Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Murray Rothbard

Murray Rothbard

Murray Rothbard
1926 - 1995
Narodowość Amerykanin
Kierunek Szkoła austriacka

Murray Newton Rothbard (ur. 2 marca 1926 w Nowym Jorku – zm. 7 stycznia 1995 tamże) amerykański intelektualista, ekonomista należący do tzw. Szkoły Austriackiej . Rothbard przyczynił się do zdefiniowania współczesnego libertarianizmu i anarchokapitalizmu . Zwolennik wolnego rynku, radykalny przeciwnik państwa oraz krytyk propaństowych koncepcji ( etatyzmu , protekcjonizmu , interwencjonizmu , socjalizmu , komunizmu , faszyzmu , socjaldemokracji i innych) z pozycji etyki i moralności. Przeciwnik utylitaryzmu i hedonizmu . Pro-religijny agnostyk [1] i racjonalista .

Spis treści

Życie i praca

Urodził się na Bronxie (Nowy Jork) w pochodzącej z Polski żydowskiej rodzinie Davida i Rae Rothbardów. 16 stycznia 1953 ożenił się z Joan Schumacher, która nazywał swoją „nieodzowną podstawą”.

Tytuł licencjata z matematyki i ekonomii obronił na Columbia Uniwersity w 1945 roku, a stopień magistra uzyskał w 1946 roku. Pracę doktorską z ekonomii pod kierunkiem Josepha Dorfmana obronił w 1956 roku.

W latach 50. uczęszczał na seminarium do Ludwiga von Misesa na uniwersytecie nowojorskim i był pod dużym wrażeniem Ludzkiego Działania Misesa.

W latach 50. i 60. pracował dla fundacji Williama Volkera nad książką Man, Economy, and State wydanej w 1962 roku. W latach 1963 – 85 był wykładowcą na Polytechnic Institute of New York University na nowojorskim Brooklynie. Od 1986 roku aż do śmierci był profesorem University of Nevada w Las Vegas.

Pod koniec lat 50. Rothbard był przez krótki czas blisko związany z Ayn Rand i Natanielem Brandenem, których później ostro krytykował. Pod koniec lat 60. Rothbard nawoływał do połączenia sił z antywojennym ruchem New Left (Nowa Lewica). Jego główny argument stanowił fakt, że ruch konserwatywny w Stanach Zjednoczonych został całkowicie opanowany przez establishment propaństwowy. W tym okresie Rothbard związał się z Karlem Hessem i założył pismo Left and Right: A Journal of Libertarian Thought (Lewica i Prawica: Dziennik myśli libertariańskiej) z Leonem Liggio i Georgiem Reschem.

W 1976 roku założył Center for Libertarian Studies, a w 1976 Journal of Libertarian Studies. Był wiceprezydenteem założonego w 1982 roku Ludwig von Mises Institute. W 1987 roku założył Review of Austrian Economics, które obecnie ukazuje się jako Quarterly Journal of Austrian Economics.

W latach 70. i 80. Rothbard aktywnie działał w amerykańskiej Partii Libertariańskiej (Libertarian Party). Często angażował się w wewnętrzną politykę partii, działając wraz z Justinem Raimondo, Billem Eversem i Ronem Paulem oraz spierając się z Edem Crane’em i zwolennikami Russela Meansa. W roku 1989 Rothbard opuścił Partię Libertariańską i rozpoczął odbudowę stosunków z prawicą okresu post-zimnowojennego. Był prezesem założycielem konserwatywno-libertariańskiego Klubu Johna Randolpha (John Randolph Club) i wspierał kampanię prezydencką Patricka Buchanana w 1992 roku. Jednak tuż przed śmiercią Rothbard rozczarował się co do ruchu Buchanana.

Rothbard był współtwórcą Raportu Rothbarda-Rockwella wraz z Lew Rockwellem .

Zmarł na Manhattanie w roku 1995 roku na atak serca.

Rozejście z Karlem Hessem

Rothbard był także felietonistą Libertarian Forum. Po kłótni z Karlem Hessem , ten ostatni odszedł z redakcji. Rothbard w wywiadzie dla “The New Banner” w 1972 roku tłumaczył, że Hess poczuł się urażony jego wypowiedziami o Czarnych Panterach, których był członkiem. Uważałem Czarne Pantery za bandę chuliganów i nie widziałem żadnej przyczyny, by ich popierać. Karl był całkiem odmiennego zdania. Ale ważniejsze jest to, że Karl z anarcho-kapitalisty stał się anarcho-komunistą czy anarcho-syndykalistą – tłumaczył Rothbard[2].

