Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Śpiew

Śpiew

Śpiew – czynność polegająca na wytwarzaniu dźwięków o charakterze muzycznym za pomocą głosu . Każda osoba potrafiąca mówić potrafi też śpiewać, ponieważ śpiew pod wieloma względami jest jedynie formą przedłużonej mowy .

Śpiewający Harry Belafonte , zdjęcie: C. van Vechten

Spis treści

Rodzaje śpiewu

Wyróżnia się śpiew utworów muzycznych z tekstem - śpiew sylabiczny, melizmatyczny - oraz pozbawiony cech mowy - wokaliza . Natomiast śpiew z zamkniętymi ustami to mormorando, często błędnie nazywany w jęz. polskim murmurandem.

Śpiew może być nieformalny i wykonywany dla przyjemności, a także formalny, taki jak profesjonalny śpiew na przedstawieniu, koncercie bądź w studio nagraniowym.

Śpiew może być wykonywany w grupie, takiej jak chór , przy akompaniamencie instrumentów muzycznych , pełnej orkiestry lub zespołu . Śpiewanie bez akompaniamentu muzycznego nazywamy śpiewem a cappella .

Klasyfikacja głosów

Śpiewaków klasycznych i operowych klasyfikuje się na podstawie cech takich jak skala , barwa i siła głosu (tzw. volumen) oraz dzieli na określone rodzaje głosów. Śpiewaka chóralnego klasyfikuje się na podstawie tych samych zasad, choć dominującym kryterium pożądanym jest odpowiednia skala oraz stałość barwy.

Na najwyższym profesjonalnym poziomie niezbędne jest by śpiewak stale ćwiczył, gdyż w przeciwnym wypadku skala jego głosu może ulec znacznemu obniżeniu zaś siła jego głosu tzw. volumen ulec pomniejszeniu. Z uwagi na fakt, iż śpiew jest bardzo naturalną czynnością, taki typ ciągłych ćwiczeń poza obszarem muzyki klasycznej zwykle nie jest konieczny dla pół-profesjonalnych wokalistów.

Rejestry głosu

Wyróżniamy kilka rejestrów głosu, w tym główne: rejestr piersiowy , rejestr głowowy i rejestr gwizdkowy. Śpiew na niedomkniętych strunach głosowych to falset . Głos źle ustawiony, produkujący dźwięki o błędnej częstotliwości (wysokości) jest głosem fałszywym. Zobacz dźwięk fałszywy.

Techniki śpiewu

Istnieje wiele rozmaitych metod śpiewu. Niektóre z nich to:

Śpiewanie na wysokim amatorskim bądź profesjonalnym poziomie wymaga wielu regularnych ćwiczeń i zawsze nauczyciela, który obiektywnie ocenia zarówno głos, jak i wskazuje błędy techniczne i brzmieniowe, których śpiewający nie jest w stanie obiektywnie ocenić. Śpiewający subiektywnie może błędnie ocenić barwę, brzmienie, sposób emisji i wynika to z czysto fizycznej i akustycznej kwestii słyszenia samego siebie, podobnej do np. efektu Dopplera (dźwięk oddalony/odbity wydaje się niższy lub wyższy). Śpiewak ze słuchem absolutnym jest w stanie śpiewać pod dźwiękiem lub nad dźwiękiem (nie czysto) z powodu błędnego punktu odniesienia jakim jest bliskość aparatu słuchowego i emisyjnego strun głosowych. Dopiero techniczna, mechaniczna korekcja odruchów i wpojenia sobie techniki daje efekt czystego dźwięku o prawidłowej wysokości słyszalnego u odbiorcy oddalonego kilkanaście metrów od śpiewaka. To właśnie ta fala dźwiękowa wybrzmiewająca w oddali jest zagłuszana przez bezpośrednią słyszalność dźwięku emitowanego w nagłośni śpiewaka. Technika śpiewu polega więc na stosowaniu reguł emisji dostosowanych indywidualnie do każdego głosu. Dlatego też wysokiej klasy śpiewacy mają instruktora śpiewu, będącego zawsze pierwszym słuchaczem i odbiorcą i trenują pod jego uchem przez cały czas trwania ich kariery. Stąd też ogromnie ważne jest utrzymanie nawet stałej wagi ciała (każda zmiana powoduje nagromadzenie się tkanki tłuszczowej również wokół strun i zmiana jalowego napięcia mięśniowego) , poziomu wilgotności strun, wyuczenia optymalnego sposobu emisji. Wraz z naturalną zmianą warunków fizjologicznych potrzebna jest nowa korekta techniki w konkretnym okresie czasu. Jest to podstawa utrzymania tzw. "postawionego" głosu w dobrej, niezmiennej formie.

W każdej kulturze czy historycznym europejskim ośrodku operowym istniały różne szkoły śpiewu, tj. metodyka nauki prawidłowej techniki i szczegółowe nakreślenie jak powinien brzmieć głos. Np. włoska szkoła śpiewu uznawana dzisiaj za jedną z najlepszych różni się znacząco od np. szkoły rosyjskiej charakteryzującej się wszechobecnym wibratem w odróżnieniu od szkoły włoskiej, gdzie nacisk kładzie się na legato, sotto voce i utrzymanie wysokości dźwięku z jak najmniejszym odchyleniem częstotliwości wybrzmiewania w trakcie jego emisji. Zupełnie odmienną jest szkoła niemiecka, która zdominowana dziełami operowymi choćby Wagnera, kładzie nacisk na naturalizm wykonawczy (weryzm), dramatyzm i prymat słowa nad melodią, niż na bel canto. W obecnym czasie można uznać, że szkoły te w sposób naturalny zmieszały swoje najlepsze cechy i wytworzył się standard tzw. szkoły europejskiej techniki śpiewu.

Jak w każdej dziedzinie, tak i w śpiewie na przestrzeni dziesięcioleci zmieniały się standardy techniki wokalnej uznawane za prawidłowe. I tak np. w czasach słynnych tenorów Mario Lanzy czy np. Caruso lub Di Stefano (na którym wzorował się później Pavarotti) byli oni wzorami, dzisiaj śpiewanie w ten sam sposób uchodzi za nieprawidłowe.

W Polsce najwybitniejszym propagatorem prawidłowej techniki śpiewu był Walery Wysocki . Jego zasady sprowadzające się do tezy, że śpiew jest przedłużoną mową, zaś mowa skróconym śpiewem, można uznać za podwaliny współczesnej szkoły techniki wokalnej. To czym jest technika śpiewu wg. Wysockiego najtrafniej opisuje żartobliwy wierszyk jego autorstwa: Kto chce śpiewać prawidłowo, niech wymawia każde słowo, między językiem a zębami, wyraźnymi sylabami. Niechaj gardła nie forsuje, a głos w ustach konserwuje. Niech udaje, że wciąż ziewa, a ustami mówi...śpiewa!

Na technikę śpiewu składa się więc zarówno dykcja, prawidłowa emisja, prawidłowe oddychanie (tzw. podparcie oddechowe), warstwa muzyczna wykonywanego utworu oraz indywidualne cechy każdego artysty dające ostateczny efekt prawidłowego wykonawstwa.

Higiena głosu

Każdy profesjonalny śpiewak, piosenkarz, chórzysta musi dbać o swój głos i traktować go dokładnie tak samo jak każdy instrument muzyczny. Wiedza ta obejmująca zarówno kwestie techniki śpiewu jak i ściśle medyczne aspekty związane z mięśniami (a takimi są struny głosowe) nazywana jest higieną głosu. Nieumiejętne śpiewanie, z efektem zaciśniętych mięśni około-krtaniowych może prowadzić do powstania tzw. guzków śpiewaczych. Zbyt napięte struny, gwałtowne wprowadzanie w wibracje, długotrwały brak stosowania techniki śpiewu prowadzi do mikrourazów, otarć, ran oraz małych zbliznowaceń, guzków. Tak używany głos może prowadzić do utraty jakiejkolwiek umiejętności wydobywania dźwięku w sensie muzycznym, lub też nawet do utraty głosu w całości. Wysoka urazowość strun może prowadzić do powstania raka. W Polsce znanym artystą, który wyeksploatował głos śpiewając olbrzymią liczbę koncertów był Krzysztof Jaryczewski , pierwszy wokalista Oddziału Zamkniętego .

Najczęstszą dolegliwością u osób pracujących zawodowo głosem w sposób pozbawiony prawidłowej techniki jest tzw. niedomykalność strun głosowych objawiająca się bez-dźwiękiem w mowie i śpiewie podobnym do chrapliwego szeptu, przekrwienie i obrzęk strun spowodowany przeciążeniem, alkoholem, chorobą układu oddechowego - objawem jest niemoc osiągnięcia wysokich dźwięków bez wysiłku, wysuszenie strun spowodowane złym nawadnianiem organizmu lub nikotyną - objawem jest gwałtowne zrywanie dźwięku i przeskok z domkniętych strun na niedomknięte co daje efekt radykalnej zmiany wysokości dźwięku na znacznie wyższy, kompletnie niekontrolowany, tzw. skrzek, "kogut" lub "cracked voice" ( Posłuchaj przykład tzw. przez śpiewaków "koguta" ). Częstym ratunkiem w powyższych sytuacjach przed koncertem są inhalacje na bazie sterydów, hamujących efekt immunologiczny na urazy strun głosowych lub nawet zastrzyki wprost do strun głosowych. Długotrwałe stosowanie kortykosterydów przez wokalistów prowadzi tak czy inaczej do całkowitego zniszczenia strun głosowych mimo krótkotrwałego "super głosu" zaraz po użyciu sterydów. Mają też katastrofalny wpływ na cały organizm, łącznie z obniżeniem odporności, które może prowadzić do powstania raka. Zjawisko to (podobne do dopingu w sporcie) ma pewnego rodzaju przyzwolenie (z powodu małej wiedzy na ten temat) i rodzi wątpliwości natury etycznej co do uczciwej konkurencji artystycznej w danym gatunku muzycznym. Przykładem jest Mick Jagger, który nawet w filmie dokumentalnym o samym sobie szczyci się pobieraniem zastrzyków wprost do strun głosowych. Nie dziwi znawców problemu fakt częstego odwoływania koncertów przez tego artystę z powodu coraz częstszych problemów z domykalnością strun[1]. Przesadnie podchodzącym do higieny głosu był natomiast Michael Jackson, który w obawie o nawet minimalną infekcję, zwykł nosić maskę lub chustę zakrywającą usta[2].

O ile w muzyce rozrywkowej pewna nieczystość barwy jest dopuszczalna, a niekiedy staje się znakiem rozpoznawczym wokalisty, o tyle w śpiewie klasycznym oznacza koniec kariery i uplasowanie się takiego zniszczonego głosu poza jakąkolwiek klasyczną klasyfikacją wokalną. Śpiewacy klasyczni oraz operowi uczą się Fizjologii i Patologii Głosu, specjalnego przedmiotu związanego z higieną głosu na uczelniach artystycznych. W trakcie kariery zalecane są okresowe kontrole u foniatrów , otolaryngologów wyspecjalizowanych w medycznych kwestiach wydobywania dźwięku strunami głosowymi oraz schorzeniami związanymi z nagłośnią, aparatem śpiewu i fonacją. Foniatrzy indywidualnie "przepisują" konkretną higienę głosu dla indywidualnych cech śpiewaka, która może się znacznie różnić nawet w obrębie tego samego rodzaju głosu.

Stosowanie zaleceń higieny głosu może nie tylko chronić głos, ale często i życie, o czym z pełną powagą głoszą foniatrzy czy pedagodzy akademiccy[3].

Generowanie głosu u ludzi

Głos ludzki powstaje przy współudziale szeregu narządów anatomicznych:

Podparcie oddechowe

Wbrew powszechnemu przekonaniu strumień powietrza nie jest wypychany przez przeponę podczas śpiewania. Powietrze jest wdychane przy pomocy przepony i wydychane przy pomocy mięśni brzucha i mięśni dna miednicy , jak przy normalnym oddychaniu. Ruchy przepony są niezależne od woli człowieka. Przepona oddziela klatkę piersiową od jamy brzusznej, a jej ruchy możliwe są dzięki mięśniom brzucha, mięśniom międzyżebrowym i mięśniom grzbietu. Wysokość dźwięku jest kontrolowana przez napięcie strun głosowych . Podparcie oddechowe (wł. appoggio) to opanowana technika nabierania odpowiedniej ilości powietrza, zblokowanie jej w jak najbardziej przybliżonym momencie rozpoczęcia emisji oraz kontrolowane dozowanie zgromadzonym powietrzem w trakcie emisji tak aby swobodnie zaśpiewać znaczny odcinek nut, np. frazę muzyczną. Inaczej wspieranie śpiewu prawidłową techniką oddychania. Podparcie oddechowe jest jednym z najważniejszych elementów prawidłowego śpiewu.[4][5]

Nieprawidłowe podparcie oddechowe może prowadzić z jednej strony do hiperwentylacji podczas śpiewu i naturalnych zawrotów głowy podczas wykonania (gdy powietrza jest zbyt dużo, śpiewak blednie i wykazuje nerwowość w trakcie śpiewu) lub do niedotlenienia i najzwyklejszego podduszania się w trakcie śpiewu (w przypadku zbyt małej ilości powietrza lub pojemności płuc, np. w wyniku palenia tytoniu śpiewak czerwienieje w momentach utraty tchu i wyciska końcówki fraz muzycznych z obniżeniem emisji).

W utworach muzycznych, kompozytorzy często nanosili znaczniki oddechu w postaci przecinka lub apostrofu, i pamiętając o ludzkich ograniczeniach odpowiednio prowadzili frazę muzyczną w trakcie komponowania dzieła. Mimo tego, najwięksi śpiewacy często popisują się szarżując możliwościami podparcia oddechowego, wyśpiewując po dwie a nawet trzy frazy na jednym oddechu, lub też przesuwają (ukrywają) oczekiwane naturalne momenty oddechu na miejsca, w których słuchacz się ich nie spodziewa. Daje to efekt jakby "braku oddychania" i pełnej płynności w śpiewie. Ta technika podparcia oddechowego jest jedną z najtrudniejszych i wymaga wielu lat aby ją opanować. Wielu śpiewaków z tego powodu poszukuje wiedzy i praktykuje w takich dziedzinach jak joga lub też bardzo częstym jest uprawianie czynnego pływania, które najlepiej trenuje gospodarkę powietrzem.

Bibliografia

  • Anne Peckham, The Contemporary Singer, Berklee Press , 2000
  • Janusz Krassowski, Oddychanie w śpiewie i w grze na instrumentach dętych, PWSM Gdańsk, 1980

Przypisy

Zobacz też


Inne hasła zawierające informacje o "Śpiew":

Katarzyna Klich ...

Dire Straits ...

Wojciech Bogusławski ...

Boris Blacher Balet (1946)Hamlet. Balet (1949)Lysistrata. Balet (1950)Tristan. Balet (1965) Utwory chóralneGesang der Rotationsmaschinen (Śpiew maszyn rotacyjnych) na chór mieszany (1930)Der Großinquisitor. (Wielki Inkwizytor) Oratorium (1942)Requiem ...

Musical ...

Lednica 2000 ...

Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary Libreria Editrice Vaticana, 1998. .  W nawiasach różnice z oryginałem greckim↑ Zob. Śpiewnik Ewangelicki. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana, 2002. , s. 1630-1631 [Nicejsko-konstantynopolitańskie Wyznanie Wiary].↑ ...

Aleksander Woźniak ...

Edyta Bartosiewicz ...

Empora ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Śpiew":

11 LISTOPADA (plansza 1) ...

Teatr grecki (plansza 10) ...

Teatr grecki (plansza 4) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie