Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną.

Inuit

Inuit

Inuitki

Inuit (nazwa własna i ang. : Inuit, spolszczenia: Inuici, Inuitowie, wg hasła w encyklopedii PWN Innuici) – grupa rdzennych ludów obszarów arktycznych i subarktycznych Grenlandii , Kanady , Alaski i Syberii .

Inuici są blisko spokrewnieni z Aleutami i mówią językami z grupy eskimo-aleuckiej .

W XVI wieku wśród białych upowszechniła się nazwa Eskimosi, obecnie uważana przez wiele osób na Grenlandii czy w Kanadzie za obraźliwą[1]. Początkowo uważano, że wywodzi się od wyrażenia "zjadacze surowego mięsa", obecnie przypuszcza się raczej, że nazwa ta ma inne pochodzenie. Inuici alaskańscy nie tylko tolerują, a nawet wolą nazwę Eskimosi, jak i spokrewnieni ludzie Yupik. Inuici i Yupik to główne ludy eskimoskie. Należą do rodziny ludów azjatyckich. Zaliczanie ich do Indian (jak miało to miejsce jeszcze do niedawna) jest więc błędem. Znaczna część Inuitów ma grupę krwi B, która wśród tubylczych ludów indiańskich Ameryki w ogóle nie występuje.

Spis treści

Problem poprawnego nazewnictwa w języku polskim

Nazwa Eskimosi dotyczy 2 grup etnicznych:

  • inupiaq — w tym języku słowo Inuk oznacza „człowiek”, a Inuit „ludzie”. Grupa ta zamieszkuje mniejszą część Alaski, północną Kanadę i Grenlandię;
  • jupik (Yupik) — w tym języku słowo Juk oznacza „człowiek”, a Jugyt „ludzie”. Grupa ta zamieszkuje większą część Alaski i Syberię ( Czukotkę ).

Dlatego też dla większości eskimoskich mieszkańców Alaski, tych należących do grupy jupik (Yupik), nazwa Inuit jest nieakceptowalna, ponieważ mówią oni o sobie Juk (lub Jugyt, jeśli chodzi o większą grupę). Z kolei dla osób z grupy inupiaq nazwa Inuit jest śmieszna, kiedy używana jest w odniesieniu do pojedynczej osoby.

A zatem poprawne nazwy powinny brzmieć:

  • Juk i Jukowie w odniesieniu do Eskimosów czukockich i większości alaskańskich;
  • Inuk i Inukowie w odniesieniu do Eskimosów grenlandzkich, kanadyjskich i mniejszości alaskańskich.
  • Eskimosi w odniesieniu do wszelakich ludów Arktyki.

Inuitów (Inuit) nie należy mylić z Innu (nazwa spolszczana jako: "Innuici", "Innowie", "Innuitowie"), grupą indiańskich ludów z rodziny Northern East Cree z Quebecu i Labradoru , złożoną z plemion Montagnais i Naskapi.

Historia

Prehistoria

Inuitka - 1907
Inuita - 1907

W czasie epoki lodowcowej ludy z Azji przywędrowały do Ameryki Północnej przez zamarzniętą w tamtych czasach cieśninę Beringa . Dlatego Inuici posiadają azjatyckie rysy twarzy.

Ludzie zaczęli polować na obszarach arktycznych już 7 tys. lat temu[2]. Pierwsze ludy tamtych obszarów określa się mianem kultury Dorset i kultury Thule . Lud Thule polował na foki i wieloryby . Kiedy kilkaset lat temu klimat uległ ochłodzeniu i wolne od lodu były tylko wody omywane ciepłymi prądami Oceanu arktycznego ludy zamieszkujące centralne i wschodnie obszary Arktyki przekwalifikowały się na łowców fok.

