Irtysz (
ros.
Иртыш) – rzeka w
azjatyckiej
części
Rosji
(2010 km), w północno-wschodnim
Kazachstanie
(1835 km) i w zachodnich
Chinach
(525 km). Lewy dopływ
Obu
. Długość - 4248 km, powierzchnia
zlewni
- 1643 tys. km², średni przepływ u ujścia – 2260 m³/s.
Wypływa jako
Czarny Irtysz
z lodowców na południowo-zachodnich zboczach
Ałtaju Mongolskiego
w Chinach, niedaleko granicy z
Mongolią
. Płynie na zachód i przecina granicę chińsko-kazachską. Przepływa przez jezioro
Zajsan
, następnie przełamuje się przez południowo-zachodni skraj
Ałtaju
i wypływa na
Nizinę Zachodniosyberyjską
nabierając charakteru rzeki nizinnej (liczne odnogi, wyspy, starorzecza). Uchodzi do
Obu
w pobliżu miasta
Chanty-Mansyjsk
w Rosji.
Jest to najdłuższy dopływ na świecie.
Irtysz pokryty jest lodami przez 5-6 miesięcy w roku. Żeglowny jest na odcinku około 3600 km od kwietnia do listopada W górnym biegu są czynne 2 elektrownie wodne: Ust'-Kamienogorska i Buchtarmińska.W dalszym biegu elektrownia wodna Szulbińska. Do największych miast leżących nad Irtyszem należą m.in.:
Öskemen
,
Semej
,
Pawłodar
(w Kazachstanie),
Omsk
,
Tara
,
Tobolsk
,
Chanty-Mansyjsk
(w Rosji).
Dopływy:
Konda
, Kaldżir, Kurczum,
Narym
,
Buchtarma
,
Ulba
,
Uba
, Kyzyłsu, Czar,
Toboł
,
Om
,
Tara
,
Uj
, Szisz,
Iszym
, Osza,
Czagan
.