Ibrahim Pasza (ur.
1789
, zm.
10 listopada
1848
; po
arabsku
ابراهيم باشا). Należał do najbardziej znanych generałów w służbie
Egiptu
. Był synem władcy tego kraju
Muhammada Alego
. Najprawdopodobniej został adoptowany. Od lipca 1848 roku do swej śmierci w listopadzie tego samego roku sprawował regencyjne rządy w państwie.
Początki życia
Miejscem narodzin była
Kawala
, obecnie miasteczko w północno-wschodniej
Grecji
. Jego narodowość określa się jednak jako albańską, podobnie jak jego ojca.
Od roku
1805
znajdował się na dworze
osmańskim
w charakterze zakładnika. Był to środek nacisku na jego ojca, ówcześnie zarządcy prowincji egipskiej. Jednak po wymuszeniu na
sułtanie
przyznania tytułu
paszy
przez Muhammada Alego i po spektakularnym odparciu inwazji wojsk angielskich, młody Ibrahim przybywa do Egiptu.
Gdy w
1813
roku ojciec Ibrahima wyruszył z karną ekspedycją do Arabii przeciwko
wahhabitom
, na zlecenie sułtana, sam Ibrahim sprawował rządy namiestnicze w
Górnym Egipcie
. Kontynuował walkę z opozycją
mameluków
na południu kraju. W roku
1816
został głównodowodzącym armii egipskiej, złożonej głównie z
Albańczyków
, w Arabii.
Kampania przeciwko wahabbitom
Kampania rozpoczęta w roku
1811
trwała nieprzerwanie przez siedem lat, do roku
1818
. Trwałe dowodzenie nad własną armią Ibrahim otrzymał od ojca w
1816
. Celem wojny było całkowite wyniszczenie zwolenników tej doktryny religijnej reprezentującej odmienne poglądy od sułtańskich. Ibrahim ze swoją zmodernizowaną na styl europejski armią wylądował
30 września
1816 roku w
Medynie
. Zadaniem armii było podążanie za oddziałami wahabbitów w kierunku pustyni, gdzie miało nastąpić całkowite zlikwidowanie ich siedzib. Zdawało się, iż lepiej zorganizowana i dobrze uzbrojona armia egipska szybko rozprawi się z przeciwnikami. Jednak kłopoty z dotarciem do fortecy Deraiya, położonej około 600 km na wschód od Medyny oraz męstwo broniących się doprowadziły do przedłużania się kampanii. Podczas tych dwóch lat Ibrahim dzielił trudy przeprawy przez pustynię ze swymi żołnierzami zyskując ich sympatię. Swoją energią i przypisywaną mu nieustępliwością doprowadził we wrześniu 1818 roku do kapitulacji wahabbitów. Ich główna siedziba została zniszczona.
11 grudnia
1819
roku odbył triumfalny wjazd do
Kairu
.
Kampania w Morei
Po powrocie do Egiptu z kampanii w
Arabii
Ibrahim zajął się wspólnie z
Francuzem
, o muzułmańskim imieniu
Sulejman Pasza
, unowocześnianiem armii. Sam Ibrahim chcąc zachęcić żołnierzy do ćwiczeń poddawał się surowemu rygorowi jako rekrut. Lata
1821
-
1822
Ibrahim spędził na kampanii w
Sudanie
zmierzając do podporządkowania tego regionu Egiptowi. W roku
1824
Muhammad Ali został mianowany przez sułtana
Mehmeda II
namiestnikiem
Morei
. Osmański władca szukał w ten sposób sojusznika, który dopomógłby w stłumieniu powstania zwanego później grecką wojną o niepodległość (
1821
-
1832
). Muhammad Ali postawił jednak sułtanowi warunek, iż po interwencji w Morei zaniknie pomiędzy nimi związek wasalny, który zostanie przekształcony w partnerstwo.
Ponownie dowódcą egipskiej armii został Ibrahim. Wylądował on
4 lipca
1824
roku na
Peloponezie
z 16000 armią, 63 okrętami i setką okrętów transportowych. Początkowo armia była zdolna do operowania jedynie w terenie pomiędzy wyspą
Rodos
a
Kretą
. Strach Egipcjan przed możliwymi stratami spowodowanymi przez greckie
brandery
unieruchomił ich wojsko. Dopiero gdy greccy marynarze zbuntowali się przeciwko nieotrzymywaniu żołdu Ibrahim powziął decyzję o lądowaniu w Morei. Miało ono miejsce
26 lutego
1825
roku. Armia egipska stacjonowała w Morei aż do
1 października
1828
roku, kiedy to z powodu interwencji angielsko-francusko-rosyjskiej dyplomacja egipska zdecydowała się na podpisanie zawieszenia broni.
Operacje w Morei były krwawe i wręcz bestialskie. Grecy nie potrafili sprostać zmodernizowanej armii egipsko-tureckiej. Podczas oblężenia twierdzy
Missolunghi
(Missoulughi) doszło do złamania greckiego ducha oporu.
24 kwietnia
1826
roku bastion padł. Zdobyto również
Ateny
. Grecy przeszli do partyzantki nękającej oddziały okupacyjne. W zemście, zaborcy wyludniali kraj, wysyłając tysiące
Greków
jako niewolników do Egiptu. Rozmiary stosowanych represji ciągle rosły doprowadzając do wielkiego oburzenia w Europie co stało się przyczyną wysłania okrętów wojskowych przez armie
Wielkiej Brytanii
,
Francji
oraz
Rosji
. Do decydującego starcia doszło pod
Navarino
20 października
1827
roku. W rok po tej klęsce Ibrahim opuścił Moreę wraz ze swymi siłami.
Kampanie w Syrii
Pewnym jest, iż rząd
turecki
zazdrosny o egipską siłę zawiązał spisek, który miał zapobiec powrotowi armii Ibrahima do domu. Angielscy oficerowie, którzy widzieli go pod Navarino opisywali go jako niskiego, otyłego z wyraźnymi oznakami
ospy
. Jego nadwaga nie powodowała żadnego osłabienia fizycznego, co udowodnił na polu bitwy. W
1831
roku doszło do konfliktu pomiędzy władcą Egiptu a sułtanem, co doprowadziło do interwencji Ibrahima w
Syrii
z zadaniem jej podbicia. Podjął się zadania z naprawdę niezwykłą energią. W Egipcie przeprowadzono największą w historii brankę do wojska. Liczebność armii osiągnęła imponujący rozmiar 150.000 żołnierzy. Z takim wojskiem Ibrahim wyruszył na podbój tureckiej prowincji. Po oblężeniu zdobył
Akka
(
27 maja
1832
), zajął
Damaszek
, dwukrotnie pobił armię osmańską: pod
Hims
8 lipca
i pod Beilan
29 lipca
. Kolejnym etapem operacji był najazd na
Anatolię
, gdzie pod
Konyą
21 grudnia
wielki
wezyr
musiał ratować się ucieczką. Dyplomacja angielska i francuska, grożąc atakiem na
Aleksandrię
, zażądała wycofania się Egipcjan z
Azji Mniejszej
.
Przy mediacji państw europejskich
6 maja
1833
roku podpisano turecko-egipski pokój w Kutahyi. Na mocy tego traktatu Syria wraz z
Palestyną
przeszła pod panowanie Muhammada Alego. Ibrahim był niewątpliwie wspierany przez Sulejmana Paszę oraz europejskich oficerów. Jego osobisty upór i energia, kontrastujące z opieszałością, arogancją i brakiem znajomości faktycznego stanu armii tureckich oficerów doprowadziły do poszerzenia granic Egiptu, choć pomimo wygranej wojny Egipt formalnie nadal pozostawał lennem Turcji.
Ibrahim zręcznie wykorzystał sprzeczności pomiędzy miejscową ludnością, którą wspierał, zapewniając sobie przewagę w rokowaniach. Po kampanii pozostał namiestnikiem Syrii, gdzie odnosił w swych rządach sukcesy, ale ciągłe prośby jego ojca o radykalny pobór podatków doprowadziły do wybuchu zamieszek i rebelii.
W
1838
Turcja poczuła się na tyle silna by wznowić konflikt z Egiptem – wojna wybuchła ponownie. Ibrahim odniósł ostatnie zwycięstwo dla swego ojca pod
Nisibis
24 czerwca
1839
roku. Egipcjanie kontynuowali swój marsz w kierunku
Mezopotamii
zajmując wiele fortec na swej drodze. Sułtan turecki zażądał zaprzestania walk. Jeżeli władca Egiptu zwróciłby Arabię, Kretę i Syrię imperium osmańskiemu sułtan zapewniłby władcom Egiptu dziedziczenie tronu. Muhammad Ali odmówił nakazując Ibrahimowi powstrzymanie postępującej armii. Postawione Egiptowi ultimatum zostało odrzucone. Armie
Wielkiej Brytanii
i
Austrii
interweniowały aby zachować jedność Imperium Osmańskiego. Ich oddziały przerwały połączenie morskie Syrii z Egiptem blokując
Bejrut
. Rebelia, która odbiła
Jerozolimę
, odcięła Ibrahima od kontaktów lądowych z Syrii. Utracono większość palestyńskich miast na rzecz interweniujących europejskich mocarstw. W lutym
1841
Ibrahim został zmuszony do ewakuacji swoich sił (utracił w tej kampanii 68000 żołnierzy) z terenów ogarniętych zamieszkami. Egipt, który utracił Arabię, Syrię i Kretę, zobowiązany był jednocześnie do płacenia trybutu Turcji oraz musiał ograniczyć liczbę żołnierzy do 18000. Jedynym sukcesem było zapewnienie sobie dziedziczności tronu.
Ostatnie lata
Ibrahim spędził swoje ostatnie lata w spokoju, ale jego zdrowie było zniszczone. W
1846
roku odwiedził Europę Zachodnią, gdzie został przyjęty z zaciekawieniem. Kiedy jego ojciec był na tyle już zniedołężniały, że nie był w stanie rządzić, Ibrahim władał jako
regent
. Sprawował swą regencję od lipca do
10 listopada
1848
roku kiedy zmarł.
Bibliografia
- Daniel Gazda Powstanie Mahdiego 1881-1899.
- Eduard Gouin L'Egypte au XIX siecle.
Linki zewnętrzne
