Iguanodon (Iguana + odon = legwan + ząb, czyli ząb legwana) –
rodzaj
dużego roślinożernego
dinozaura ptasiomiednicznego
z grupy
ornitopodów
. Żył na terenie współczesnej
Europy
[1].
Opis
Iguanodon miał dziób służący do zrywania części roślin. Tylne
zęby
policzkowe iguanodona były szerokie i płaskie podobnie jak u dzisiejszych
zwierząt
roślinożernych. Służyły mu one do rozdrabniania pokarmu roślinnego. Palce u stóp iguanodona były zakończone dużymi, tępo zakończonymi pazurami w kształcie kopyt, na których opierał się w trakcie żerowania. Dorosłe osobniki chodziły na czterech nogach, młode poruszały się natomiast na kończynach tylnych, lecz gdy dorosły osobnik uciekał lub chciał dosięgnąć czegoś, wstawał na dwie tylne łapy. Żył on na bagnach i podmokłych terenach. Żywił się głównie nisko rosnącymi
paprociami
i sagowcami oraz liśćmi
palm
i drzew.
Iguanodon miał bardzo specyficznie zbudowane dłonie o trzech szerokich palcach zakończonych podobnymi do kopyt pazurami. Zamiast kciuka posiadał bardzo ostry kolec, najprawdopodobniej używany do obrony przed drapieżnikami. Iguanodon prawdopodobnie mógł ruszać kciukiem na boki i broniąc się wbijał kolec w ciało napastnika, zadając mu dotkliwe rany. Piąty palec był długi i giętki, trzymany pod kątem do nadgarstka, prawdopodobnie służył iguanodonowi do zginania gałęzi drzew podczas żerowania.
Cechy gatunku
Wymiary średnie
- Długość: 8–10 m
- Masa: ok. 4 t
Występowanie
Teorie i hipotezy
Przez długi czas uważano, że iguanodony poruszały się na tylnych kończynach, przednich używając jedynie jako pomoc przy żerowaniu. Dopiero badania
Davida Normana
wykazały, że Iguanodon jedynie w młodości rzeczywiście był
dwunożny
. Wraz z wiekiem i zwiększeniem masy ciała zwierzęcia stawało się ono czworonożne[3]. Zwierzęta te mierzyły 10 metrów długości i 5 metrów wysokości, ważyły najprawdopodobniej od 2 do 4 ton. Iguanodony miały proporcjonalnie do wielkości ciała bardzo mały
mózg
. Nie wystarcza to jednak do ustalenia stopnia ich inteligencji.
Prawdopodobnie ścigany przez drapieżników potrafił biec nawet 35 km/h[]. Podczas biegu bardzo pomagał mu długi, sztywny ogon. Ponieważ w jednym miejscu znajdowano wiele szkieletów (w 1878 r. w jednej z kopalni w belgijskim miasteczku Bernissart znaleziono szczątki 39 iguanodonów), naukowcy sądzą, że prowadził on stadne życie.
Historia odkryć
Iguanodon został odkryty i opisany w 1825 r. jako drugie, po
megalozaurze
, zwierzę należące do dinozaurów[4].
Gideon Mantell
był lekarzem w angielskim hrabstwie
Sussex
. Jego hobby była
geologia
, więc wolne chwile spędzał na poszukiwaniach skamieniałości. Pewnego dnia, podczas wizyty u pacjenta, żona Gideona Mantella, Mary Mantell znalazła[] coś w kamieniach pozostawionych przez robotników po naprawie drogi. Były to zęby jakiegoś wielkiego zwierzęcia. Mantell szybko odnalazł kamieniołom, z którego pochodziły zęby i znalazł ich kości. Swoje znaleziska posłał słynnemu paleontologowi, baronowi
Cuvierowi
. Mantell oglądając
iguanę
znalazł rozwiązanie zagadkowych skamielin – należały one do wielkiego gada. Nadał mu nazwę Iguano-zaur, którą później, po sugestii jednego z uczonych, zmienił na Iguanodon.
Gatunki
- Iguanodon bernissartensis Boulenger, 1881 (neotyp)
- Iguanodon anglicus Holl, 1829 (
nomen dubium
)
Obecnie jedynym diagnostycznym gatunkiem należącym do rodzaju Iguanodon jest I. bernissartensis, jednak w przeszłości zaliczano do niego również kilka innych gatunków, m.in. Iguanodon atherfieldensis oraz I. lakotaensis (przemianowane na
Dollodon bampingi
(I. atherfieldensis) i
Dakotadon lakotaensis
(I. lakotaensis) przez
Gregory'ego Paula
w 2008)[2]. Dla gatunków I. dawsoni i I. fittoni David Norman utworzył nowe nazwy rodzajowe – odpowiednio
Barilium
i
Hypselospinus
[1].
Iguanodon w kulturze masowej
Iguanodon jest jednym z najpopularniejszych dinozaurów obok
tyranozaura
,
triceratopsa
i
diplodoka
. Pojawił się w :
Galeria
Rysunek przedstawiający szczątki pierwszego odnalezionego iguanodona | | Kompletny szkielet, Królewski Narodowy Instytut Nauk Przyrodniczych w Brukseli | |
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 David B. Norman.
A taxonomy of iguanodontians (Dinosauria: Ornithopoda) from the lower Wealden Group (Cretaceous: Valanginian) of southern England
. „Zootaxa”. 2489, ss. 47–66 (2010) (
ang.
).
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Gregory S. Paul. A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species. „Cretaceous Research”. 29 (2), ss. 192–216 (2008).
doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009
(
ang.
).
- ↑ David B. Norman. On the ornithischian dinosaur Iguanodon bernissartensis of Bernissart (Belgium). „Mémoires de l'Institut Royal des Sciences Naturelles de Belgique”. 178, ss. 1–105 (1980) (
ang.
).
- ↑ John Long: Dinozaury, mały przewodnik. Warszawa: Arkady, 2007, ss. 216–217. .
Linki zewnętrzne
Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną.
