Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Jean-Jacques Rousseau

Jean-Jacques Rousseau - (ur. 28 czerwca 1712 w Genewie, zm. 2 lipca 1778 w Ermenonville) – szwajcarski pisarz piszący w języku francuskim, filozof i pedagog, twórca koncepcji swobodnego wychowania.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość
Rousseau urodził się w Genewie przy Grand`rue 40 w rodzinie protestanckiej jako syn zegarmistrza. Matkę stracił przy urodzeniu, niedbale wychowany przez ojca — zegarmistrza, dostał się przypadkiem do pani de Warens w Annecy, która go nawróciła na katolicyzm; pozostawał u niej (z przerwami) w latach (1730—1738) w Chambèry, jako jej przybrany syn, później jako kochanek. Wcześnie został sierotą. Tułał się od dzieciństwa, ciągle zmieniając opiekunów, przytułki i zajęcia. Parał się m.in. kradzieżą. „Dowiedziałem się, że kraść to rzecz nie tak straszna, jak dotąd myślałem – pisał – niebawem zacząłem stosować mą umiejętność tak gorliwie, że żaden łakomy przedmiot, o ile znalazł mi się pod ręką, nie był bezpieczny”. W wieku 16 lat uciekł z Genewy i znalazł schronienie w kościele katolickim, gdzie nakłoniono go do przejścia na katolicyzm. W latach (1738—1740) pracował wydatnie nad swoim wykształceniem i pisał pierwsze swoje prace (w Les Charmettes, koło Chambèry). W latach (1740—1741) był nauczycielem domowym w Lyon, (1741—1743) w Paryżu i (1743—1744) w Wenecji. W roku 1744 osiadł w Paryżu, gdzie dostał się do wyższego towarzystwa. W tym czasie poznał Thèrese Levasseur, kobietę prostą i ograniczoną, z którą miał 5-cioro dzieci, oddanych do przytułku, wziął z nią ślub dopiero po 25 latach pożycia. Na ulicach Annecy przyłapano go na ekshibicjonizmie. Był samoukiem, nie odebrał żadnego systematycznego wykształcenia. Wykonywał różne zawody, był lokajem, guwernerem, kopistą nut, muzykiem i kompozytorem.

Początki działalności
Początkiem działalności pisarskiej Rousseau stała się odpowiedź na konkurs ogłoszony przez Akademię w Dijon, Czy odnowienie sztuk i nauk przyczyniło się do odnowienia obyczajów? Rozprawa uzyskała zaszczytną pierwszą nagrodę. Pisał w niej: Usuńcie ten nieszczęsny postęp, zabierzcie nasze błędy i nałogi, zabierzcie wytwory cywilizacji, a wszystko będzie dobre. Cywilizację i postęp obciążył winą za istniejące zło, równocześnie rzucając hasła powrotu do natury (za: A. Sikora, Od Heraklita, do Husserla). Dzieło to przyniosło mu duży rozgłos, dzięki czemu zawarł nowe znajomości; przez kilkanaście lat był kochankiem i utrzymankiem baronowej de Warens; po rozstaniu z nią przeżył najcięższe chwile swego życia, gdy przez kilka lat musiał pracować zarobkowo. Był to kluczowy moment dla zrozumienia jego mentalności: Rousseau bardzo ciężko przeżył fakt konieczności pracy zarobkowej; uznał, że świat jest niesprawiedliwy, skoro zmusza go do codziennej pracy; ten kilkuletni epizod stworzył w nim postawę buntu wobec świata, postrzeganego teraz jako coś na kształt piekła. Stąd zrodziło się przeciwstawienie dobrego z natury człowieka („dobry dzikus”) – Rousseau zapewne widział w „dobrym dzikusie” samego siebie – degradującej go cywilizacji. Sam uważał się za ostatniego niezepsutego przez świat cnotliwca, co zresztą nie przeszkadzało mu większości życia spędzić jako utrzymanek bogatych kochanek, (m. in. Louise d`Epinay), a własnych dzieci oddać do przytułku.

Rozwój kariery
W 1754 Rousseau, już jako znany myśliciel, odwiedził Genewę, powracając jednocześnie na łono kościoła reformowanego. Zauważył, że znana mu z dzieciństwa Genewa nie była już tym miastem idealnych i patriarchalnych stosunków, a jego poglądy ogłaszane w licznych pismach nie znajdują zrozumienia wśród władz, które zatrzasnęły przed nim bramy miasta. Pisarz stanął po stronie „młodego” mieszczaństwa genewskiego w jego walce ze „starym”, oligarchicznym patrycjatem. Wpływ Rousseau na młodą generację Szwajcarów, którzy po 1750 r. zaczęli dochodzić do głosu, był znaczny, pisarz bowiem postawił szereg problemów, bez których przemyślenia niemożliwa byłaby działalność wielu późniejszych luminarzy szwajcarskiego Oświecenia (za: J.Wojtowicz, Historia Szwajcarii).

