Język grenlandzki (kalaallisut) to polisyntetyczny język aglutynacyjny należący do rodziny języków eskimo-aleuckich , używany na Grenlandii . Jest czasem uznawany za jeden z wariantów języka inuktitut . Ma trzy główne dialekty: Avanersuaq (północna Grenlandia), Tunu (wschodnia Grenlandia) i Kitaa (zachodnia Grenlandia).

Jako język urzędowy (obok duńskiego ) jest używany zachodniogrenlandzki z okolic Sisimiut , Mauiitsoq i Nuuk . Mimo że różni się on od innych dialektów, można się nim porozumiewać także na wschodzie Grenlandii, a nawet w Avanersuaq (Thule). Ponadto na Grenlandii jest wydawanych kilka gazet w tym języku. Aby zapobiec wymarciu języka grenlandzkiego, uczy się go w tamtejszych szkołach .

Dwujęzyczny znak po duńsku (wyżej) i grenlandzku (niżej).

Fonologia

Samogłoski

W języku grenlandzkim istnieją trzy samogłoski: /i/, /u/ oraz /a/.

Przed spółgłoską języczkową ( [q] albo [ʁ] ) fonem /i/ jest realizowany jako [e] albo [ɛ] , a /u/ jako [o] albo [ɔ] . Ta alternacja ma odwzorowanie we współczesnej standardowej ortografii: przed głoskami <q> i <r> głoska <e> jest zapisywana jako /i/, a <o> jako /u/.

Samogłoski podwójne są wymawiane jako dwie mory , fonologicznie są więc sekwencjami samogłosek, nie długimi samogłoskami, zapisywane są jednak za pomocą dwóch samogłosek. Nie ma akcentu wyrazowego jako takiego, ale sylaby ciężkie (z podwójną samogłoską albo przed zbitką spółgłosek) brzmią jak akcentowane. Niektóre rodzaje intonacji również brzmią jak akcentowanie.

Spółgłoski

Symbol pomiędzy ukośnikami // oznacza fonem , a następująca po nim litera to zapis tego fonemu według nowej standardowej ortografii języka grenlandzkiego z 1973.

Fonologia języka grenladzkiego odróżnia się od fonologii innych języków inuickich swoją asymilacją fonetyczną . Przykład: Jedno z najszerzej znanych słów w Inukitut to iglu ("dom"); jego odpowiednik zaś w grenlandzkim to illu - inuktitucka zbitka /gl/ została zasymilowana do bezdźwięcznej spółgłoski bocznej .

Gramatyka

Język grenladzki, jak i inne języki inuickie, jest polisyntetyczny i ergatywny . Niemal brak w nim słów złożonych, głównie zawiera słowa pochodne.

Grenlandzki posiada czasowniki przechodnie i nieprzechodnie . Rozróżnia cztery osoby (pierwszą, drugą, trzecią i obwiatyw ), dwie liczby (pojedynczą i mnogą; bez podwójnej, właściwej językowi inuktitut), osiem trybów (oznajmujący, imiesłów, rozkazujący, optativus i trzy rodzaje łączącego), dziesięć przypadków (absolutivus, ergativus, equativus, narzędnik , miejscownik , allativus , ablativus , prolativus ; dla niektórych rzeczowników też mianownik i biernik).

Ortografia

W przeciwieństwie do kanadyjskich języków eskimo-aleuckich język grenlandzki jest zapisywany alfabetem łacińskim, a nie alfabetem inuktitut (odmianą sylabariusza kanadyjskiego ). Specjalna litera, Kra (ĸ), była używana, dopóki reforma ortograficzna z 1973 nie zastąpiła jej literą q . ^[2]

Przypisy

1. ↑ <f> to sposób zapisania ubezdźwięcznionej geminaty /vv/.
2. ↑ greenlandic (PF)