Jean Orry (ur.
4 września
1652
w
Paryżu
, zm.
29 września
1719
w Paryżu), wybitny francuski ekonomista i polityk. Był też de facto pierwszym urzędnikiem zwanym Primo Sectretario de Estado
Pierwszy Sekretarz Stanu
.
Gdy toczyła się
wojna o sukcesję hiszpańską
(
1701
-
1714
),
Ludwik XIV
wspierał słabych militarnie Hiszpanów i ich nowego króla, a swego wnuka
Filipa V
wysyłając posiłki wojskowe i niektórych swych ekspertów od ekonomii, którzy mieli odbudować zaniedbaną hiszpańska gospodarkę. Jednym z tych ekspertów był właśnie Jean Orry, który dotarł do
Madrytu
już w
1701
roku.
Orry dokonał centralizującej przebudowy administracji na wzór francuski. Poza tym był agentem Ludwika XIV w Madrycie wraz z Marie-Anne de la Trémoille, księżną des Ursins (
1642
-
1722
), która również przybyła w roku
1701
jako Camarera Mayor (dama dworu) młodej małżonki królewskiej.
Od
1706
do
1713
roku Orry przebywał we Francji, chroniąc się przed postępami nieprzyjacielskiego angielsko-austriacko-holenderskiego wojska, które przejściowo zajęło
Madryt
.
Orry ułożył treść królewskiego dekretu (
23 XII
1713
), który centralizował
Kortezy
i przyznawał stolicy bezpośrednia władzę nad władzami lokalnymi. Władze lokalne - "rady terytorialne" Consejos Territoriales zostały zastąpione systemem
intendentów
odpowiedzialnych bezpośrednio przed Orry'm. Niektóre rady takie jak np. Consejo de Castilla zachowały jednak pewne wpływy.
Nowa małżonka króla Włoszka
Elżbieta Farnese
i jej protegowany minister
Giulio Alberoni
niechętnie widzieli francuskiego ministra. 7 lutego
1715
roku Orry został odesłany do Francji. Później tego roku król podpisał przygotowany jeszcze przez Orry'ego dokument o nazwie Decreto de Nueva Planta znosząc większość średniowiecznych lokalnych przywilejów.
Od roku
1705
współ-ministrem był Hiszpan
Pedro Fernandez del Campo y Angulo, markiz Mejorada
, w praktyce jednak decydowała opinia Orry'ego.
Jego synem był zdolny francuski
generalny kontroler finansów
Philibert Orry
.
Literatura
- Anne Dubet, 2006. Jean Orry et la réforme du gouvernement de l'Espagne (1701-1706) (Clermont-Ferrand)
