Idiofony (instrumenty muzyczne samobrzmiące) – grupa instrumentów muzycznych w systematyce instrumentologicznej Curta Sachsa , w których wibratorem (źródłem dźwięku ) jest ciało stałe mające niezmienną, naturalną sprężystość.

Wibratorem w idiofonie jest najczęściej cały instrument, dlatego instrumenty takie nazywane są również samodźwięcznymi. Idiofony mogą wydawać dźwięki rozproszone lub o określonej częstotliwości. Wysokość dźwięku w idiofonach uzależniona jest od właściwości fizycznych elementu drgającego (przede wszystkim masy ), dlatego duża część tych instrumentów składa się z wielu odrębnych wibratorów (np. ksylofon , dzwony rurowe , wibrafon ). W praktyce wykonawczej orkiestry symfonicznej idiofony należą do grupy perkusji .

Akordeon , harmonia i harmonijka ustna według systematyki instrumentoznawczej polskich autorów Drobnera oraz Kamińskiego^[1][2] zaliczane są do idiofonów ze względu na samobrzmiące stroiki zastosowane w ich konstrukcji. Jednak według systematyki instrumentologicznej Sachsa są aerofonami .

Idiofony ze względu na sposób wywołania wibracji dźwięku dzielą się na:

zabawkowy ksylofon

• uderzane – pałeczką, prętem, dłonią , zderzane ze sobą bądź potrząsane (np. gongi , ksylofon , marakasy , czynel , dzwonki ręczne ),
• zderzane o siebie – (np. talerze , kastaniety ),
• pocierane – smyczkiem, szczotką lub dłonią (np. harmonika szklana , harfa szklana ),
• dęte (stroikowe) – w których drgania wibratora wywołane są przepływem powietrza wytwarzanego ustami bądź miechem (np. harmonijka ustna , akordeon , językowe piszczałki organowe ),
• szarpane – wypustkami mechanizmu lub dłonią (np. pozytywka , drumla , zanza ).

Zależnie od kształtu wibratora wyróżnia się idiofony:

• płytowe – (np. talerze , gong ),
• sztabkowe – (np. czelesta , ksylofon ). Do tej grupy należy też kamerton (widełkowy), niebędący właściwym instrumentem muzycznym, lecz pomocniczym instrumentem do sprawdzania stroju instrumentów (wydaje dźwięk wzorcowy),
• rurowe – (np. dzwony rurowe ),
• prętowe – (np. trójkąt ),

Zobacz też

• instrument perkusyjny
• membranofony , perkusja
• skale instrumentów muzycznych

Źródła

1. ↑ Drobner Mieczysław: Instrumentoznawstwo i akustyka. 1997. 
2. ↑ Kamiński Włodzimierz: Instrumenty muzyczne na ziemiach polskich. PWM, 1971.