JZD ( czes. Jednotné zemědělské družstvo) lub JRD ( słow. Jednotné roľnícke družstvo), dosłownie zjednoczona spółdzielnia rolnicza – czechosłowacki odpowiednik Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej . Tworzone przez komunistów kolektywne gospodarstwa od roku 1948 na przykładzie sowieckich kołchozów. Władze w Czechosłowacji zakazały tworzenia prywatnych gospodarstw. JZD przestały istnieć po upadku komunizmu w roku 1989 .

Historia

Po roku 1948 w Czechosłowacji, w ramach socjalistycznej polityki rolniczej, zaczęły powstawać JZD w celu stworzenia jak największych pól ornych. JZD wzorowały się na radzieckich kołchozach. Wielu rolników było zmuszanych do rezygnacji ze swego majątku pod różnymi formami przymusu. Powstanie JZD spowodowało też problemy ekologiczne: przez rozoranie miedz i innych powierzchni między mniejszymi polami zanikły naturalne schroniska zwierząt, nastąpił spadek ich liczby i sporo gatunków zostało zagrożonych, na co ujemny wpływ miała jeszcze chemizacja rolnictwa.

Typy JZD

Z upływem czasu JZD zmieniały struktury. Istniały cztery typy:

1. Najstarszy typ. To tylko zrzeszenie rolników, którzy uprawiali swoje pola, które były zachowane w pierwotnym kształcie.
2. Powiększano tereny uprawne poprzez rozoranie miedzy. Produkcja zwierzęca była indywidualna.
3. Jednoczenie produkcji roślinnej i zwierzęcej.
4. Spółdzielnie przechodziły pod opiekę państwa i członkowie spółdzielni tracili prawo do wypłacania udziału z pól przez nich włożonych.

Powstanie spółdzielni rolniczych

Powstawanie JZD miało trzy etapy. Pierwszy był dobrowolny, członkowie wspólnie uprawiali pola. Drugi etap łączył się ze zmianą struktury spółdzielni na trzeci i czwarty typ, co prowadziło do masowych wystąpień ze spółdzielni. Władze komunistyczne reagowały przymusowym skupem maszyn rolniczych, co miało uniemożliwić działalność rolników. Ostatni etap już był połączony z przymusową kolektywizacją gruntu.

Po roku 1989

Obecnie JZD kontynuowane są pod nazwą „zemědělská družstva“ (spółdzielnie rolnicze) lub zostały przekształcone na inną formę spółki, ewentualnie rozpadły się z powodu niegospodarnej działalności.

Linki zewnętrzne

• totalita.cz – kolektywizacja rolnictwa w Czechosłowacji, JZD ( cz. )