Święty
Ireneusz z Lyonu
biskup
Data urodzenia	ok. 140 Smyrna ( Azja Mniejsza )
Data śmierci	ok. 202 Lyon ( Francja )
Kościół / wyznanie	rzymskokatolicki
Data kanonizacji	1922 przez Benedykt XV
Wspomnienie	28 czerwca
Atrybuty	mitra i pastorał
Patron	Lyonu i archidiecezji lyońskiej , parafii w Marsylii i w Częstochowie
Szczególne miejsca kultu	Lyon

Ireneusz z Lyonu ( łac. Irenaeus, gr. Eirenaios), (ur. ok. 140 w Smyrnie , w Azji Mniejszej , zm. ok. 202 w Lyonie ) – biskup Vienne , teolog , apologeta , Ojciec Kościoła , męczennik i święty Kościoła katolickiego .

Żywot świętego

Wychował się w Smyrnie (obecnie Izmir ). Był uczniem św. Polikarpa , jednego z Ojców Apostolskich . Około 178 roku, za czasów panowania cesarza Marka Aureliusza , już jako biskup Vienne, został po śmierci bpa Potyna najpierw administratorem, następnie biskupem Lyonu (łac. Lugdunum).

Według tradycji uformowanej w VI wieku miał ponieść śmierć męczeńską w czasie prześladowań za Septymiusza Sewera ( 202 )^[1].

Nauczanie

Kontekst jego nauczania stanowiły liczne sekty gnostyckie , z którymi polemizował w Adversus heareses. Najbardziej znaną wizją teologiczną biskupa Lionu, była tzw. teoria rekapitulacji - odnowienia i zebrania całego stworzenia w Chrystusie jako Głowie (por. Ef 1,10).

Nauczał, podobnie jak wielu Ojców Kościoła, np. Grzegorz z Nyssy i Atanazy Wielki , że Adam i Ewa stworzeni byli w swego rodzaju dziecięcej niewinności, bez pożądliwości i dorosłego rozeznania. Stąd za upadek trzeba bardziej winić złośliwość kusiciela niż ich. Wygnanie przez Boga z raju nie wynikało z chęci pozbawienia ich dostępu do drzewa życia, lecz z miłosierdzia. Bóg chciał zachować pierwszych rodziców od trwania w grzechu, który mógł stać się wieczny i nieuleczalny. Wygnanie miało ich otrząsnąć z pychy. Ich śmierć fizyczna, poprzez rozwiązanie ciała, miała położyć kres grzechowi. Odkupienie dokonane przez Chrystusa było bardziej wyzwoleniem ludzkości z tego czasu pokuty i nawrócenia, niż ekspiacją wobec Boga^[2].

Działalność teologiczna

Greckie oryginały jego najważniejszego dzieła, w 5.księgach, zaginęły. Zachowały się ich przekłady na łacinę zatytułowane "Adversus haereses" (Przeciw herezjom). Powstały w latach 180 - 185 . Polemizował w nich z gnostycyzmem . Wiedzę na temat gnostyków czerpał z dzieł, które zaginęły. W roku 1526 "Adversus haereses" wydał Erazm z Rotterdamu . Współczesne wydanie krytyczne zostało dokonane w ramach serii Sources chrétiennes .

Razem z innymi biskupami napisał list do biskupa Rzymu, Wiktora , w sprawie daty obchodzenia świąt Wielkanocy . Ireneuszowi zawdzięczamy wypracowanie pojęcia Tradycji i sukcesji apostolskiej . Sporządził listę biskupów Rzymu poczynając od św. Piotra a kończąc na Eleuteriuszu . Uznawał prawo prymatu biskupa Rzymu nad biskupami innych metropolii. Z prac Ireneusza zachował się także "Dowód prawdziwości nauki apostolskiej", w przekładzie na język ormiański . Inne dzieła, które wymienia Euzebiusz z Cezarei nie dotrwały do naszych czasów. Wyznawał poglądy millenarystyczne .

Wydania krytyczne dzieł

• Adversus heareses (Przeciw herezjom) - wydali A. Rousseau i L. Doutreleau.
  • t. I - SCh 263 i 264
  • t. II - SCh 293 i 294
  • t. III - SCh 210 i 211 (Paryż 1974)
  • t. IV - SCh 100 (2 części)
  • t. V - SCh 152 i 153

Polskie przekłady

• Bóg w Ciele i Krwi. Hans Urs von Balthasar (wybór i opracowanie). Wincenty Myszor (przekład z j. niem, łac., greck.), wydawnictwo "M" BOK 16, Kraków 2001, s. 140.
• Chwałą Boga żyjący człowiek. Jean Comby i Donna Singles (wybór i komentarz). Ks. Wincenty Myszor (przekład), Społeczny Instytut Wydawniczy "Znak" Seria "Żywa Wiara" 19, Kraków 1999, s. 111.
• Wykład nauki apostolskiej. Wincenty Myszor (wstęp, przekład i opracowanie), Wydawnictwo WAM ŹMT 7, Kraków 1997, s. 115.

Kult

Kościół w Lyonie oddaje cześć św. Ireneuszowi jako doktorowi Kościoła i swemu głównemu patronowi.

Kult na cały Kościół rozszerzył papież Benedykt XV w roku 1922 ^[3] .

Wspomnienie liturgiczne św. Ireneusza w Kościele katolickim obchodzone jest 28 czerwca (w polskim Kościele katolickim ma rangę wspomnienia obowiązkowego)^[4].

Święty Ireneusz jest również patronem archidiecezji lyońskiej oraz parafii w Marsylii i w Częstochowie .

W ikonografii jest przedstawiany w stroju biskupa rytu rzymskiego z mitrą i pastorałem.

Zobacz też

• kult świętych
• modlitwa za pośrednictwem świętego

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Katecheza Benedykta XVI o św. Ireneuszu z Lyonu