Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Honor (pojęcie moralne)

Honor (pojęcie moralne)

Honor ( łac. honor - cześć) - pojęcie dotyczące moralności i obyczajowości . Występuje w skali jednostkowej i społecznej w określonym czasie i na określonym terytorium.

Pojedynek 11 lipca 1804 r.

Spis treści

Definicja

Honor to postawa , dla której charakterystyczne jest połączenie silnego poczucia własnej wartości z wiarą w wyznawane zasady moralne, religijne lub społeczne. Naruszenie zasad honoru przez siebie lub innych odbierane bywa jako "dyshonor" lub "hańba". W wielu społeczeństwach takie naruszenie pociąga za sobą natychmiastową, osobistą reakcję "zhańbionego" lub innego członka tej samej grupy. Tym różni się honor od pojęcia godności osobistej - godność nie wymaga zemsty, honor tak. Godność traci się w ciężkich warunkach bytowych, honor (jako dążenie do jej odzyskania) może się nawet wzmacniać.

Honoru nie wystarczy zadeklarować, podlega on udowodnieniu w sytuacji, która pozwala na weryfikację według norm moralnych danej społeczności.

Nie ma się więc honoru jako cechy immanentnej , istniejącej niejako z założenia, która podlegałaby późniejszemu potwierdzeniu (lub też utracie). To, czy ktoś jest honorowy, można stwierdzić dopiero na podstawie oceny jego zachowania (w sytuacji, w której dana osoba udowadnia czynem deklarowane przez nią wartości, zdając w pewnym sensie "praktyczny egzamin z honoru"). Równocześnie oznacza to, że pojęcie honoru jest subiektywne i silnie osadzone w kulturze i epoce.

Świadomość posiadania honoru jest również jednym z najważniejszych kryteriów samooceny jego dysponenta.

Pojęcie honoru można rozciągnąć na inne osoby, tak więc obrona czyjejś godności osobistej dowodzi wysokich standardów moralnych obrońcy.

Pojmowanie honoru może być rozmaite, a nawet sprzeczne przy porównywaniu postaw ludzi różnych kultur. Np. honorowym postępowaniem człowieka uczciwego jest nieposługiwanie się kradzieżą. Odwrotnie u złodzieja, który za punkt honoru może sobie postawić okradzenie każdego, kogo upatrzy sobie za ofiarę, niezależnie od trudności w realizacji postawionego zamierzenia.

Często za ludzi honorowych uważa się rycerzy i oficerów , a oszustów i lichwiarzy za niehonorowych, lecz jest to daleko posunięte uproszczenie. Natomiast prawie wszystkie środowiska za ludzi bez honoru uważają donosicieli, a przytłaczająca większość hieny cmentarne .

Działanie zgodnie z honorem, czasem specyficznie pojmowanym, ma duże znaczenie w organizacjach i grupach niejawnych.

Honor jako skłonność do obrony godności jest jedyną rzeczą, która pozostaje, a nawet wzmacnia się, w ekstremalnie trudnych warunkach. Dla polskich oficerów i żołnierzy taką ciężką próbą honoru była zdrada jałtańska po II wojnie światowej i stan wojenny 1981 r.

W polskiej historii i literaturze honor jest często łączony z patriotyzmem i bohaterstwem .

Typowe zachowania

(w nawiasach określenia grup, niektóre uważane za obraźliwe)

Uznawane za honorowe

  • przyznanie się do błędu
  • dotrzymanie słowa
  • bronienie podwładnego
  • zwrot długu, szczególnie karcianego
  • bezinteresowna pomoc w nagłych wypadkach ( wolontariusze ).
  • obrona ojczyzny ( patrioci )
  • zemsta za wyrządzone krzywdy
  • zakończenie walki w przypadku przeciwnika konającego lub bezbronnego, jeżeli walka ta nie jest zemstą
  • podtrzymywanie swoich racji

Uznawane za niehonorowe

  • kłamanie w żywe oczy (ludzie fałszywi),
  • nie poznawanie kolegów w potrzebie,
  • napuszczanie ludzi na siebie ( żmije , padalce ),
  • kopanie leżącego,
  • okradanie i oszukiwanie sierot, pogorzelców itp ( hieny , hieny cmentarne ),
  • zmiana poglądów w zależności od sytuacji i lizusostwo,
  • czytanie cudzej korespondencji
  • nieuznanie przegranej w sporcie, wyborach lub losowaniu.
  • znęcanie sie nad młodszymi, słabszymi itp itd.

Kultura honoru i kultura prawa

Z punktu widzenia antropologii społeczeństwa dzieli się na takie, w których dominuje kodeks honorowy i takie, w których dominuje kodeks prawny.

Pierwotna postać honoru została wypracowana przez ludzi żyjących w społeczeństwach, które nie miały sprawnego systemu prawnego, jak koczownicy (patrz: Pasztunwali ) lub różnego rodzaju ludzie "pogranicza": kowboje , polska szlachta itp. Ze względu na brak organizacji zdolnych do formułowania i egzekwowania prawa , najbardziej racjonalnym zachowaniem jest właśnie przestrzeganie zasad honoru, czyli substytutu prawa.

Honor oznacza w tym przypadku błyskawiczną i zwykle silnie przesadzoną osobistą reakcję na czyn, który uważa się za zabroniony moralnie lub obyczajowo, przy czym to do osoby "honorowej" należy prawo wymierzenia kary. Rodzaj i wymiar kary regulowany jest przez obyczaj danej społeczności.

Prawdziwym celem tak rozumianego honoru jest obrona własna, mająca w zamyśle otoczyć osobę "honorową" rodzajem "miru", który na odległość zniechęca potencjalnych "złoczyńców" już bez konieczności stosowania przemocy. W skrajnych, wynaturzonych postaciach tak rozumiany honor przeradza się w wielopokoleniową wendetę , w której dawne, niezałatwione sprawy "honorowe" są przekazywane z pokolenia na pokolenie i przeradzają się w nieskończoną spiralę przemocy.

Tego rodzaju, pierwotne rozumienie honoru, przekazywane z pokolenia na pokolenie, staje się w końcu, w społeczeństwach w których istnieje już sprawny aparat egzekwowania prawa, przeszkodą w dalszym rozwoju. Skuteczne funkcjonowanie na coraz wyższych etapach rozwoju wymaga raczej zachowań opartych na kompromisie niż bezwzględnym egzekwowaniu swoich praw osobiście. Stąd badania proporcji zachowań "honorowych" do "kompromisowych" jest często w antropologii miarą tego jak zakorzeniła się w danym społeczeństwie kultura prawa.

Honor nie zawsze jest przeciwieństwem ugody . Honorem jest rezygnowanie z własnych celów w imię ugody.

Przykłady:

  • Honorowe poparcie wygrywającego ugrupowania przez przeciwnika, bez warunków wstępnych, dla dobra kraju.
  • Rozwód - małżonkowie przy stole ustalają stanowisko w sądzie, co najwyżej losując sporne sprawy:
    • zachowanie honorowe - bronią wspólnego stanowiska i po 1 albo 2 rozprawach mają sprawę załatwioną.
    • zachowanie niehonorowe - jedna osoba przychodzi z prawnikiem i zmienia ustalenia. Rozprawy ciągną się latami a jedynymi, którzy na tym zyskują są adwokaci.
Jednak można nawet samo dążenie do rozwodu uznać za hańbę, jako złamanie dożywotniej umowy.

Honor w polityce międzynarodowej

Honor - przeniesiony na skalę całego państwa przeradza się w coś, co się zwykle nazywa "dumą narodową".

Jest to kategoria wspólna dla całego narodu i w pozytywnym sensie służy budowaniu więzi grupowych i sprzyja wzmacnianiu zbiorowej tożsamości.

Urażona na arenie międzynarodowej duma narodowa bywa przyczyną sporów międzypaństwowych, kończących się często wojnami. Działa tu ten sam mechanizm co między dwiema "honorowymi" osobami - przy braku istnienia sprawnych instytucji egzekwowania prawa międzynarodowego - racjonalne wydaje się być egzekwowanie go na własną rękę i często w sposób nieadekwatny do poniesionych pierwotnych szkód.

Symbolika

Symbolem prawości i honoru jest postać Zawiszy , a ich przeciwieństwa Targowica .

Przykłady

  • Augustin-Jean Fresnel przyznał otwarcie pierwszeństwo wynalazku do skonstruowanej przez siebie soczewki Georgesowi Buffonowi , który opisał ją w Historii naturalnej . Jednak soczewka nazywana jest soczewką Fresnela, a zdarzenie podawane jest jako przykład honoru wynalazcy.
  • Po wprowadzeniu stanu wojennego jeden z oficerów powiedział krótko: róbcie tak abyście nie musieli się wstydzić (w domyśle: zgodnie z honorem).
  • Utrata honoru - dowódca jednostki odciął się od podwładnych gdy za głupotę (próbę ukrycia i załatwienia braków) trafili pod prokuratora. Śmiał się z powiedzenia psim obowiązkiem dowódcy jest być z podwładnymi do końca i rad kolegów proszących o załagodzenie konfliktu. Mimo późniejszych starań nie odzyskał zaufania i szacunku . Także poparcie przełożonych zmalało. Podwładni się wybronili ale dowódca przegrał z kretesem.
  • Honorowy egzamin - stosowany sporadycznie na niektórych uczelniach PRL zwyczaj wystawienia oceny pozytywnej przed egzaminem, zaliczeniem albo laborką. Przeważnie dotyczył oblanego w zwykłym terminie i niewygodnego terminu poprawkowego albo opuszczonych laborek. Był nieformalną umową między studentem i wykładowcą. Traktowany bardzo poważnie jako swoisty sprawdzian honoru i postawy życiowej.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Honor - dobro niezbywalne - Instytut Edukacji Narodowej (Fundacja Servire Veritati)


Inne hasła zawierające informacje o "Honor (pojęcie moralne)":

Rodzimy Kościół Polski ...

Guwernantka ...

Adwentyzm ...

Autorytet ...

Sztuka ...

Numer kierunkowy ...

Pokój ...

Oddziaływanie elektromagnetyczne ...

Zbór ...

Stanisław Konarski ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Honor (pojęcie moralne)":

Idealny rycerz - Roland (plansza 10) ...

027. Empiryzm Davida Hume`a (plansza 24) ...

11 LISTOPADA (plansza 1) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie