Jerzy Julian Węgierski (ur. 13 lutego 1915 we Lwowie ) - polski uczony, pisarz i wojskowy, emerytowany profesor Wydziału Budownictwa Lądowego Politechniki Krakowskiej , wykładowca Politechniki Śląskiej i Politechniki Warszawskiej . Żołnierz ZWZ i AK , uczestnik powstania lwowskiego w ramach Akcji Burza . Wieloletni więzień syberyjskich łagrów . Autor dziewięciu książek i wielu artykułów naukowych i wspomnień z dziejów Lwowa w II wojnie światowej i historii ZWZ-AK-NIE Obszaru Nr 3 (Lwów).

Uczeń IV Gimnazjum im. Jana Długosza (matura w 1932 roku), absolwent Wydziału Inżynierii Lądowej i Wodnej Politechniki Lwowskiej z 1938 roku, asystent tej uczelni w latach 1937-38.

Ewakuowany do Lwowa z Zakopanego, gdzie pracował tuż przed wojną, był we wrześniu 1939 roku podczas obrony Lwowa w Obywatelskiej Straży Bezpieczeństwa. Podczas pierwszej okupacji sowieckiej krótki czas pracował jako asystent w Lwowskim Instytucie Politechnicznym, skąd został usunięty. Następnie pracował jako majster, a później geodeta przy budowie drogi Przemyśl - Lwów - Złoczów . Podczas okupacji hitlerowskiej pracował na budowie tej drogi jako inspektor nadzoru, później zaś jako inżynier w Urzędzie Budowy Dróg. Od sierpnia 1942 roku członek AK , organizował i dowodził rejonem wiejskim IV ( Winniki ) Dzielnicy Wschodniej Inspektoratu Lwów-miasto. Od kwietnia 1944 roku organizował 2 pluton oddziału leśnego 14 Pułku Ułanów Armii Krajowej na terenie podlwowskiego przysiółka Druga Wólka. Na czele tego oddziału, rozbudowanego do szwadronu, brał udział w akcji Burza w dniach 22 - 27 lipca 1944 r., osłaniając walczące we Lwowie oddziały sowieckie i AK przed znajdującymi się na przedpolu Lwowa oddziałami niemieckimi.

Podczas drugiej okupacji sowieckiej, od sierpnia 1944 roku pracował jako inżynier we Lwowie przy odbudowie lotniska i mostów. Po zejściu do podziemia był w organizacji " NIE " oficerem informacyjnym dzielnicy wschodniej. Zdradzony, został aresztowany przez NKWD 14 lutego 1945 . Po ciężkim śledztwie w więzieniu przy ul. Łąckiego (był torturowany - od tamtego czasu nie słyszy na jedno ucho), został we wrześniu 1945 skazany na 10 lat łagrów .

Od 1949 roku na terenie ZSRR powstały specjalne łagry przeznaczone dla więźniów politycznych, tzw. Specłagry. Regulamin w nich był mniej surowy, niż w obozach katorżniczych, ale ostrzejszy niż w zwykłych. Węgierski przebywał w obozach koncentracyjnych na środkowym Uralu. Trafił do miejscowości Spassk . Z obozu wywożono codziennie dwa samochody trupów. Jemu udało się przeżyć. We wrześniu 1949 roku przeniesiono go do łagru w Ekibastuzie . Tam Jerzy Węgierski poznał Aleksandra Sołżenicyna . Po latach Sołżenicyn uwiecznił postać Węgierskiego w Archipelagu Gułag .^[1] Węgierski mieszkał w łagrze z przyszłym noblistą w jednym baraku. Pracowali w tej samej brygadzie.^[2]. Po buncie w obozie w Ekibastuzie- Węgierski znalazł się w więzieniu i w karnym obozie w Dżezkazganie w Kazachstanie - do 1954 roku. Administracyjnie skazany na dożywotne zesłanie, w ramach repatriacji powrócił do PRL w końcu 1955 roku, wraz ze zwolnioną tymczasem matką.

Po powrocie z zesłania do Polski pracował w latach 1956-1967 jako generalny projektant w Biurze Projektów Przemysłu Węglowego w Gliwicach, później w Instytucie Urbanistyki i Architektury w Katowicach, oraz w latach 1968-1982 w PKP w Katowicach. Uzyskał stopień doktora nauk technicznych (1964), w 1973 roku habilitował się na Politechnice Krakowskiej , w 1976 roku otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego. Wykładał na Politechnice Śląskiej i Warszawskiej oraz - po przejściu na emeryturę - na Politechnice Krakowskiej. Ma czworo dzieci, mieszka w Katowicach.

Przypisy

Bibliografia

• Anne Applebaum Gułag, Warszawa 2005,
• Aleksander Sołżenicyn , Archipelag Gułag , wyd. polskie Warszawa 1990,
• Jerzy Węgierski, Armia Krajowa na południowych i wschodnich przedpolach Lwowa, Kraków 1994, wyd. Platan
• Jerzy Węgierski, Bardzo różne życie: we Lwowie, w sowieckich łagrach, na Śląsku, Katowice 2003,
• Jerzy Węgierski, Grzegorz Mazur, Konspiracja lwowska 1939-1944: słownik biograficzny, Katowice 1997,
• Jerzy Węgierski, Komendy Lwowskiego Obszaru i okręgu Armii Krajowej: 1941-1944, Kraków 1997, wyd. Platan, ("X")
• Jerzy Węgierski, Lwowska konspiracja narodowa i katolicka : 1939-1946, Kraków 1994, wyd. Platan, ("X")
• Jerzy Węgierski, Bolesław Tomaszewski, Lwowskie AK, Warszawa 1984
• Jerzy Węgierski, Lwowskie oddziały leśne "Warta" na Rzeszowszczyźnie 1944-1945, Kraków 1998, wyd.Platan,
• Jerzy Węgierski, Lwów pod okupacją sowiecką 1939-1941, Warszawa 1991, Editions Spotkania,

Fragmenty w wersji elektronicznej: Początek wojny niemiecko-sowieckiej –czerwiec-lipiec 1941 [1] , okupacja sowiecka, początki konspiracji we Lwowie 1939 [2]

• Jerzy Węgierski, Obsada osobowa dowództw Lwowskiego Obszaru SZP-ZWZ-AK-NIE w latach 1939-1945, Kraków 2000, wyd.Platan,
• Jerzy Węgierski, W lwowskiej Armii Krajowej, Warszawa 1989, Wydawnictwo Pax,
• Jerzy Węgierski, Bolesław Tomaszewski, Zarys historii lwowskiego obszaru ZWZ-AK Warszawa 1983 Wyd. Przedświt (niezależne)
• Jerzy Węgierski, Przeciw okupacji sowieckiej Żołnierze wyklęci na kresach południowo-wschodnich. Wersja elektroniczna: [3]
• Grzegorz Mazur , Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939- 5 II 1946, Katowice 2007, Wyd. Unia Katowice, ;

Liczne publikacje w: Zeszyty Historyczne WiN-u

Linki

• Izabella Wróblewska Współ-zek Saszy, Zwoje 4(8) 1998
• Jerzy Węgierski w bazie ludzi nauki portalu nauka-polska.pl ( OPI )