Język czamalalski (nazwa własna Чамалалдуб мичIчI) – jeden z niewielkich
języków kaukaskich
, używany przez Czamalalów. Należy do
języków andyjskich
w
zespole awaro-didojskim
, tworzącym podgrupę wśród języków dagestańskich w grupie północno-wschodniej (nachsko-dagestańskiej) języków kaukaskich. Czamalalski jest blisko spokrewniony z
językiem bagulalskim
, oraz
tindyjskim
.
Dane, mówiące o liczbie osób posługujących się tym językiem są bardzo rozbieżne i niepewne, według statystyk w
1926
r. języka tego używało 3438 osób. W późniejszym czasie Bagulalowie uznawani byli za odłam
Awarów
i tak też zapisywani podczas kolejnych spisów powszechnych. Szacunki z roku
1968
mówiły o 5 tys. użytkowników języka, dane, podawane za rok
1990
donosiły o ok. 5 tys. Bagulalów, natomiast według spisu powszechnego, przeprowadzonego na terenie
Federacji Rosyjskiej
w
2000
r. liczba osób posługujących się tym językiem wynosiła zaledwie 12 osób, z tego zaledwie 3 (!) na terenie Dagestanu. Porównanie danych statystycznych z różnych lat pozwala stwierdzić, iż użytkownicy czamalalskiego zostali najprawdopodobniej uznani za użytkowników innego języka kaukaskiego (andyjskiego, bądź też awarskiego), o ile, oczywiście, statystyki zostały przekłamane. Możliwe jest bowiem, iż w ciągu ostatnich lat doszło do pełnej asymilacji Czamalalów.
Językiem czamalalskim posługuje się ludność w kilku niewielkich wioskach w południowodagestańskim okręgach cumadyjskim.
Język ten nie wykształcił piśmiennictwa. Jest używany wyłącznie w sytuacjach nieformalnych, w domu, wśród przyjaciół. W charakterze języka literackiego używany jest
język awarski
, jako największy język literacki Dagestanu. Niektórzy Czamalalowie znają także
rosyjski
, jako język urzędowy Federacji Rosyjskiej.
Czamalalski jest językiem
ergatywnym
. Posiada bardzo skomplikowaną
deklinację
(ze względu na znaczną ilość przypadków) i względnie prostą
koniugację
. Ze względu na historię tego języka widoczne są wpływy
języka tureckiego
,
arabskiego
oraz
rosyjskiego
. Obserwuje się także obecność pewnych słów, zapożyczonych przypuszczalnie z
godoberyjskiego
.
Język czamalalski jest bardzo słabo zbadany. Studia nad językiem czamalalskim zapoczątkowały pod koniec
XIX
w. prace niemieckiego kaukazologa,
Adolfa Dirra
(1867-1930), lecz badania na większą skalę podjęto dopiero po II wojnie światowej, szczególnie w latach 90.
XX w.
, kiedy to zorganizowano szereg ekspedycji naukowych, mających na celu zebranie informacji naukowych na temat tego języka.
Linki zewnętrzne
