii 1. Frontu Białoruskiego z niemiecką 1. Dywizją Pancerno-Spadochronową "Hermann Göring".
• 29 sierpnia
  • Niemcy zlikwidowali getto żydowskie w Łodzi .
  • Powstanie warszawskie: artyleria niemiecka zburzyła zakłady Fiata i kościół Najświętszej Marii Panny.
• 12 września – Bitwa pod Ewiną w powiecie Radomsko , obrona 600 partyzantów AL przeciw 6000 oddziałów SS .
• 14 września – oddziały armii radzieckiej wraz z 1. Dywizją Piechoty LWP im. T. Kościuszki zdobywały warszawską Pragę , wypierając z niej wojska niemieckie.
• 29 września – Powstanie warszawskie: pod Jaktorowem miała miejsce bitwa oddziału Grupy Kampinos i oddziałów niemieckich.
• 2 / 3 października – podpisano honorowy akt o kapitulacji powstania warszawskiego .
• 3 października – Leopold Okulicki objął stanowisko Komendanta Głównego Armii Krajowej .
• 7 października – w obozie Auschwitz-Birkenau doszło do największego w historii obozu buntu. Zginęło 451 więźniów.
• 29 października – przeprawa przez Wisłę pod Chotczą.
• 31 grudnia – Krajowa Rada Narodowa powołuje Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej .

1945

• 12 stycznia – Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę, dzięki której zajęła tereny Polski na zachód i północ od Wisły i Narwi , dotychczas okupowane przez III Rzeszę .
• 16 stycznia – 2 Dywizja Piechoty Wojska Polskiego sforsowała Wisłę w okolicach Łomianek.
• 17 stycznia – 1 Armia Wojska Polskiego wkroczyła do Warszawy .
• 19 stycznia – oddziały Wojska Polskiego defilowały w wyzwolonej spod okupacji niemieckiej Warszawie.
• 1 lutego – oddziały Armii Czerwonej uchwyciły w rejonie twierdzy Kostrzyn przyczółki na zachodnim brzegu Odry .
• 2 lutego – oddziały 1 Armii Wojska Polskiego dotarły do skraju głównych pozycji Wału Pomorskiego (Pommernstellung).
• 23 lutego – Poznań został wyzwolony spod okupacji niemieckiej. Skapitulował garnizon niemiecki na cytadeli .
• 1 marca – część 1. Warszawskiej Brygady Kawalerii pod Borujskiem wykonała ostatnią bojową szarżę WP .
• 5 marca – Wojska 1 Frontu Białoruskiego zajęły Stargard Szczeciński .
• 8 marca – 1 Armia Wojska Polskiego rozpoczęła walki o Kołobrzeg .
• 10 marca – Wojska 2 Frontu Białoruskiego zajęły Lębork i Łebę .
• 18 marca – 1 Armia Wojska Polskiego zdobyła Kołobrzeg.
• 27 marca – NKWD aresztowało 16 przywódców Polski Podziemnej. Zostali przewiezieni do Moskwy. Sąd wydał wyrok 21 czerwca 1945 roku ( proces szesnastu ).
• 28 marca – żołnierze polscy zawiesili na Dworze Artusa w Gdańsku biało-czerwony sztandar.
• 30 marca – kapituluje grupa wojsk niemieckich na Westerplatte , ostatni walczący oddział w Gdańsku .
• 16 kwietnia – rozpoczęła się ofensywa wojsk radzieckich i polskich wzdłuż linii Odry do Nysy Łużyckiej, której celem było zdobycie Berlina .
• 6 maja – skapitulowała twierdza Wrocław ( Festung Breslau ).
• 14 maja – o godz. 12.00 skapitulowała niemiecka załoga na Półwyspie Helskim .

Zobacz też

• historia Polski