Jaszczurka żyworodna
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	gady
Rząd	łuskonośne
Rodzina	jaszczurkowate
Rodzaj	Zootoca Wagler , 1830
Gatunek	jaszczurka żyworodna
Nazwa systematyczna
Zootoca vivipara
(Jacquin, 1787)
Kategoria zagrożenia ( CzKGZ )[1]
najmniejszej troski

Jaszczurka żyworodna, żyworódka (Zootoca vivipara) — gatunek jaszczurki z rodziny jaszczurek właściwych (Lacertidae). Występuje na terenie Polski i podlega ścisłej ochronie . Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Zootoca.

Opis 

Ubarwienie grzbietu w różnych odcieniach brązu. Na grzbiecie 3 rzędy plam wpółokrągławych często zlewających się ze sobą. Wzdłuż grzbietu biegną 2 jasnożółte lub białawe linie. Ubarwienie powierzchni brzusznej dymorficzne: samce godujące mają jaskrawopomarańczowe do czerwonego, delikatnie plamisty, poza godami pomarańczowo-żółty, u samic jasnoperłowy, bezplamisty. Budowa ciała delikatna, ciało lekko walcowate, ogon gruby, głowa niewielka. Łuski drobne na grzbiecie, tarczki głowy wyraźne. Występują też okazy melanistyczne (czarne lub ciemnej barwy) osobniki takie spotykane są w Tatrach.

Rozróżnianie 

Cechą jednoznacznie odróżniającą żyworódkę od zwinki jest układ łusek postnasalnych oraz brak pasa wąskich łusek na grzbiecie. Jest też wolniejsza a ruchy ma bardziej ociężałe od tej pierwszej.

Rozmiary 

Długość do 16 cm. W Polsce nie przekracza zwykle 14 cm.

Biotop 

Żyje w wilgotnych lasach, na małych słabo nasłonecznionych polankach, często nad wodami. W polskich górach występuje najczęściej w piętrze dolnego regla lecz występuje aż do pasa kosodrzewiny. Częsta w okolicach podgórskich i w górach (szczególnie w Tatrach) gdzie zastępuje zwinkę.

Pokarm 

Odżywia się owadami (głównie pluskwiakami) oraz pająkami , wijami , ślimakami i dżdżownicami .

Zachowanie 

W razie niebezpieczeństwa czasami ucieka do wody (płytkie zbiorniki) co jest wyjątkiem wśród jaszczurkowatych. Chowa się też pod korzeniami czy korą drzew lub kamieniami. Nie biega zbyt szybko, z łatwością można ją złapać.

W chłodnym klimacie zapada w sen zimowy , trwający od września lub października do marca lub kwietnia.

Rozmnażanie 

Jajożyworodna , gody w maju lub na początku czerwca. Młode rodzą się od końca lipca do września w liczbie od 5 do 13, a najczęściej od 6 do 8, ich długość waha się od 3,5 do 4,3 cm. Populacje południowe bywają jajorodne .

Występowanie 

Od Pirenejów na zachodzie do Sachalinu na Dalekim Wschodzie. Na południu Europy sięgają do 41°N, a na północy jako jedyne gady sięgają do Przylądka Północnego 71,6°N. Na południu występują głównie na terenach wysoko położonych, w Alpach dochodzą do 3000 m n.p.m.

Inne informacje

Jest to jaszczurka zdecydowanie mniej ciepłolubna od innych gatunków jaszczurek żyjących w Polsce. Ma wielu naturalnych wrogów. Pada ona ofiarą takich zwierząt jak żmije, gniewosze, czy nawet większe zwinki. Jaszczurka żyworodna uważana jest za formę z okresu polodowcowego, z okresu gdy w kraju panowała tajga.

Bibliografia

Przypisy

Zobacz też

• Gady Polski

samica	samiec	samica	samiec
młoda jaszczurka dzień po wykluciu	młode jaszczurki 12 dni po wykluciu	samiec