Poglądy

„Klasyczny liberał, obrońca wolnego rynku, szczególnie w dobie galopującego upaństwowienia ma obowiązek podjąć walkę na każdym poziomie społeczeństwa.” – napisał Rothbard. Stosując się do tej maksymy Rotbard angażował się w każdą inicjatywę, której celem była wolność jednostki od państwa. W swoich książkach dowodził, że państwo stoi w opozycji do obywateli i ich dobrowolnych stowarzyszeń. Wskazywał, że własność musi być w prywatnych rękach, a właściciele muszą mieć swobodę dowolnego nią dysponowania. Dowodził, że są tylko dwie alternatywy – wolność i państwo totalne. Nie ma żadnej trzeciej drogi jak socjaldemokracja, czy dobry rząd.

Państwo

Zdaniem Rothbarda państwo to organizacja, posiadająca monopol na użycie siły i przemocy na określonym terytorium w stosunku do swoich obywateli. Państwo utrzymuje się z podatków, które nie są dobrowolną opłatą, ale wymuszonym pod groźbą przymusu haraczem.

„Własność Państwowa jest w rękach złodziei i powinna zostać wyzwolona najszybciej, jak tylko można. Każda osoba lub grupa osób, która wyzwala taką własność, zawłaszcza lub konfiskuje Państwu, popełnia czyn szlachetny i wyświadcza znakomitą przysługę sprawie wolności” – pisał Rothbard[3].

Zagarnięcie państwowej własności na prywatny użytek (zabranie łupu złodziejowi nie jest kradzieżą) określa Rothbard jako zadomowienie. Uważa, że w ten sposób powinny zostać zadomowione wyższe uczelnie, których właścicielami w pierwszej kolejności powinni się stać studenci, dopiero jako następni wykładowcy, ale także wielkie państwowe koncerny przemysłowe oraz wszelka inna państwowa własność[4]

Podatki

Zdaniem Rotbarda wszelkie próby interwencji państwowej są złe. Gwarantem wolności i pokoju społecznego jest wolny rynek i zdrowa konkurencja.

Podatki to zdaniem Rothbarda kradzież własności przez grupę przypisującą sobie monopol na używanie środków przymusu. Dla niego nie ma tu różnicy między państwem a złodziejem kradnącym nasz portfel na ulicy.

Podatki źle wpływają na rynek i nie ma czegoś takiego jak „neutralny podatek” – każda danina na rzecz państwa zmienia rynek w stosunku do stanu, w jakim byłby bez niej. Opodatkowanie zabiera kapitał z rąk właścicieli i uniemożliwia pracowanie na rzecz konsumującego społeczeństwa.

Jak mówił Rothbard, nie jest utopią pracować dla społeczeństwa bez podatków; jest utopią myśleć, że siła podatku nie będzie nadużyta, gdy już się ją komuś przyzna[5].

Pieniądz

Państwo i banki to najgorszy możliwy zarządca pieniądza. Najlepszym byłyby prywatne instytucje. Bank Rezerw Federalnych (FED) porównał do fałszerza pieniędzy i wskazał, że jego działania tłumaczone publicznym interesem takie jak wygładzanie cykli koniunkturalnych i utrzymaniem cen na stabilnym poziomie, są nawet gorsze.

Rothbard wskazał także na grupy interesu, które wykreował FED.

Standard złota Rothbarda nie jest żadnym rozwadnianiem. Najlepszym gwarantem przeciw inflacji jest prywatny system bankowy z prywatnymi mennicami[5].

Pokój

Rothbard twierdził, że pokoju na świecie nie zagwarantują umowy pomiędzy zarządcami państw, ale sieć wymiany pomiędzy prywatnymi stronami[5].

Monopole

Zdaniem Rotbarda, realne monopole to te, które tworzy prawo – państwo wspiera jednego producenta, na czym tracą inni (jak państwowa służba zdrowia) lub w ogóle zakazuje konkurencji.

Licencje to także rodzaj monopolu wprowadzanego przez państwo – poprzez licencje państwo uprzywilejowuje jednego producenta kosztem innych. Tracą na tym również kliencie, którzy dostają gorszy produkt za wyższą cenę[5].

Własność intelektualna

Rothbard uważał, że wolność własności intelektualnej powinna ograniczać się do zakazu kopiowania wbrew intencjom autora. To jego zdaniem element dobrowolnej umowy zawieranej przez konsumentów.

Ale patent to wg Rothbarda rządowy gwarant dający monopol pierwszemu odkrywcy[5].

Własność społeczna

Własność społeczna to natomiast własność biurokracji, bo społeczeństwo nie może niczego posiadać. Własność może być tylko indywidualna. Proponował „spróbować zawłaszczyć na własny, indywidualny użytek odpowiednią część publicznej własności, a następnie próbować dowodzić swego zdania przed sądem”[5].

Służba zdrowia i edukacja

Nie miał żadnych wątpliwości co do tego, że edukacja i służba zdrowia w prywatnych rękach byłyby bardziej efektywne i korzystne z punktu widzenia ich odbiorców, niż upaństwowione[5].

Etyka

Wolność jednostki to nie wartość sama w sobie, ale niezbędny warunek do rozwoju wszelkich dóbr, które ceni sobie ludzkość”: cnota, sztuka i nauka, powodzenie ekonomiczne, cywilizacja jako taka. „Z wolności wyrastają cuda cywilizowanego życia”.

Nie może być praw obywatelskich w oderwaniu od praw własności. Bezpieczeństwo własności zapewni obywatelom porządek zachowań i gwarancje wolności. Wszelkie konflikty, które wypływają obecnie, są rezultatem ustawienia sztucznych praw przed mieniem prywatnym[5].

Wielki Kryzys

Rothbard w 1963 roku w swojej książce "America's Great Depression" dokonał krytyki dotychczasowego paradygmatu wskazując na politykę prezydenta Herberta Hoovera oraz działalność amerykańskiej Rezerwy Federalnej . Opierając się na austriackiej teorii cyklu koniunkturalnego wskazywał on, że prowadzona w latach 20-tych polityka niskich stóp procentowych przyczyniła się do ekspansji taniego kredytu, który napędzał boom gospodarczy. Jednak gdy w 1928 roku Fed dokonał korekty, było już zdecydowanie za późno wkrótce inwestorzy zorientowali się, że lokowali oni kapitał w chybione projekty i zaczęli w panice wycofywać się z giełdy. Według Rothbarda interwencja rządu w gospodarkę była przyczyną katastrofy, zaś starania rządu by wyjść z kryzysu jedynie pogłębiły zapaść.[6]

Zobacz też

Osoby

Pojęcia

Wybrane publikacje

Oprócz teorii ekonomicznej i politycznej w swoich pracach Rothbard zajmował się także tematyką historii ekonomii. Jako jeden z niewielu autorów badał i opisywał szkoły ekonomiczne z epok poprzedzających Adama Smitha, między innymi scholastyków i fizjokratów:

  • America's Great Depression (Wielki Kryzys w Ameryce)
  • An Austrian Perspective on the History of Economic Thought (Historia myśli ekonomicznej z perspektywy Szkoły Austriackiej) - niedokończene wielotomowe dzieło poświęcone ekonomicznej Szkole Austriackiej
  • Ethics of Liberty (Etyka wolności)
  • Man, Economy, and State (Człowiek, gospodarka i państwo)
  • Power and Market (Władza i rynek)
  • Sociology of the Ayn Rand Cult (Socjologia kultu Ayn Rand), esej

Wydania polskie:

  • O nową wolność. Manifest libertariański (For a New Liberty: The Libertarian Manifesto), Fundacja Odpowiedzialność Obywatelska
  • Złoto, banki, ludzie – krótka historia pieniądza (What Has Government Done to Our Money), Fijorr Publishing
  • Ekonomia wolnego rynku - tom 1, 2 i 3 (Man, Economy, and State), Fijorr Publishing
  • Tajniki Bankowości, Fijorr Publishing
  • Egalitaryzm, jako bunt przeciw naturze, Fijorr Publishing
  • Etyka wolności, Fijorr Publishing
  • Wielki Kryzys w Ameryce, Instytut Misesa

Przypisy

  1. Religion and Libertarianism by Walter Block
  2. Liberalis Wywiad z Murrayem Rothbardem
  3. Murray Rothbard „Konfiskata a Zasada Zadomowienia”
  4. Murray Rothbard „Konfiskata a Zasada Zadomowienia”
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 Llewellyn H. Rockwell, "Murray Newton Rothbard" Tł: Jan Lewiński
  6. Murray N. Rothbard "Wielki Kryzys w Ameryce", Instytut Misesa, Warszawa 2010

Zasoby

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Murray Rothbard":

Mioglobina ...

1969 ...

Przeszczepianie narządów ...

2002 w muzyce ...

1929 ...

Lata 50. XX wieku ...

1961 ...

1987 ...

Ziemia ...

1988 ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Murray Rothbard":

Historia informatyki część II (plansza 4) ...

Australia - zagadnienia przyrodnicze (plansza 9) ...

Australia - zagadnienia przyrodnicze (plansza 6) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie