Iszym (
ros.
Иши́м,
kaz.
Есіл) – rzeka w w północnym
Kazachstanie
i w
Rosji
zauralskiej, lewy dopływ
Irtyszu
. Długość - 2450 km, powierzchnia
zlewni
- 177 tys. km², średni przepływ (215 km od ujścia) - 56,3 m³/s, maksymalny przepływ - 686 m³/s.
Reżim
śnieżny z maksimum w maju i czerwcu.
Źródła Iszymu leżą w górach Nijaz w północnej części centralnego
Pogórza Kazachskiego
. W górnym biegu w większości obiera kierunek zachodni oraz północno-zachodni i płynie w wąskiej dolinie o stromych brzegach, przecinając m.in. stolicę Kazachstanu
Astanę
. Następnie koło miasta
Atbasar
zmienia kierunek na południowo-zachodni, po czym za
Dierżawińskiem
robi zwrot na północ i północny wschód. Wypływa na Step Iszymski na
Nizinie Zachodniosyberyjskiej
, przepływa przez
Pietropawłowsk
, przecina granicę kazachsko-rosyjską, miasto
Iszym
i uchodzi do Irtyszu koło wsi Ust-Iszym. W dolnym biegu dolina Iszymu jest bagnista, wiosną rzeka rozlewa się do 15 km szerokości. Zamarza w listopadzie, rozmarza w kwietniu lub maju. Największe dopływy - Kołuton, Żabaj, Akkanburłuk,
Tersakkan
.
Rzeka jest żeglowna na odcinku 270 km w górę od Pietropawłowska i około 100 km przed ujściem (w dół od Wikułowa).
Na rzece dwa
zbiorniki retencyjne
: Wiaczesławski i Siergiejewski. Jej wody są wykorzystywane jako pitne i do nawodnienia pól.
Główne dopływy: prawe - Kołuton, Żabaj, Akkanburłuk
Miasta nad rzeką: w Kazachstanie -
Astana
, Pierwomajka, Siergiejewka,
Dierżawińsk
, Siergiejewka,
Pietropawłowsk
; w Rosji -
Iszym
, Bałagany, Kargały, Ust-Iszym.