Przybycie do Ameryki Północnej

Protoplastami Inuitów były ludy Thule, które około X wieku n.e. wyparły z Ameryki Północnej pozostałości ludów Dorset. Ekspansja ta była ostatnim epizodem rozprzestrzeniania się ludów azjatyckich na obszary Ameryki Północnej . Thule zajmowali się wielorybnictwem . Operując na tych samych akwenach co Normanowie , weszli z nimi w kontakty handlowe. Od nich też nabywali metalowe narzędzia. W końcu XIV wieku Inuici, z niewiadomych powodów, porzucili swój dotychczasowy tryb życia i zaczęli rozprzestrzeniać się na tereny kontynentalne, wokół Zatoki Hudsona . Wielorybnictwo zeszło wtedy na dalszy plan, a głównym źródłem pożywienia stało się polowanie na karibu i foki .

Gospodarka i jej załamanie

Choć Inuici utrzymywali ograniczone kontakty najpierw z Normanami, potem z baskijskimi i portugalskimi wielorybnikami prowadzącymi połowy na północnym Atlantyku , a począwszy od początku XVI wieku weszli także w kontakty z podróżnikami poszukującymi Przejścia Północno-Zachodniego , to nie wpłynęły one na styl ich życia.

Począwszy od roku 1670, od powołania Kompanii Zatoki Hudsona rozpoczęły się trwałe i intensywne kontakty Inuitów z Europejczykami . W przeciągu lat spowodowały one zmiany kulturowe społeczności arktycznej. Inuici porzucili swój zgodny z cyklem naturalnym zwyczaj polowań, którego celem było uzyskanie żywności i skór na ubrania i inne wyroby, a zaczęli polować zawodowo w celach wymiany za towary dostarczane przez Kompanię – narzędzia, ubrania, żywność itp. Oznaczało to znaczny awans cywilizacyjny dla Inuitów, lecz także zerwanie z tradycją i znaczne uzależnienie się od czynników zewnętrznych. Obecność Kompanii przeciągnęła się do lat trzydziestych XX wieku, na długo po włączeniu terenów arktycznych do Kanady . W istocie Kompania działała jako agent rządu federalnego Kanady w kontaktach z Inuitami. Sytuacja uległa drastycznej zmianie po 1930, kiedy to załamał się rynek i spadło zapotrzebowanie na surowce dostarczane przez Inuitów. Od tego momentu Inuici musieli polegać na bardzo niepewnej pomocy federalnej. Następne czterdzieści lat było najtragiczniejszym okresem w historii narodu. Przerwanie handlu, przy praktycznej niemożliwości powrotu do dawno zapomnianej tradycji, wywołało ostry kryzys społeczny wśród Inuitów. Jego skutkiem był głód, zniechęcenie, poczucie beznadziei i wysoka śmiertelność. Pomoc federalna dostarczała zaledwie podstawowych środków do życia. Przymus szkolny zmuszał Inuitów do oddawania swych dzieci do odległych szkół, co prowadziło do dezintegracji rodziny lub zamieszkania w budowanych przez rząd osiedlach i do reszty odrywało ich od tradycji.

Odrodzenie: Terytorium Nunavut

Inuici wydawali się być kolejnym narodem skazanym na zagładę. Pierwszą i udaną próbą ratowania był pomysł wytworzenia regionalnego produktu. Inuici niewiele umieli, poza polowaniami. Nie wytworzyli też żadnej trwałej kultury materialnej, ani formy sztuki. Z powodzeniem jednak nauczono ich rzeźbić w kamieniu. Powszechnie występujący na terenach arktycznych steatyt , o szarej lub ciemno zielonej barwie, miękki i łatwy w obróbce, był znakomitym surowcem, a Inuci okazali się zdolnymi rzeźbiarzami. Rzeźbione przez nich figurki arktycznych zwierząt stały się cenionymi suwenirami i można je nabyć w każdym sklepie z pamiątkami w Kanadzie. To pozornie nieistotne wydarzenie odwróciło los narodu. Inuici zaczęli zarabiać na siebie i znajdując nowe powołanie, przełamali błędne koło niemożności. Ostatnim akordem odrodzenia narodowego i kulturowego Inuitów było utworzenie ( 1999 ) terytorium Nunavut ; dało ono Inuitom znaczną autonomię. Nowy, autonomiczny region został powołany 1 kwietnia 1999 roku - Inuici otrzymali ponad 2 mln km² i rezerwę federalną w wysokości ponad miliarda dolarów kanadyjskich na okres 14 lat. Mają też prawo do polowań i równorzędnego przedstawicielstwa w nowo powstających instytucjach zarządzających zasobami naturalnymi środowiska, a także prawo do wpływów za gaz , ropę i surowce mineralne .

