|
Jarząb brekinia
Jarząb brekinia
 | Gatunek leczniczy |
Jarząb brekinia, jarząb brzęk (Sorbus torminalis) –
gatunek
drzewa
należącego do rodziny
różowatych
(Rosaceae). Rozmieszczenie geograficzneWystępuje w
Europie
,
Azji Mniejszej
, na
Kaukazie
i w Afryce Północnej[2]. Najdalej na północy rośnie we wschodniej Danii[3]. Najliczniej rośnie w Europie Południowej i sięga tutaj do wysokości 1200 m n.p.m., zaś najwyżej położone jego stanowiska znajdują się na Kaukazie, gdzie sięga do wysokości 1900 m[3]. W Polsce jest dość rzadki, występuje na rozproszonych stanowiskach, głównie na niżu[4]. W górach jest bardzo rzadki, znane są tylko jego stanowiska w
Beskidzie Sądeckim
, gdzie sięga do 550 m n.p.m.[4]. Osiąga u nas południowo-wschodnią granicę zasięgu. Linia przebiega od Gdyni przez Tczew, Ciechocinek, Strzelno, Gołuchów, Wrocław, Strzelin, Ojców i Nowy Sącz[3]. Morfologia-
Pokrój
- Drzewo wysokości do 15 – 25 m i 60 – 100 cm pierśnicy, o szerokiej i gęstej koronie i z rozpostartymi konarami. Czasami, gdy rośnie w dużym zwarciu i zacienieniu ma postać krzewu[5].
-
Pędy
- Młode pędy oliwkowoszare, nieco omszone, potem nagie i oliwkowobrązowe (w zimie). Pąki zielone, błyszczące, nagie, z ciemniejszymi brzegami łusek. Pączki szczytowe większe od bocznych.
-
Liście
- Klapowane, pojedyncze, szerokojajowate, długości do 10 cm z 3 – 5 parami nierówno ząbkowanych i zaostrzonych klap. Dolne klapy dłuższe, prawie poziomo odstające, rozwarte pod kątem prostym, przypominają duże liście głogu. U nasady zaokrąglone lub płytko sercowate, na brzegu drobno piłkowane, osadzone na cienkim, długim ogonku. Liście z brzegu ciemnozielone, pod spodem jaśniejsze. Jesienią przebarwiają się na czerwono i brązowo.
-
Kwiaty
- Białe, zebrane w
podbaldachy
. Kwiatostany filcowato owłosione, luźne, średnicy do 12 cm.
-
Owoce
- Owoce elipsoidalne, podłużniejajowate, brązowe i jasno nakrapiane, długości ok. 1,5 cm, na długich szypułkach, zawierające po dwie pestki.
-
System korzeniowy
- Głęboki z korzeniem palowym.
-
Drewno
- Drewno ma czerwonobrązowe, niekiedy za ciemno zabarwioną twardzielą, drobnosłoiste, twarde, ciężkie; znajduje duże zastosowanie przy wyrobach tokarskich i w meblarstwie.
Biologia i ekologia
Megafanerofit
. Rośnie w świetlistych i suchych zaroślach i lasach. Wymaga gleb żyznych i głębokich; dobrze rośnie na glebach wapiennych i gliniastych. Nie rośnie na piaskach, glebach bagiennych i ilastych. Jest odporny na suszę. W młodości dobrze znosi ocienienie (do 8 roku), później potrzebuje dużo światła. Nie jest przystosowany do surowych warunków klimatycznych. Rośnie wolno. Kwitnie w maju-czerwcu. Owoce dojrzewają w październiku – listopadzie. Zaczyna owocować ok. 15 roku, owocuje co 3 lata. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych
gatunek charakterystyczny
dla rzędu (O.) Quercetalia pubescenti-petraeae[6]. OchronaRoślina objęta jest w Polsce
ścisłą ochroną gatunkową
. Chroniona jest m.in. w następujących rezerwatach: Przypisy- ↑ Stevens P.F.:
Angiosperm Phylogeny Website
(
ang.
). 2001–. [dostęp 2010-01-20].
- ↑ 2,0 2,1
Germplasm Resources Information Network (GRIN)
. [dostęp 2010-04-28].
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. .
- ↑ 4,0 4,1 Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. .
- ↑ W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
Inne hasła zawierające informacje o "Jarząb brekinia":
Jarząb pospolity
...
Wierzba śląska
...
Polska Czerwona Księga Roślin
...
Pobrzeże Kaszubskie
...
Bór sosnowy
...
Jarząb szwedzki
...
Sanok
...
Tajga
...
Sosna zwyczajna
...
Zawilec gajowy
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Jarząb brekinia":
211. Kształtowanie się szaty roślinnej Polski (plansza 5)
...
210. Szata roślinna Polski (plansza 3)
...
|
