Avatar
Plakat
Tytuł oryginalny	Avatar
Gatunek	science-fiction akcja dramat
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Główne role	Sam Worthington Zoe Saldana Sigourney Weaver Michelle Rodríguez Stephen Lang Joel David Moore Giovanni Ribisi CCH Pounder
Rok produkcji	2009
Data premiery	18 grudnia 2009 25 grudnia 2009
Czas trwania	161 min[1]
Produkcja
Reżyseria	James Cameron
Scenariusz	James Cameron
Muzyka	James Horner
Zdjęcia	Mauro Fiore
Scenografia	Rick Carter Robert Stromberg
Montaż	John Refoua Stephen E. Rivkin James Cameron
Produkcja	James Cameron Jon Landau
Dystrybucja	20th Century Fox
Budżet	$237 mln (szacowany)[2]
Od lat	12
Kontynuacja	Avatar 2[3]
Nagrody
2 Złote Globy z 4 nominacji (najlepszy film dramatyczny, najlepszy reżyser), 3 z 9 Oskarów
Avatar na Filmweb.pl
Avatar na IMDb
Avatar na Stopklatka.pl

Avatar – film amerykański z 2009 roku z gatunku science fiction . Twórcą, scenarzystą i reżyserem filmu jest James Cameron , który swój poprzedni film fabularny nakręcił 12 lat wcześniej. Światowa premiera odbyła się 18 grudnia 2009, a do polskich kin trafił on 25 grudnia 2009. Avatar jest najbardziej dochodowym filmem w historii kina^[4].

Jest to pierwszy film wytwórni 20th Century Fox , w którym wykorzystano jej nowe logo , animowane przez Studio Blue Sky , twórców Epoki lodowcowej .

Produkcja

Wczesna wersja scenariusza Avatara powstała w 1995, wtedy uznano jednak, że jego realizacja jest niemożliwa. Dopiero w 2005 Cameron znalazł odpowiednie narzędzia, by zrealizować projekt.

Zdjęcia do filmu realizowano od kwietnia do grudnia 2007, natomiast na postprodukcję przeznaczono 2 lata (Weta Digital), w trakcie których odbyło się kilka dodatkowych dni zdjęciowych.

Zdjęcia kręcono w następujących miejscach^[5]:

• Los Angeles ( Kalifornia )
  • Playa Vista (Los Angeles, Kalifornia )
• Kauai ( Hawaje )
• O'ahu (Hawaje )
• Wellington ( )
  • studio filmowe Stone Street Studios w Wellington ( )

Technika

Film został wydany w trzech wersjach: 2D (w formacie 2,39:1), cyfrowej 3D (2,39:1) oraz IMAX 3D (1,44:1).

W produkcji wykorzystano nowoczesne kamery 3D, wiernie naśladujące sposób, w jaki ludzkie oczy widzą przestrzeń, zmieniając odległość pomiędzy obiektywami różniącymi się kątem patrzenia.

Firma Weta Digital, główny twórca efektów specjalnych w filmie, stanęła przed zadaniem stworzenia sekwencji filmowych zawierających 800 w pełni wygenerowanych cyfrowo postaci, poruszających się w wystylizowanych, sztucznych środowiskach. Moc obliczeniowa wymagana do obróbki ujęć z filmu Avatar była większa niż jakikolwiek projekt realizowany do tej pory przez Weta, zwróciła się więc ona po pomoc do NVIDIA. Wspólnie opracowali nowy silnik przedobliczeniowy, nazwany PantaRay, pozwalający włączyć obliczenia o wysokiej wydajności do potoku produkcyjnego firmy Weta. Ujęcie z helikoptera pokazujące setki stworzeń lecących nad wodą z wielką zalesioną górą w tle zostało obliczone dzięki PantaRay w zaledwie półtora dnia.

Około 60% filmu to efekty CGI (ang. Computer Generated Imagery). Pojawiający się w filmie Na'vi zostali wykreowani przez komputer, który ruchy aktorów przetwarzał za pomocą technologii motion capture , po czym generował odpowiednie postacie. Do uzyskania tego efektu wykorzystano m.in. nowoczesną technikę Image Metrics.

Dochód

Obecnie film jest najbardziej dochodową produkcją , bez uwzględnienia inflacji. Jest to też pierwszy film, którego zarobki przekroczyły granicę 2 miliardów dolarów. Wpływy z tytułu sprzedanych biletów na dzień 08.10.2010: 2 776 277 873 dolarów amerykańskich^[6]. Film odebrał pierwsze miejsce należące do Titanica , którego reżyserem także jest James Cameron ^[7].

Według statystyk zamieszczonych na stronie internetowej Box Office Mojo, po uwzględnieniu inflacji film plasuje się na 15. miejscu pod względem przychodów w Stanach Zjednoczonych (stan na 23 lutego 2010). Według tych statystyk najbardziej dochodowym filmem w USA pozostaje Przeminęło z wiatrem , którego zysk po przeliczeniu na dzisiejsze pieniądze ponad dwukrotnie przekracza przychód filmu Avatar^[8].

Film pobił również rekord prędkości, jeśli chodzi o zarobek.

Szacowany budżet filmu wyniósł ok. 237 mln dolarów i w momencie premiery obraz ten był czwartym najdroższym filmem w historii kina (wraz z kosztami marketingu łączny koszt wprowadzenia go do kin szacuje się na 460 milionów $)^[9]. Okazał się hitem kasowym – już w pierwszych 17 dniach wyświetlania zarobił na całym świecie ponad miliard dolarów, przewiduje się, że liczba ta może wzrosnąć do 4 miliardów dolarów^[10].

Fabuła

Akcja filmu rozgrywa się od maja do sierpnia 2154 roku. Główny bohater, Jake Sully ( Sam Worthington ), to sparaliżowany od pasa w dół weteran . Po śmierci swego brata bliźniaka i ze względu na takie samo DNA , otrzymuje propozycję pracy w korporacji RDA w ramach programu Avatar, prowadzonego na księżycu gazowego giganta w układzie Alfa Centauri – Pandorze, zamieszkanym przez rasę humanoidalnych Na'vi. Z ich DNA skrzyżowanego z DNA ludzi hoduje się ciała zwane awatarami. Ludzki kontroler może zdalnie sterować i odczuwać takim ciałem. Na Pandorze Jake zostaje wrzucony w środek narastającego konfliktu między przybyszami z Ziemi a Na'vi, żyjącymi w pełnej harmonii z przyrodą.

Celem ludzi jest pozyskanie z Pandory bardzo drogiego minerału o nazwie unobtainium – nadprzewodnika , zachowującego swoje właściwości nawet w temperaturach pokojowych. Jake, jako awatar, razem z naukowcami: dr Grace Augustine ( Sigourney Weaver ), Normem Spellmanem ( Joel Moore ) oraz ich pilotem Trudy Chason ( Michelle Rodríguez ), wkracza do lasu w celu prowadzenia badań naukowych. W wyniku ataku dzikich stworzeń, zmuszony do ucieczki Sully odłącza się od reszty i przemierzając bujne lasy Pandory spotyka Neytiri ( Zoe Saldana ), córkę wodza lokalnego klanu Na'vi, która ratuje mu życie i widząc w nim wybrańca, przyprowadza go do osady Na'vi, znajdującej się w ogromnym drzewie. Sully okazuje się pierwszym wojownikiem (żołnierzem) obsługującym awatara, jakiego spotkali Na'vi. Zaintrygowany tym faktem wódz postanawia poznać lepiej przybysza. Decyzją matki, duchowej przywódczyni plemienia, Neytiri uczy Jake'a zwyczajów Na'vi.