Kultura i zwyczaje

Kultura tego narodu jest bardzo bogata, najciekawsze i interesujące tradycje, zwyczaje i obrzędy to m.in.:

  • brak struktur władzy plemiennej, wyróżniano jedynie autorytety o dużym doświadczeniu myśliwskim - umealiq, czy specjalnej pozycji– szaman (tzw. angakok), większym poważaniem cieszyła się starszyzna
  • wspólnota posiadania, brak własności – Jedynie szamani posiadali swój majątek
  • wspólnota łowiecka oraz rodzina były jedynymi organizacjami społeczności
  • tworzono rodziny wielopokoleniowe mieszkające pod jednym dachem
  • miejscem spotkań był obszerny dom spotkań w środku osady tzw.”karigi” – kobiety do karigi nie uczęszczały ponieważ było to miejsce dyskusji na temat łowów, o których kobiety nie miały pojęcia
  • wielożeństwo, jednak posiadanie wielu żon i utrzymanie licznej rodziny było trudne, dlatego na takie coś pozwalały sobie tylko osoby o dużym doświadczeniu łowieckim (szamani)
  • małżeństwo nie było rzeczą dożywotnią, każda kobieta mogła zmienić męża jeśli stwierdziła, że nie jest szczęśliwa
  • poprzez dzieciobójstwo (dziewczynek) wyrównywano równowagę płciową – mimo wszystko istniała potrzeba przewagi płci męskiej (myśliwych), która potrafiła zapewnić przetrwanie plemienia zdobywając pożywienie
  • brak władzy nad dziećmi, swoboda wyboru przez nich rodziny do której chciałyby należeć, mimo dużej swobody były one posłuszne rodzicom
  • wiara w reinkarnację oraz w duchy przodków wstępujące w ciała noworodków – dlatego też każde dziecko miało prawo wyboru rodziny gdyż uważano, że ich ciałem kierują duchy przodków, którym nie wolno się sprzeciwiać
  • wymiana żon jako objaw braterstwa pomiędzy mężczyznami
  • często starsi, niedołężni Eskimosi uznając swoją nieprzydatność dla plemienia popełniali samobójstwa

Współczesne zagrożenia Eskimosów

Coraz większa emisja zanieczyszczeń, które wraz z wiatrami i prądami morskimi docierają na Arktykę, powodując skażenie mórz i lądu, stanowi zagrożenie dla mieszkańców tych ziem. Część Eskimosów spożywa nadal surowe mięso łowionych fok i wielorybów. W tych warunkach stanowi ono potencjalne zagrożenie życia i zdrowia, gdyż zwierzęta te żyją w coraz bardziej skażonych akwenach, a mięso z nich staje się trucizną[3].

Problemem Eskimosów jest również alkoholizm i inne patologie. Upadająca tradycja, rozpad rodzin oraz przesiedlenia ich do bloków i osiedli mieszkaniowych stają się powodem nadużycia alkoholu. Spotykane jest nawet upijanie się na śmierć[].

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. Cambridge Dictonary, Cambridge University Press 2003, s. 413.
  2. Olga Walendziak: Archeologia z DNA czytana ( pol. ). wyborcza.pl, 2010-02-11 11:15. [dostęp 2010-02-12]. s. 1.
  3. Inuit fight climate change with human-rights claim against U.S. | Grist


Inne hasła zawierające informacje o "Inuit":

Biegun północny ...

Laki ...

Potop ...

Syberia ...

Żółta rasa człowieka ...

Piłka ręczna ...

Piłka nożna ...

Sztuka kulinarna ...

Obowiązek szkolny ...

Okulary przeciwsłoneczne ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Inuit":

Hasło nie występuje w innych lekcjach!





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie