Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Insurekcja kościuszkowska

Insurekcja kościuszkowska

Insurekcja kościuszkowska

Racławiceinsurekcja warszawskainsurekcja wileńskaNiemenczynPolanyLipniszkiSzczekocinyChełmSołypowstanie kurlandzkieGołkówRaszynKolnoBłonieRajgródPierwsze oblężenie WarszawySałatySłonimLubańKrupczyceTerespolinsurekcja wielkopolskaŁabiszynBydgoszczMaciejowiceKobyłkaDrugie oblężenie Warszawy (obrona Pragi)

Józef Chełmoński , Modlitwa przed bitwą, 1906

Insurekcja kościuszkowskapolskie powstanie narodowe przeciw Rosji i Prusom w 1794 .

Spis treści

Geneza

Po klęsce wojny polsko-rosyjskiej w 1792 terytorium Rzeczypospolitej było okupowane przez wojska rosyjskie . Władze konfederacji targowickiej pod dyktando posła rosyjskiego przeprowadziły likwidację dzieła Konstytucji 3 Maja . Wojska rosyjskie dokonywały wielu grabieży, połączonych z represjami politycznymi. Nastąpiło załamanie gospodarcze i finansowe państwa. Upadło siedem największych banków warszawskich , łącznie z domem bankowym Piotra Fergussona Teppera . Potęgowała się drożyzna żywności. Targowiczanie wprowadzili cenzurę , zakazując wyrażania opinii krytycznych wobec rządów konfederacji targowickiej i Katarzyny II (tytułowanej oficjalnie "Najjaśniejszą Imperatorową") oraz jej czeladzi wojskowej i cywilnej. Zlikwidowano proreformatorskie tytuły prasowe. W księgarniach przeprowadzano spisy książek zakazanych . Nastąpiło przerwanie kontaktów kulturalnych z Europą Zachodnią . Zmuszono do wyjazdu ze stolicy posła francuskiego Marie Louisa Descorchesa . Policja represjonowała najmniejszy objaw sympatii dla rewolucji francuskiej . Społeczeństwo polskie przeprowadziło bojkot towarzyski Rosjan - np. dowódca wojsk rosyjskich w Warszawie gen. Michaił Kachowski nie mógł zorganizować balu, ponieważ damy polskie odmówiły przyjęcia zaproszeń.

W 1793 sejm grodzieński przeprowadził II rozbiór Polski . W tym czasie wpływowa na dworze Katarzyny II frakcja Zubowów parła do ostatecznej likwidacji państwa polskiego przez sprowokowanie powstania. W grudniu 1793 zwolennika zachowania Rzeczypospolitej jako protektoratu rosyjskiego posła Jakoba Sieversa zastąpił Osip Igelström . Zabronił on noszenia Orderu Virtuti Militari oraz publikowania ustaw sejmu grodzieńskiego bez uprzedniego ocenzurowania ich w ambasadzie rosyjskiej. W ogóle nie został też on przedstawiony Stanisławowi Augustowi jako nowy przedstawiciel Rosji. Igelström rozbudował policję w Warszawie, na czele której stanął Karol Bauer. Opłacał całą rzeszę agentów, którzy penetrowali środowiska rzemieślnicze, sklepy, kościoły, przeniknęli także na dwór królewski.

Sprzysiężenie przedpowstańcze

11 listopada 1793 Kościuszko spotkał się w Podgórzu pod Krakowem z przedstawicielami sprzysiężenia krajowego, gdzie omówił plany przebiegu powstania.

Spisek zawiązał się wiosną 1794 na emigracji i w kraju. Ośrodkiem emigracji przedpowstańczej była Saksonia ( Drezno i Lipsk ), gdzie Ignacy Potocki , Hugo Kołłątaj i Tadeusz Kościuszko zawiązali sprzysiężenie. Uznano konieczność ustanowienia dyktatury wojskowej i powierzenie jej Kościuszce. Do sprzysiężenia w kraju przystąpili dawni członkowie Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej z czasów Sejmu Czteroletniego , przeważnie masoni . Przedstawiciele prawicy spisku krajowego byli zwolennikami odrodzenia Rzeczypospolitej z czasów konstytucji 3 maja, dążyli do przeprowadzenia powstania tylko siłami wojska, bez powoływania pod broń mieszczan i chłopów. Prawicę reprezentowali: Ignacy Działyński , Andrzej Kapostas, Michał Kochanowski , Michał Wulfers , Stanisław Wojczyński , Ignacy Wyssogota Zakrzewski , Feliks Łubieński , Józef Wybicki , Piotr Potocki , Aleksander Linowski. Lewicę, która w czasie powstania przekształci się w jakobinów polskich , reprezentowali zwolennicy działań radykalnych m.in. Józef Zajączek i Jakub Jasiński .

W styczniu Kościuszko przeprowadził w Paryżu rozmowy sondażowe z przedstawicielem rządu żyrondystów , rysując przed nim wizję radykalnych zmian społeczno-politycznych w Polsce po wybuchu powstania. Zabiegi o pomoc francuską niczego jednak nie dały.

21 lutego 1794 Rada Nieustająca na polecenie posła rosyjskiego Igelströma uchwaliła redukcję wojska Rzeczypospolitej o połowę oraz przymusowy werbunek zredukowanych do wojska rosyjskiego i pruskiego. Była to wyraźna prowokacja, która spowodowała wybuch powstania[1].

Wybuch

Insurekcja[2] rozpoczęła się 12 marca 1794 , gdy generał Antoni Madaliński odmówił poddania się redukcji I Wielkopolskiej Brygady Kawalerii Narodowej i na jej czele wyruszył z Ostrołęki w kierunku Krakowa . Zakończyła się 16 listopada 1794 , gdy ostatnie oddziały powstańcze skapitulowały przed Rosjanami w Radoszycach . Jednak walki wciąż trwały do połowy grudnia w Wielkopolsce i na Kujawach .

Jednak za oficjalną datę rozpoczęcia insurekcji uznaje się 24 marca . Około godziny 10 na rynku krakowskim pojawił się Tadeusz Kościuszko , po czym odczytano akt powstania oraz Kościuszko złożył przysięgę:

Ja, Tadeusz Kościuszko, przysięgam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę. Tak mi Panie Boże dopomóż i niewinna męka Syna Jego.

Akt powstania nadawał Kościuszce tytuł Najwyższego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej i składał w jego ręce całkowitą władzę. Poważnym problemem stało się rozbudowanie szczupłych dotychczas wojsk powstańczych. Kościuszko wydał uniwersał, zgodnie z którym z każdych 5 domów miał się stawić rekrut pieszy wyposażony w karabin, pikę lub siekierę. W przeciągu najbliższych dwóch tygodni miano też uzbroić ludność w wieku od 18 do 28 lat. Pobór do wojska przebiegał jednak z oporami i na terenie województwa krakowskiego nie udało się osiągnąć spodziewanej liczby 10 tysięcy żołnierzy. Były również ogromne trudności z uzbrojeniem, dlatego też rozpoczęto formowanie oddziałów kosynierów , uzbrojonych w piki i osadzone na sztorc kosy .

Kalendarium powstania

Przysięga Kościuszki na rynku krakowskim 24 marca 1794
Michał Stachowicz , Obóz pod Bosutowem
Michał Stachowicz , Wprowadzenie do Krakowa 12 rosyjskich armat zdobytych pod Racławicami
Michał Stachowicz , Obóz w Igołomii
Michał Stachowicz , Bitwa pod Szczekocinami 1794
Chorągiew grenadierów krakowskich
Wieszanie zdrajców na obrazie Jana Piotra Norblina
Kościuszko pada ranny w bitwie pod Maciejowicami
Rzeź Pragi na obrazie Aleksandra Orłowskiego z 1794
Aleksander Orłowski , Bitwa wojska kościuszkowskiego z rosyjskim o przeprawę na rzece
Tomasz Wawrzecki po pojmaniu Kościuszki zostaje dyktatorem powstania, a de facto ostatnim przywódcą suwerennej Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
"Która stojąc na świętej Ostrej Bramy szczycie
Widziała, jak Dejow moskiewski jenerał,
Wchodząc z pułkiem kozaków już bramę otwierał
I jak jeden mieszczanin, zwany Czarnobacki,
Zabił Dejowa i zniósł cały pułk kozacki".

Bitwy i powstania

Zobacz też

Przypisy

  1. Andrzej Zahorski , Powstanie kościuszkowskie 1794, w: Stefan Kieniewicz, Andrzej Zahorski, Władysław Zajewski Trzy powstania narodowe, Warszawa 1992 , s. 17-36
  2. Określenie insurekcja jest archaizmem oznaczającym dawniej powstanie, od łacińskiego insurrectio, a to z kolei od insurgere czyli buntować się, powstawać przeciw komuś

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Insurekcja kościuszkowska":

Insurekcja kościuszkowska Insurekcja kościuszkowska wojna polsko-rosyjska Data 12 marca — 16 listopada 1794 Wynikzwycięstwo Imperium Rosyjskiego Terytorium I Rzeczpospolita , zabór pruski Strony konfliktu ...

Kościuszko Missisipi Mosty Kościuszki – dwa główne mosty w Nowym Jorku Wyspa Kościuszki na Alasce Wydarzenia historyczne: Insurekcja kościuszkowska (powstanie kościuszkowskie) Kościuszko pod Racławicami (film 1938) – polski film historycznyPomniki: Pomniki ...

Aleksandr Suworow szwedzko-rosyjska (1741-1743) Wojna o sukcesję austriacką Wojna siedmioletnia Konfederacja barska V wojna rosyjsko-turecka VI wojna rosyjsko-turecka II koalicja antyfrancuska Insurekcja kościuszkowska OdznaczeniaOrder Św. Andrzeja Order Św. Jerzego Order Św. Włodzimierza Order Św. ...

Tadeusz Kościuszko do Polski3.1 Drezno i Paryż3.2 Kościuszko w Ameryce4 Ponowny powrót do Polski4.1 Insurekcja kościuszkowska5 Ostateczna emigracja6 Pamięć o Kościuszce7 Opinie o Kościuszce8 Zobacz też9 ...

Stanisław August Poniatowski Sejm Czteroletni i Konstytucja 3 maja3.12 Wojna polsko-rosyjska 17923.13 II rozbiór Polski3.14 Insurekcja kościuszkowska 17943.15 III rozbiór Polski4 Próba oceny5 Małżeństwo i potomstwo6 Genealogia7 ...

Rosja w XVIII wieku rosyjskie rozbiory Rzeczypospolitej Polskiej (1772, 1793, 1795) VI wojna rosyjsko-turecka (1787-1792) wojna rosyjsko-szwedzka (1788-1790) wojna polsko-rosyjska 1792 Insurekcja kościuszkowska Paweł I (1796-1801) - interwencja przeciwko rewolucyjnej Francji. Zobacz też Imperium Rosyjskie Rosja Ambasadorowie ...

Wacław Tokarz ...

Jędrzejów geograficzne2 Historia2.1 Początki osady2.2 Pierwsze udokumentowane dzieje2.3 Początki Polski i I Rzeczpospolita2.4 Insurekcja kościuszkowska2.5 Powstanie listopadowe2.6 Powstanie styczniowe2.7 II Rzeczpospolita2.8 II wojna światowa3 Ekonomia3.1 ...

Bitwa pod Szczekocinami Bitwa pod Szczekocinami Insurekcja kościuszkowska Michał Stachowicz , Bitwa pod Szczekocinami 1794Data 6 czerwca 1794 Miejscena zachód od KielcWynikzwycięstwo ...

Insurekcja wileńska Insurekcja wileńska Insurekcja kościuszkowska Data 22 - 23 kwietnia 1794 Miejsce Wilno , Wielkie Księstwo Litewskie Przyczynawybuch insurekcji na LitwieWynikwygrana powstańcówTerytorium Wielkie Księstwo ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Insurekcja kościuszkowska":

127. Na ratunek Rzeczpospolitej (plansza 7) ...

˝Pan Tadeusz˝ A. Mickiewicza - spacer po Soplicowie i okolicach (plansza 4) ...

134 Polska wobec polityki Napoleona Bonaparte. Księstwo Warszawskie (plansza 2) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie