Idiom, idiomat, idiomatyzm (z łac. idioma - specyfika języka, osobliwości językowe; greka : idiōmat-, idiōma, od idiousthai - odpowiedni^[1]) – wyraz albo wyrażenie złożone, którego znaczenie jest swoiste, odmienne od znaczenia jakie należałoby przypisać danemu wyrazowi czy wyrażeniu złożonemu biorąc pod uwagę poszczególne części składowe oraz reguły składni .

Zasięg językowy

O idiomach najczęściej wspomina się w kontekście nauki języków obcych (ponieważ stanowią one liczną grupę wyjątków od poznawanych przez uczącego się reguł), stąd też bardzo często stosuje się inną definicję:

Idiom – wyrażenie właściwe tylko danemu językowi , nie dające się dosłownie przetłumaczyć na inny język.

Definicja ta jednak nie jest do końca ścisła, ponieważ niektóre idiomy są zapożyczane od jednych języków przez drugie, przez co są one charakterystyczne dla większej niż jeden liczby języków.

Przykłady polskich idiomów

• piąte koło u wozu 'osoba lub rzecz zawadzająca'
• ręka rękę myje 'popieranie się przez ludzi w nieuczciwych sprawach'
• urwanie głowy 'bezładny pośpiech'
• flaki z olejem 'coś wyjątkowo nudnego'
• włosy stają dęba 'być bardzo przestraszonym'

Przykłady idiomów obcego pochodzenia

Idiomy tłumaczy się najczęściej przez odpowiadające im (lub zbliżone znaczeniem) polskie idiomy, np:

• da liegt der Hund begraben ( niem. ), (dosł. 'tu leży pies pogrzebany') - 'w tym sęk' - w tym problem
• it rains cats and dogs ( ang. ) (dosł. pada kotami i psami) - 'pierze żabami', 'leje jak z cebra' - ulewa
• Revenons à nos moutons ( fr. ) - (dosł. wracając do naszych baranów) - 'wracając do rzeczy'

Przypisy

Zobacz też

• związek frazeologiczny
• kolokacja