Początkowo współpracował z encyklopedystami, z którymi jednak szybko zerwał, gdyż poza kontestacją otaczającego świata, nic go z nimi nie łączyło. Potępiając ateizm i racjonalizm zrywał z głównym nurtem oświecenia; w rzeczywistości był pisarzem zwiastującym romantyzm i właściwie powinien zostać zaliczony do pierwszego pokolenia pisarzy tego nurtu.

Twórczość
Pierwsze powodzenie literackie przyniósł mu nagrodzony przez Akademię w Dijon „Discours sur les sciences et les arts” (1750), w którym zaprzeczał wartości cywilizacji dla rozwoju ludzkości. W r. 1752 wystawił z powodzeniem przez siebie napisaną i skomponowaną operę „Le devin du village”, natomiast „Lettre sur la musique française” (1753), gdzie wypowiedział się za wyższością muzyki włoskiej, wywołał oburzenie. Odwiedziwszy 1754 rodzinną Genewę wrócił do kalwinizmu. W r. 1755 napisał „Discours sur l`origine de l`inégalit parmi les hommes” (przekład pol. 1819), zwalczający prawo własności i ustrój monarchiczny, współpracował również w Encyklopedii Diderota, zwłaszcza w dziale muzyki. Na zaproszenie pani d`Epinay w latach (1756—1757) mieszkał w t. zw. Ermitage, willi pod Montmorency, pobyt ten jednak był zakłócony jego zmysłową namiętnością do hrabiny d`Houdetot i chorobliwą jego drażliwością, przez którą poróżnił się z najbliższymi przyjaciółmi (Diderot, Grimm, Madame Epinay). W l. (1758—1782) przebywał w Montmorency, gdzie doznawał opieki księcia Luxemburg. Jest to szczytowy okres jego działalności literackiej. W „Lettre + d`Alembert sur les spectacles” (1758) zarzucił teatrowi szkodliwość i niemoralność. W powieści „La nouvelle HMloose” (1761) wysunął prawo serca ponad konwenans towarzyski. Powieść ta i dwa dzieła następne cieszyły się bezprzykładnym powodzeniem i one to przede wszystkim wywarły ogromny wpływ na literaturę i myśl europejską (także w Polsce w dobie pseudoklasycyzmu i preromantyzmu). „Le contrat social” (1762, nowe wyd. 1896 i 1903; przekłady polskie 1778, 1839; nowe wyd. 1859 i 1862, Peretiatkowicza 1918, Macieja Starzewskiego, z wstępem i komentarzem 1927) dowodzi powstania państwa przez dobrowolną umowę społeczną i stąd suwerenności ludu. Powieść „Emile” (1762) miała być obrazem zgodnego z naturą, wolnego od złych wpływów wychowania i w „Profession de foi du vicaire savoyard” (nowe wyd. 1914) przeciwstawiała nawet państwowej religii katolickiej zasady religii przyrodzonej. Wygnany za to z Francji, w latach (1762—1765) mieszkał w Szwajcarii, gdzie napisał melodramat „Pigmalion” (wyd. 1770, przekład polski Tomasza Kajetana Węgierskiego, 1778, 1799, 1823) i przeciw genewskiej ortodoksji „Lettres Mcrites de la montagne” (1764), za które przepędzony przez chłopów, zbiegł do Strassburga i na zaproszenie Hume`a udał się do Anglii (1766—1767). Tu rozpoczął pisać swoje „Confessions”. W roku 1767 powrócił do Francji, od 1770 osiadł w Paryżu. Wykończył najpierw „Confessions” (druk. 1782—1788, 4 t., nowe wyd. 1914, 3 t.; przekład polski Boya-Żeleńskiego, 1914—1918, 3 t., nowe wyd. 1931), apologetyczny, nie zawsze ścisły opis przeżyć, pierwszy wzór literatury subiektywno-osobistej. Usprawiedliwieniem także miały być dialogi „R. juge de Jean-Jacques” i w formie pamiętnika „RNveries d`un promeneur solitaire”, drukowane dopiero później. W roku 1770 na wezwanie Michała Wielhorskiego napisał „Uwagi nad rządem Polski” (przekłady polski Franciszka Karpińskiego 1789, II. wyd. 1799; Tadeusza Nieduszyńskiego 1921; Macieja Starzewskiego, z wstępem i komentarzem, 1924). Napisał nadto: „Dictionnaire de musique” (1767), „Lettres sur la botanique” (1766—1767) i i. W r. 1794 zwłoki jego przeniesiono do Panteonu.

Emil, czyli o wychowaniu
Hasła powrotu do natury stały się tłem koncepcji wychowania naturalnego, której zasady przedstawił w poemacie dydaktycznym Emil, czyli o wychowaniu (1762).

Wszystko jest dobre, co z rąk Stwórcy pochodzi, wszystko paczy się w rękach człowieka – takimi słowami rozpoczyna się Emil.

Rousseau podzielił młodość na cztery okresy:

  • niemowlęctwo, do mówienia;
  • dzieciństwo do 12. roku życia;
  • chłopięctwo do 15. roku życia;
  • młodzieńczość do 20. roku życia.
Pierwsze dwa okresy miały się ograniczyć do rozwijania zdrowia i zmysłów, trzeci miał dać wykształcenie umysłu, czwarty wychowanie moralne.

Zdaniem Rousseau wychowanie powinno sprowadzać się do umożliwienia dziecku swobodnego wzrostu i dojrzewania oraz chronienie tego rozwoju przed zgubnymi wpływami zewnętrznymi. Chodziło o tak zwane wychowanie negatywne, odrzucające wszystkie środki, zmierzające do urabiania dziecka, do realizowania celów i ideałów narzuconych z zewnątrz.

Cztery rozdziały Emila poświęcone są wychowaniu mężczyzny w kolejnych etapach życia, natomiast ostatni, piąty rozdział Zofia czyli kobieta Rousseau poświęcił wychowaniu płci pięknej. Twierdził, iż kobiety powinny być wychowywane odmiennie od mężczyzn, gdyż ich zadaniem jest spełnianie obowiązków domowych wynikających z bycia żonami i matkami. Ważne jest też, aby dziewczęta przysposabiać do bycia podległymi wobec mężów.

Swój program wychowawczy odnosił do człowieka w ogóle, wykluczając wszelkie podziały polityczne, narodowość, klasę czy zawód. Pisał: Ponieważ w porządku naturalnym wszyscy ludzie są równi, powszechnym ich powołaniem jest stan człowieczeństwa... Żyć – oto zawód, którego chcę nauczyć. Wychodząc z mych rąk, nie będzie on, przyznaję, ani urzędnikiem, ani żołnierzem, ani księdzem, będzie najpierw człowiekiem, czemkolwiek człowiekowi być wypadnie, tem będzie umiał być w potrzebie; los może go ruszać z jednego stanowiska, on zawsze znajdzie się na właściwem... (za S. Kot, Historia wychowania).

Dzieło to było wydarzeniem, które zdołało poruszyć wielkie umysły tego okresu, mimo że sąd paryski skazał książkę na spalenie. Dla Goethego Emil był naturalną ewangelią wychowania. Nawet Kant, znany z pedantycznej regularności, zrezygnował jedyny raz z przechadzki, nie mogąc oderwać się od książki.

Inne dzieła
Popularnym w okresie rewolucji francuskiej dziełem Rousseau był traktat polityczny Umowa społeczna (1762), w którym starał się odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób można usprawiedliwić istnienie społeczeństw zorganizowanych w państwach, które narzucają ludziom różne ograniczenia.

Jedną z ostatnich prac Rousseau były powstałe z inspiracji konfederata barskiego Michała Wielhorskiego Uwagi o rządzie polskim (1772), w której Rousseau przedstawił reformę ustroju politycznego Rzeczypospolitej, kładąc nacisk na odpowiednie wychowanie młodzieży, które powinno mieć wybitnie narodowy charakter.

Dzieci
Rousseau z Teresą Levasseur miał pięcioro dzieci, które oddał do sierocińca, nie znając ich imion. Bardzo żałował tego czynu, widać to w Przechadzce dziewiątej w Marzeniach samotnego wędrowca.


Inne hasła zawierające informacje o "Jean-Jacques Rousseau":

XVI wiek ...

1972 ...

Wittenberga ...

1679 ...

Janusz Józefowicz ...

1986 ...

Adam Naruszewicz ...

Bastylia ...

1977 ...

Ludwik XVIII ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Jean-Jacques Rousseau":

211a Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej w dwudziestoleciu międzywojennym (plansza 10) ...

041. B. Russell – atomizm logiczny (plansza 7) ...

006. Orientacja na niebie i Ziemi oraz ruch obrotowy i obiegowy Ziemi (plansza 16) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie