Język chunzybski (czasem używany jest także termin język chunzalski, oraz język nachadzki
ros.
гунзибский, гунзельский, хунзальский язык, także: нахадский язык; nazwa własna Hunzibi) – jeden z niewielkich
języków kaukaskich
, używany przez ok. 1 tys. osób w południowym
Dagestanie
. Język chunzybski należy do
języków didojskich
w
zespole awaro-didojskim
, tworzącym podgrupę wśród języków dagestańskich w grupie północno-wschodniej (nachsko-dagestańskiej) języków kaukaskich. Chunzybski jest blisko spokrewniony z
językiem kapuczyńskim
. Istnieją spory odnośnie statusu chunzybskiego w ramach języków didojskich. Niektórzy badacze uważają go za odrębny język, inni zaś tylko za dialekt.
Dane, mówiące o liczbie osób posługujących się tym językiem nie są zbyt dokładne, ponieważ w dużej mierze opierały się na szacunkach. Według statystyk w
1926
r. języka tego używało zaledwie 105 osób. W późniejszym czasie użytkownicy chunzybskiego uznawani byli za odłam
Awarów
i tak też zapisywani podczas kolejnych spisów powszechnych. Szacunki z lat
1958
oraz
1967
mówiły o ok. 600 użytkownikach języka, dane, podawane za rok
1995
donosiły o ok. 2 tys., natomiast według spisu powszechnego, przeprowadzonego na terenie
Federacji Rosyjskiej
w
2000
r. liczba osób posługujących się tym językiem wynosi 1 tys. osób.
Językiem chunzybskim posługuje się ludność w trzech niewielkich wioskach w południowodagestańskim okręgach cuntyjskim. Nazwa języka pochodzi od nazwy wsi Chunzib. Inna, spotykana w literaturze nazwa tego języka, język nachadzki, pochodzi od nazwy wsi, w którym jest on używany (Nachada). Dla chunzybskiego nie wyróżnia się dialektów, istnieją tylko niewielkie różnice w fonetyce między językiem używanym we wsiach Chunzyb i Nachad.
Język chunzybski nie wykształcił piśmiennictwa. Jest używany wyłącznie w sytuacjach nieformalnych, w domu, wśród przyjaciół. W charakterze języka literackiego używany jest
język awarski
, jako największy język literacki Dagestanu. Wśród ludności rozpowszechniony jest także
rosyjski
, jako język urzędowy Federacji Rosyjskiej.
Chunzybski jest językiem
ergatywnym
. Ze względu na historię tego języka widoczne są wpływy
języka tureckiego
,
arabskiego
,
gruzińskiego
oraz
rosyjskiego
.
Dźwięki
Spógłoski
Chunzybski posiada 35 spógłosek.
Samogłoski
Samogłoski w chunzybskim mogą być krótkie, długie lub nosowe.
| Przednie | Centralne | Tylne |
---|
Przymknięte |
i
|
ɨ
|
u
|
---|
Półprzymknięte |
e
|
ə
|
o
|
---|
Otwarte | |
a
|
ɑ
|
---|
Linki zewnętrzne