Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Joseph Haydn

Franz Joseph Haydn - (ur. 31 marca 1732 w Rohrau, zm. 31 maja 1809 w Wiedniu) – austriacki kompozytor okresu klasycyzmu. Najstarszy z tzw. trzech klasyków wiedeńskich, obok Wolfganga Amadeusza Mozarta i Ludwiga van Beethovena.

Joseph Haydn był jednym z głównych przedstawicieli klasycyzmu w muzyce oraz jednym z tych, którzy zdefiniowali główne formy muzyczne tej epoki.

Szczególnie interesujące są jego dzieła z lat 1760-1770, tworzone w stylu Sturm und Drang (niem. burza i napór), który był awangardowym kierunkiem w ramach kultury klasycystycznej, będąc jednocześnie zapowiedzią romantyzmu. W muzyce Haydna objawiło się to stosowaniem niecodziennych akordów, zastosowaniem rzadkich tonacji molowych oraz nieoczekiwanych zmian nastroju.

Jego młodszy brat, Johann Michael, był także cenionym kompozytorem, działającym przede wszystkim w Salzburgu.

Młodość (1732-1760)

Joseph Haydn urodził się 31 marca 1732 w Rohrau - małej wiosce w Dolnej Austrii nad ówczesną granicą węgierską. Jego rodzicami byli Mathias (Maciej)i Anna Maria Koller. Muzykalny i obdarzony pięknym głosem, od 1738 roku uczył się muzyki w Hainburgu, gdzie został dostrzeżony przez dyrygenta do chóru przy katedrze św. Szczepana w Wiedniu. Tam kształcił się w grze na skrzypcach i fortepianie. Około 1748 lub 1749 roku po przejściu mutacji musiał opuścić chór i zaczął zarobkować jako muzyk w Wiedniu. Przez pewien czas był akompaniatorem Nicola Porpory, od którego pobierał również lekcje kompozycji. W 1759 roku został kompozytorem nadwornym hrabiego Morzina w Lukavec.

Praca u Esterházych (1761-1790)

W roku 1761 Jospeh Haydn został zatrudniony jako nadworny kompozytor i wicekapelmistrz na dworze węgierskiej arystokratycznej rodziny Esterházych. Pozostał w jej służbie przez prawie 30 lat - do 1790 roku zdobywając w tym czasie ogromną sławę. W 1766 roku Haydn został jedynym kapelmistrzem, w roku tym zmarł bowiem główny kapelmistrz Gregor Joseph Werner (1693-1766), który nie pałał do kompozytora sympatią. W tym samym roku odbyło się poświęcenie nowego pałacu Esterházie nad jeziorem Nezyderskim, który kosztował fortunę i w zamyśle księcia miał być „węgierskim Wersalem”. Książę Mikołaj Esterházy wybudował tam teatr; odtąd muzyka operowa zajęła ważną pozycję w twórczości Haydna. Pierwsze opery (La Canterina 1766, Lo speziale 1768) to opery komiczne. Specjalnie dla księcia komponował Haydn tria na baryton (ulubiony instrument księcia), altówkę i wiolonczelę; w latach 1765–1775 powstało 126 takich triów. W 1768 roku podczas pożaru domu Haydna w Kismarton (niem. Eisenstadt) część kompozycji uległa zniszczeniu. Lata 70-te były okresem świetności pałacu w Esterházie, który odwiedziły w tym czasie znane osobistości (m.in. cesarzowa Maria Teresa). O prywatnym życiu Haydna i jego działalności w tych latach brak bliższych danych. W 1776 roku powtórny pożar domu kompozytora zniszczył wiele dalszych kompozycji. W 1776 roku Haydn otrzymał propozycję napisania opery dla dworu cesarskiego w Wiedniu. Jako libretto wybrano La vera costanza; wskutek intryg dworskich nie doszło jednak do wystawienia opery (wykonana została 3 lata później w Esterházie). W 1790 roku zmarł książę Mikołaj, a jego następca Antoni I. z powodu kłopotów finansowych rozwiązał orkiestrę.

Samodzielność twórcy (1791-1809)

We wrześniu 1790 roku Haydn wyjechał do Wiednia, gdzie od J. P. Salomon, otrzymał propozycję wyjazdu do Anglii, oraz kontrakt na napisanie dwunastu symfonii (wśród nich znalazły się również utwory napisane przez Haydna już wcześniej), którymi kompozytor miał dyrygować podczas koncertów w Hanover Square Rooms. W koncertach tych wystąpili wysokiej klasy wykonawcy i cieszyły się one wielkim powodzeniem. W lipcu 1791 Uniwersytet Oksfordzki nadał kompozytorowi „gradum doctoris in musica honoris causa”; podczas uroczystości wykonano Symfonię G-dur, która z tej przyczyny otrzymała nazwę Oksfordzkiej.

W czerwcu 1792 roku Haydn powrócił do Wiednia; w styczniu 1794 roku wyjechał powtórnie do Londynu, by występować nadal na koncertach Salomona. W 1795 roku Haydn brał udział w serii koncertów »Opera Concerts«, dla których skomponował trzy ostatnie symfonie. W 1795 roku opuścił Anglię, by objąć kierownictwo kapeli Niklósa II Esterházego (następcy zmarłego księcia Antoniego I). Kontrakt przewidywał pisanie jednej mszy rocznie; stąd w latach 1796–1802 powstało sześć mszy. W tym czasie Haydn rozpoczął pracę nad Stworzeniem świata, które ukończył w 1798 roku; w 1801 roku napisał oratorium Pory roku. Ostatnie lata życia spędził głównie w Wiedniu, na wakacje wyjeżdżając do Eisenstadt.

Haydn był osobistym przyjacielem Mozarta, z którym podziwiali się nawzajem. Znał też młodszego od siebie Ludwiga van Beethovena, który uważał go za swojego mistrza i nauczyciela. Haydn zaprzestał komponowania w 1803 roku na sześć lat przed śmiercią. Do jego ostatnich dzieł należą wspaniałe oratoria Stworzenie świata i Pory roku. Haydn pozostawił po sobie olbrzymią liczbę dzieł, z których wiele weszło na stałe do kanonu muzyki klasycznej. Zmarł 31 maja 1809 roku w Wiedniu. Miał 77 lat.


Inne hasła zawierające informacje o "Joseph Haydn":

Biegun północny ...

Adwentyzm ...

Grenoble ...

1972 ...

1884 ...

Klemens Maria Hofbauer ...

Nowa Anglia ...

Ekranizacje dzieł Williama Szekspira ...

1986 ...

1977 ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Joseph Haydn":

204 Kryzys europejskiej myśli demokratycznej (plansza 14) ...

219 Kultura, nauka i oświata w okresie II wojny światowej (plansza 4) ...

039. Wiedeń - część 2 (plansza 11) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie