Inflacja prawa (inflacja legislacyjna) - potoczna nazwa negatywnego zjawiska w procesie legislacji polegającego na tworzeniu nadmiernej ilości prawa, niewspółmiernej w stosunku do rzeczywistych potrzeb, zbytniej szczegółowości przepisów oraz nadregulacji^[1][2].

Nazwa jest analogią do inflacji ekonomicznej , w której zwiększenie ilości pieniądza bez pokrycia zmniejsza jego wartość. Inflacja prawa nie zmniejsza jego siły oddziaływania, ale zmniejsza jego efektywność jako zbioru norm ułatwiających funkcjonowanie społeczeństwa .

Inflacja prawa ma szereg niekorzystnych konsekwencji, takich jak niespójność przepisów, rozmycie odpowiedzialności za ich wprowadzanie, uznaniowość w interpretacji^[4][5], formalizm^[6], konieczność częstych nowelizacji^[7] oraz uchylanie przepisów przez wyższe instancje^[8][9][10].

Na przykład NIK w raporcie poświęconym egzekucji podatku dochodowego w 2010 zauważył, że "częste zmiany przepisów i aktualizacje formularzy podatkowych powodują popełnianie przez podatników błędów, których skutkiem są liczne korekty zeznań i zwiększenie obciążenia pracą urzędów". NIK wnioskował wówczas także o stabilizację przepisów podatkowych zauważając, że "Od 1991 r. ponad 100 razy dokonywano zmian w ustawie o PIT"^[11].

Równocześnie dodatkowe regulacje wprowadzane bez zapewnienia środków wystarczających do ich sprawnej egzekucji skutkują wieloletnimi zaległościami w procedowaniu spraw urzędowych^[12].

Polski Sąd Najwyższy w podsumowaniu pracy za 2008 rok skomentował prawo przedstawiane mu do oceny jako "coraz bardziej rozbudowane i różnorodne, a jednocześnie zmienne, niejasne, pełne luk i wątpliwości oraz o niskiej jakości formalnej oraz merytorycznej"^[14]. Negatywną ocenę jakości polskiego prawa Sąd Najwyższy powtórzył w raporcie w 2010 roku^[15].

Przeprowadzona w 2010 roku analiza 129 ustaw wskazała 148 różnych form reglamentacji działalności gospodarczej w postaci koncesji, licencji, wpisów do rejestrów, zezwoleń i pozwoleń. Łączny roczny koszt tych regulacji dla przedsiębiorców i obywateli został oszacowany na 133 mln zł, podczas gdy korzyści dla budżetu dzięki nim uzyskiwane - ok. 8 mln zł^[16].

Jako przykłady negatywnych skutków niskiej jakości stanowionego prawa wskazywane są wątpliwości w interpretacji przepisów dotyczących opodatkowania ubezpieczeń medycznych^[17] czy zawieszenia działalności gospodarczej w ZUS ^[18]. Także w ocenie Ministerstwa Finansów to właśnie chaotyczna i nieracjonalnie prowadzona legislacja była główną przyczyną spraw JTT , Optimusa i Romana Kluski , które stały się symbolem bezpodstawnych represji organów państwowych wobec przedsięborców ^[19]. Nietransparentna i chaotyczna legislacja była jedną z przyczyn afery hazardowej w 2010 roku^[20].

Według prof. Marka Zubika w polskiej legislacji "od dłuższego czasu przywiązuje się nadmierną wagę do stanowienia prawa jako mechanizmu regulacji stosunków społecznych", pomijając wcześniejszą analizę problemu i ocenę racjonalności różnych rozwiązań ( ocena skutków regulacji )^[21].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Ernst & Young - raport "Barometr legislacyjny

Zobacz też

• Biurokracja
• Fiskalizm
• Ocena skutków regulacji
• Budżet zadaniowy
• Wymiar sprawiedliwości