Równocześnie Jake otrzymuje rozkaz od dowódcy ziemskiego obozu na Pandorze, aby zdobyć zaufanie Na'vi i przekonać ich do zmiany miejsca zamieszkania, gdyż pod ich drzewem znajdują się największe złoża unobtainium w promieniu 200 kilometrów od bazy RDA – korporacji zajmującej się wydobyciem minerału. Natomiast szef ochrony obozu zleca Jake'owi zbadanie dokładnej struktury drzewa oraz jego słabych punktów, aby w razie braku porozumienia, móc zaatakować szybko i skutecznie. Nagrodą za wykonanie zadania ma być zapewnienie po powrocie na Ziemię operacji, która przywróci sprawność jego nóg.

Jake'owi udaje się zdobyć zaufanie Na'vi i wkrótce zostaje pełnoprawnym członkiem klanu. Z czasem też zakochuje się w Neytiri, która odwzajemnia jego uczucia i zostaje jego partnerką.

Ponieważ po upływie 3 miesięcy Jake'owi nie udaje się nakłonić Na'vi do opuszczenia drzewa, do akcji wkraczają buldożery i niszczą ważne dla Na'vi Drzewo Głosów. Jake próbuje interweniować, ale bezskutecznie. Miles znajduje w videologu Sully'ego informacje o tym, że ludzie nie mają tubylcom do zaoferowania nic, co mogłoby skłonić ich do opuszczenia swojej osady. Jake dostaje godzinę na przekonanie klanu, by się przesiedlili. Wyjawia wtedy Na'vi prawdę o swojej misji i zostaje przez nich uznany za zdrajcę. Awatary, jego i Grace, zostają uwięzione. Wojska Qurticha atakują drzewo – domy tubylców i powalają je, zabijając przy tym wodza klanu. Nowym wodzem zostaje Tsu'Tey. Przerażeni Na'vi uciekają do swego ostatniego azylu – Drzewa Dusz – najświętszego dla nich miejsca.

Tymczasem w bazie Ziemian, Jake wraz z przyjaciółmi również zostaje uznany za zdrajcę i uwięziony. Trudy, której od początku konfliktu nie podobają się działania ludzi, postanawia ich uwolnić. Podczas ucieczki pułkownik ciężko rani Augustine. Uciekinierzy postanawiają ukryć w worteksie (miejscu skoncentrowania lewitacji na skutek działania unobtainium) kontener, w którym mieści się laboratorium do badań naukowych i z niego łączyć się z ze swoimi awatarami. Sully, wiedząc że klan go nienawidzi, decyduje się ujarzmić najgroźniejszego drapieżnika na księżycu – Toruka. Według legend Toruk Macto (osoba ujeżdżająca Toruka) jest wielkim wojownikiem. Na'vi ponownie uznają go za wybrańca. Szamanka Na'vi wraz z Jakem bezskutecznie próbują uratować umierającą Grace. Jake, jako Toruk Macto, jednoczy klany Pandory. Prosi on także wielką boginię Na'vi – Eywę – o pomoc w walce. Rozpoczyna się wojna.

Quaritch, widząc przygotowujących się do walki mieszkańców Pandory, postanawia zaatakować pierwszy i zniszczyć Drzewo Dusz. Wojna odbywa się w worteksie, czyli rejonie, w którym nie działają systemy samonaprowadzania rakiet. Walka jest krwawa, ginie wielu Na'vi, m.in. Tsu'Tey, a także ludzi, w tym Trudy. W obliczu klęski tubylców z pomocą przychodzi fauna Pandory, która przechyla szalę zwycięstwa na stronę Na'vi. Ostateczna walka toczy się między Quartichem i Jake'em. Po długich i męczących zmaganiach, gdy los Jake'a jest niemal przesądzony, ratuje go jego ukochana Neytiri, zabijając Milesa dwoma strzałami z łuku.

