Jan XXI, (Pedro Julião), (ur. pomiędzy
1205
a
1220
w
Lizbonie
– zm.
20 maja
1277
w
Viterbo
) –
papież
w okresie od
15 września
1276
do
20 maja
1277
.
Biografia
Znany również jako Pedro Julião, Petrus Juliani, Petrus Hispanus, bądź Piotr Hiszpan był synem lekarza. Początkowo uczył się w szkole katedralnej w Lizbonie, następnie studiował w
Paryżu
. Zajmował się dialektyką i logiką. Szczególnie jednak interesowała go filozofia
Arystotelesa
. Studiował również medycynę i teologię.
W 1247 roku został wykładowcą medycyny na uniwersytecie w Sienie. Tam właśnie napisał swoje Summulae logicales, która przez następne trzysta lat była podstawowym traktatem na temat logiki. Około roku 1261 Juliao pojawia się w otoczeniu kardynała Ottoboniego Fieschi, w tym samym mniej więcej czasie zostaje diakonem w Lizbonie, a następnie archidiakonem w Vermuy w diecezji Braga. Najprawdopodobniej wtedy poznał Teobaldo Viscontiego. Gdy w 1271 T. Visconti został
papieżem Grzegorzem X
, mianował Pedra swoim osobistym lekarzem. Przebywając przy papieżu Juliao napisał Thesaurus pauperum, w którym podawał sposoby leczenia każdej części ciała. Także i to dzieło spotkało się z dużym zainteresowaniem. Robił szybką karierę. W 1273 został arcybiskupem Bragi, a wkrótce potem
kardynałem
-
biskupem Frascati
.
Po śmierci Grzegorza X nastąpiły dwa krótkie pontyfikaty –
Innocentego V
i
Hadriana V
. Następnie na tronie papieskim zasiadł Pedro Juliao, przyjmując imię Jana XXI pomimo tego, iż powinien przybrać imię Jan XX - zrobił to po zbadaniu papieskich archiwów, błędnie jednak interpretując, iż po
papieżu Janie XIV
wybrany został kolejny papież o tym imieniu, który został pominięty w oficjalnej numeracji. W istocie występującym w ówczesnych kronikach papieżem Janem był po prostu Jan XIV, uwięziony przez
Antypapieża Bonifacego VII
, który zawładnął wówczas Rzymem. Wbrew podaniom zmiana numeracji nie miała nic wspólnego z legendą o
"Papieżycy Joannie"
, która powstała dużo później.
Dokonania
Już na samym początku pontyfikatu wydał dwie bulle. W pierwszej potwierdzał decyzje swojego poprzednika o zmianie niektórych postanowień
Soboru Lyońskiego II
(1274). W drugiej potępił osoby, które brały udział w zamieszkach, jakie wybuchły podczas ostatniego
konklawe
.
Jan XXI od samego początku pontyfikatu musiał zmierzyć się z problemami politycznymi. W 1263 roku
papież Urban IV
oddał Karolowi Andegaweńczykowi Królestwo Sycylii. Od tamtej pory władca rozszerzał swoje wpływy w Rzymie i państwie papieskim, czemu papież starał się przeciwdziałać. Prowadził również negocjacje z cesarzem Rudolfem dotyczące Romagny – dawnego egzarchatu Ravenny. Chciał, by władca ostatecznie zwrócił ją państwu papieskiemu.
Papież rozpoczął też przygotowania do krucjaty, o podjęciu której zadecydował
Sobór Lyoński II
. Wysłał wezwania do różnych krajów. Odpowiedzieli na nie Filip III z Francji i Alfonso, władca Kastylii i Leonu. W lutym 1276 roku Filip złożył przysięgę, iż osobiście poprowadzi swoje wojska na
Saracenów
. Na przeszkodzie stanęła jednak wrogość pomiędzy oboma władcami, który toczyli spór o
Królestwo Nawarry
. Papież zaangażował się w mediacje pomiędzy nimi. Udało mu się pogodzić rządzących, jednak już w 1277 roku ponownie rozpoczęli oni przygotowania do wojny przeciwko sobie.
Jan XXI był prawdopodobnie jedynym papieżem, który zmarł w wyniku wypadku (a nie ze starości, choroby lub wskutek morderstwa). Gdy 12 maja 1277 zasnął w nowym skrzydle swojego pałacu w
Viterbo
, zawalił się fragment sklepienia, poważnie raniąc papieża. Jan XXI zmarł 20 maja, osiem dni po tragedii. Pochowano go w katedrze w Viterbo.
Bibliografia
Piotr Hiszpan "Traktaty Logiczne" Warszawa 1969.
R. Stapper, Papst Johannes XXI, Kirchengeschichtliche Studien, Munster 1898
R. Sternfeld, Der Kardinal Johann Gaetan Orsini (Papst Nikolaus III.) 1244-1277, Berlin 1905
K. Dopierała, Księga Papieży, Poznań 1996