Wojna dobiega końca. Na'vi wypędzają ludzi ze swego księżyca, pozwalając zostać tylko garstce wybranych. Jake postanawia na stałe przenieść swój umysł do ciała swego awatara, stając się tym samym jednym z Na'vi.

Na'vi

Na'vi to humanoidalna rasa zamieszkująca Pandorę, znajduje się na poziomie odpowiadającym neolitowi – korzysta z włóczni i łuków, ujarzmiła ogień, tworzy proste narzędzia.

Wygląd zewnętrzny

Mają gładką, niebieskozieloną skórę z cętkami oraz chwytny ogon, który równoważy wydłużony tors i nogi, posiadają stosunkowo małe czaszki. Ich oczy, których kolor jest zielony lub żółty, pozwalają widzieć w różnych widmach światła. Bioluminescencyjne znaki na twarzy służą identyfikacji^[11]. Mają około 3 metrów wzrostu oraz smukłe ciało, lecz dzięki wyraźnie zarysowanej muskulaturze nie stwarzają wrażenia wychudzonych. Ich uszy są szpiczaste, a nosy oraz oczy rozszerzone. Mają po 4 palce u rąk i nóg, przez co ich matematyka jest oparta na systemie ósemkowym ^[11]Ich szyja jest proporcjonalnie dłuższa od szyi przeciętnego człowieka. Są czterokrotnie silniejsi od ludzi, a natura wzmocniła ich kości naturalnym włóknem węglowym , dzięki czemu są niesamowicie sprawni oraz wytrzymali. Średnia długość życia Na'vi jest podobna do średniej długości życia człowieka^[11].

Awatary z powodu zmieszania DNA Na'vi z DNA ludzkim mają 5 palców oraz nieco mniejsze oczy niż przeciętny tubylec.

Tsaheylu czyli związek Na'vi z naturą

Na'vi stworzyli złożoną kulturę, oparta na głębokiej więzi duchowej między wszystkimi stworzeniami Pandory oraz ich bóstwem, Eywą. Ich więź z naturą można postrzegać jako układ nerwowy żywego organizmu, każde zwierzę oraz roślina to pojedyncza komórka nerwowa. W samym centrum tego układu jest ich bóstwo, Eywa, które jest swoistą matką naturą. W przeciwieństwie do roślin, które pozostają połączone przez całe swoje życie, fauna Pandory tworzy więź za pomocą splotu nerwowego, który znajduje się w obrębie głowy. W przypadku Na'vi, znajduje się w ich warkoczu. Więź ta zwana jest Tsaheylu – jest to rodzaj fizycznego połączenia, które pozwala odbierać energetyczne i kinetyczne sygnały oraz wymianę myśli i uczuć między fauną i florą . Dzięki Tsaheylu, Na'vi mają dostęp do neuronalnej sieci oplatającej cały księżyc, a tym samym do zbiorowej mądrości całego pandoriańskiego życia. Tsaheylu używane jest przez Na'vi także na co dzień. Pozwala na łączenie się z oswojonymi zwierzętami, które bezbłędnie wykonują polecenia "ujeżdżającego". Wykorzystywane jest także w zbliżeniach seksualnych Na'vi, jak i zwierząt.

Klany

Istnieje przynajmniej 15 klanów Na'vi (tyle zdołał zjednoczyć Jake). Jeden z nich (klan Omaticaya^[12]), który obserwujemy przez większą część filmu, to klan mieszkający w Domowym Drzewie. Pozostałe dwa, które poznajemy, to klan Jeźdźców z równiny i klan Ikran znad wschodniego morza.

Pandora

Pandora jest księżycem fikcyjnego gazowego olbrzyma – Polifema – krążącego po orbicie Alfa Centauri . Znajduje się około 4,4 roku świetlnego od Ziemi. Podróż na nią trwa około 6 lat.

Ogólnie o Pandorze

Filmowa Pandora jest podobna do Ziemi pod wieloma względami – ma podobną atmosferę, wielkość i wygląd. Znajdują się tam podobne do ziemskich kontynenty, otoczone morzami i oceanami o ziemskim, niebieskim odcieniu.

Atmosfera

Atmosfera Pandory jest dla człowieka zabójcza. Głównym składnikiem jej atmosfery jest dwutlenek węgla , który w stężeniu 18% powoduje śmierć człowieka w przeciągu 4 minut. Innym trującym dla człowieka gazem występującym w atmosferze Pandory jest siarkowodór .

Atmosfera jest o 20% gęstsza od ziemskiej. Pomimo to ciśnienie na poziomie morza jest o około 10% niższe, m.in. dlatego że grawitacja księżyca jest o około 20% słabsza od ziemskiej^[11].

Geologia

Pandora od strony geologicznej jest dość podobna do Ziemi – ma płynne, żelaziste jądro , plastyczny płaszcz i półsztywną skorupę . Ma również, podobnie jak Ziemia, dwa wewnętrzne źródła ciepła. Jedno z nich czerpie energię z rozpadu radioaktywnych izotopów , drugie – z grawitacyjnego zapadania się pierwotnej formacji. Dodatkowym i o wiele potężniejszym źródłem energii są pływy, powodowane przez sąsiednie księżyce, które oddziałują z Polifemem. Czynniki te powodują, że dryft kontynentalny przebiega tu o wiele szybciej niż na Ziemi, a płyty tektoniczne pękają częściej z powodu zwiększonego nacisku i napięcia. Wyjaśnia to także brak dużych kontynentów na Pandorze, a także intensywne zjawiska wulkaniczne i aktywność geotermiczną – wiele gór i innych form geologicznych to świeże twory wulkaniczne. Stosunek lądów do oceanów na Pandorze jest dużo większy niż na Ziemi, lecz ląd jest podzielony na dużą liczbę małych kontynentów, co znacznie wydłuża linię brzegową , oraz zmniejsza obszar terenów śródlądowych. Jednocześnie fakt, że te ostatnie leżą tak blisko oceanów, łagodzi różnice temperatur. Na Pandorze istnieją lodowce porównywalne z ziemskimi, ale ponieważ w rejonach polarnych nie ma dużych mas lądowych, pandoriańskie lodowce unoszą się swobodnie na powierzchni oceanu. Księżyc posiada wiele kraterów, które znajdują się zarówno na lądach, jak i na dnie oceanów. Geologia Pandory sprawia, że krajobraz księżyca urozmaicają liczne gorące źródła i gejzery , a wiele rzek bierze swój początek z podziemnych gorących źródeł.

Pole magnetyczne

Pandora ma płynne żelazowe jądro charakteryzujące się prądami wirowymi, które wytwarza dwubiegunowe pole magnetyczne , podobne w strukturze do ziemskiego . Obecność złóż unobtanium głęboko pod powierzchnią gruntu zwiększa natężenie pola setki razy. Dzięki temu osłania Pandorę przed promieniowaniem kosmicznym i materią wyrzucaną z Alfa Centauri A. Jednak, w odróżnieniu od ziemskiego, tutejsze pole magnetyczne nie jest jednorodne, a koncentracja złóż unobtanium powoduje lokalne zaburzenia z których wydobywa się szkodliwe promieniowanie. Na globalne pole magnetyczne Pandory ma także wpływ silniejsze pole magnetyczne Polifema. Ich wzajemne oddziaływanie może sprawić, że promieniowanie kosmiczne uwięzione w polu magnetycznym planety może zostać wyrzucone na powierzchnię księżyca. Z powodu konfiguracji pól magnetycznych księżyca i planety istnieje połączenie między biegunami Polifema i Pandory, przez który płynie prąd elektryczny o natężeniu milionów amperów . Powoduje to wzrost aktywności elektrycznej na Polifemie i Pandorze, objawiający się gwałtownymi burzami i innymi zjawiskami elektromagnetycznymi.

Unobtainium

Język Na'vi

Sztuczny język stworzony przez Paula Frommera, wykładowcę Marshall School of Business specjalnie na potrzeby filmu. Jego słownik z dnia na dzień się powiększa, trwają starania o uwolnienie języka, ponieważ jak dotąd gramatyka znana jest w całości jedynie jego twórcy.

Wpływ na psychikę

Po premierze filmu odnotowano przypadki depresji u widzów, pragnących żyć na Pandorze^[13]. Brytyjski serwis "Telegraph" donosi o autorach blogów i mikroblogów nie mogących pogodzić się z faktem, że fantastyczny świat ukazany w obrazie Jamesa Camerona nie istnieje. Z tęsknoty za Pandorą, oraz niemożności bycia jednym z Na'vi niektórzy^[13] młodzi ludzie mają rzekomo rozważać nawet popełnienie samobójstwa w nadziei, że po śmierci odrodzą się w świecie choć trochę podobnym do Pandory. Reżyser komentując te pogłoski zalecił wszystkim nieszczęśliwym "spacer w lesie i przypomnienie sobie przyrody, którą mamy tutaj"^[14][15].

Nagrody

• 2010 – Złoty Glob w kategorii najlepszy film dramatyczny
• 2010 – Złoty Glob w kategorii najlepszy reżyser
• 2010 – ADG (Amerykańska Gildia Scenografów) w kategorii najlepsza scenografia w filmie fantasy
• 2010 – BAFTA w kategorii najlepsza scenografia i najlepsze efekty specjalne
• 2010 – Oscar w kategorii najlepsza scenografia i dekoracja wnętrz^[16]
• 2010 – Oscar w kategorii najlepsze zdjęcia^[16]
• 2010 – Oscar w kategorii najlepsze efekty specjalne^[16]

Obsada

• Sam Worthington – Jake Sully
• Zoe Saldana – Neytiri
• Sigourney Weaver – Grace Augustine
• Michelle Rodríguez – Trudy Chacon
• Giovanni Ribisi – Parker Selfridge
• Joel David Moore – Norm Spellman
• CCH Pounder – Mo'at
• Wes Studi – Eytukan
• Laz Alonso – Tsu'Tey
• Stephen Lang – płk Miles Quaritch
• Matt Gerald – Lyle Wainfleet
• Sean Anthony Moran – Fike
• Dileep Rao – dr Max Patel

Ścieżka dźwiękowa

1. You Don't Dream in Cryo... – 6:09
2. Jake Enters His Avatar World – 5:24
3. Pure Spirits of the Forest – 8:49
4. The Bioluminescence of the Night – 3:37
5. Becoming One of "the People"/Becoming One with Neytiri – 7:43
6. Climbing Up "Ikinimaya – The Path to Heaven" – 3:18
7. Jake's First Flight – 4:49
8. Scorched Earth – 3:32
9. Quaritch – 5:01
10. The Destruction of Hometree – 6:47
11. Shutting Down Grace's Lab – 2:47
12. Gathering All the Na'vi Clans for Battle – 5:14
13. War – 11:21
14. Leona Lewis – I See You (Theme from Avatar) – 4:20
15. Into the Na'vi World (utwór bonusowy) – 1:35

Książka

12 stycznia 2010 odbyła się premiera książki Avatar Jamesa Camerona autorstwa Dirka Mathisona, zawierająca szczegółowe informacje na temat astronomii oraz geologii Pandory, kultury Na'vi, fauny i flory księżyca, technologii ziemskiej na Pandorze, oraz 13-stronicowy słownik języka Na'vi.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona filmu ( ang. )
• Encyklopedia filmu "Avatar" ( ang.  •  niem.  •  pol.  •  fr.  •  hiszp.  •  niderl.  •  fiń. )
• Scenariusz filmu ( ang. )