Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Historia Ukrainy

Historia Ukrainy

Spis treści

Czasy najdawniejsze

Na ziemiach, leżących obecnie w granicach Ukrainy człowiek pierwotny pojawił się 300 000 lat temu, a tereny te są przypuszczalnie także ojczyzną języka praindoeuropejskiego . 140 000-120 000 lat temu znajdowała się tutaj sieć osiedli neandertalskich . Z okresu późnego paleolitu znaleziono ponad 800 stanowisk ze śladami człowieka z Cro-Magnon .

Pomiędzy 10 000 a 8000 lat p.n.e. ( mezolit ) zmiany klimatyczne umożliwiły gęstsze osadnictwo. Wyodrębniły się wtedy 3 obszary plemion mezolitycznych: nadbrzeżny (wybrzeża Morza Czarnego i Azowskiego , Krym ), lasostepowy (środkowy bieg Dniepru , dorzecze Dońca ) i leśny (obecne północne obwody Ukrainy).

Strefa lasostepu

W okresie chalkolitu pojawia się ludność kultury trypolskiej . Na przełomie III i II tysiąclecia p.n.e. na terenie lasostepu kultura trypolska została asymilowana i powstała kultura ceramiki sznurowej . Plemiona ceramiki sznurowej były przypuszczalnie bezpośrednimi przodkami Germanów , Bałtów i Słowian .

Kultura ceramiki sznurowej w okresie pomiędzy XV a XI wiekiem p.n.e. przekształciła się w kulturę trzciniecką i kulturę komarowską . Ta przeszła między XI a IX wiekiem p.n.e. w kulturę biełogrudowską , będącą, według wielu badaczy, poprzedniczką kultury wschodniosłowiańskiej .

Strefa stepowa

Na przełomie III i II tysiąclecia p.n.e. pojawiły się tutaj ze wschodu pasterskie plemiona kultury jamowej. W drugiej połowie II tysiąclecia p.n.e. ludność tej kultury zasymilowała się z plemionami pochodzenia północnoirańskiego, tworząc rozciągającą się od Uralu do Dniestru kulturę zrębową. Z niej właśnie wyodrębnili się Kimerowie .

Starożytność

Najstarsze historyczne plemiona znane z terenów północnego nadczarnomorza to Kimerowie do VII wieku p.n.e. , a po nich Scytowie do IV w i Sarmaci do III w n.e.( Sauromaci , Roksolanie , Alanowie ). W VII i VI wieku p.n.e. na Krymie oraz u ujścia Bohu i Donu ("don" po sarmacku oznacza rzekę) powstały pierwsze kolonie greckie o dźwięcznie brzmiących nazwach (Tanais, Chersonises, Eupatoria). Wkrótce wykształciło się z nich najstarsze znane państwo obejmujące swym zasięgiem Ukrainę - tzw." Królestwo Bosporańskie " od nazwy Cieśniny Kerczeńskiej - Bosfor Kimmeryjski, podległe później cesarstwu rzymskiemu .

W I wieku n.e. prowadził tu działalność apostolską św. Andrzej , a w III wieku Wulfila . W III i IV wieku naszej ery nad południowymi obszarami dzisiejszej Ukrainy zwierzchnictwo roztaczały plemiona Gotów , podbiwszy plemiona miejscowe, a Goci utrzymywali się jeszcze na Krymie przez długi czas, bo aż do roku 1778 [1]. W późniejszym okresie liczne plemiona azjatyckie ( Hunowie , Awarowie , Protobułgarzy i Madziarzy ) dokonywały przemarszu przez wspomniany południowy obszar, a nie mniej licznie osiedlały się tam ( Chazarowie , Pieczyngowie czy Połowcy -Kumanie).

Słowianie w VI wieku

Należy wspomnieć również o osadnictwie greckim, które zaczęło rozwijać się między VIII a VI wiekiem p.n.e. Były to nadbrzeżne miasta zbudowane na wzór greckich polis , prowadzące ożywiony handel wyrobami rzemiosła w zamian za zboże , bydło , miód , wosk , skóry i ryby . Najbardziej znanymi miastami były: Pantikapajon (obecny Kercz ), Teodozja , Fanagoria , Gorgippa (obecnie Anapa ), Chersonez Taurydzki , Tyras, Nikonij, Olbia. Kres istnieniu tych miast przyniosły najazdy plemion koczowniczych w okresie wielkiej wędrówki ludów .

Początki ruskiej państwowości

Ruś w XII wieku

We wczesnym średniowieczu zamieszkane przez Słowian ziemie naddnieprzańskie stały się obszarem penetracji szwedzkich Waregów . Normanowie przejęli kontrolę nad dopływami Dniepru , nad którymi wznieśli system twierdz. Od plemion słowiańskich ściągali daninę w postaci niewolników, futer i wosku, które to towary sprzedawali na rynkach arabskich i w Cesarstwie Bizantyńskim .[2]Być może od nazwy jednego z ich plemion, Rusów, wywodzi się nazwa Rusi. Jeden z wareskich wodzów o imieniu Ruryk zdołał skupić pod swą władzą Waregów, Słowian Ilmeńskich oraz Krywiczy i ok. 860 - 862 r. dał początek najstarszemu państwu wschodniosłowiańskiemu - Rusi Nowogrodzkiej . Ruryk był również założycielem dynastii władców Rusi Rurykowiczów . Dwaj wodzowie warescy, Askold i Dir , oddzielili się z czasem od Ruryka, a następnie udali się w dół Dniepru i zawładnęli tam państwem plemiennym Polan z ich największym grodem - Kijowem . Ok. 880 - 884 r. państwo Askolda i Dira zostało podbite przez kniazia nowogrodzkiego - Olega Mądrego , syna Ruryka. Askold i Dir zostali najprawdopodobniej zabici. Z przyczyn geopolitycznych Oleg Mądry przeniósł stolicę swego państwa z Nowogrodu Wielkiego do Kijowa. W ten sposób powstała Ruś Kijowska, państwo obejmujące swym zasięgiem terytoria (lub części terytoriów) dzisiejszej Ukrainy, Rosji, Białorusi, Mołdawii, Polski i innych państw.

Ruś Kijowska

W 988 r. potomek Ruryka Włodzimierz I Wielki przyjął chrzest z Bizancjum . Umocniony został tym samym wpływ kultury greckiej na Rusi. Mimo tego, że Ruś Kijowska zajmowała jeden z największych obszarów w ówczesnej Europie i była licznie zaludniona, na jego potencjale odbijały się ciągłe walki wewnętrzne, a także zagrożenie ze strony ludów koczowniczych zamieszkujących stepy nadczarnomorskie ( Połowcy , Pieczyngowie ).

W XIII wieku Ruś Kijowska opanowana zostaje przez Złotą Ordę i zostaje jej zhołdowana. Ruś znalazła się wówczas w okresie rozbicia dzielnicowego. Natomiast głównym ośrodkiem ruskiej państwowości w tym okresie stało się nowe Księstwo Halicko-Wołyńskie .

Rozbicie Rusi Kijowskiej

Po zabiciu ostatniego księcia halickiego Jerzego II przez bojarów w XIV wieku tereny położone wokół Lwowa i Przemyśla (tzw. Ruś Czerwona ) zostały włączone na zasadach autonomicznych do Królestwa Polskiego . Mimo, że tereny te już kilkakrotnie wcześniej wchodziły pod jurysdykcję polską, to faktycznie od tego czasu datuje się ponowny zwrot polskiej polityki zagranicznej z zachodu na wschód. Język ruski stał się jednym z oficjalnych języków ( do 1569 ) na wschodnich połaciach państwa polskiego. Podczas ( wojny 1340-1392 ) obszar Rusi Kijowskiej został na krótko przejęty przez Królestwo Węgier (czasy panowania króla Ludwika ), lecz już pod koniec XIV wieku jako posag Jadwigi Andegaweńskiej tereny te wróciły do Polski . Na terenie Rusi Czerwonej powstały województwa: ruskie (ze stolicą we Lwowie ), bełskie oraz podolskie (stolica Kamieniec Podolski ).

W okresie rozbicia dzielnicowego Rusi Kijowskiej, księstwa: Kijowskie, Wołyńskie , Czernichowskie , Perejasławskie , Turowsko-Pińskie , Smoleńskie i Połockie zostały w XIII i XIV wieku prawie całkowicie opanowane przez Wielkie Księstwo Litewskie , które sięgało wówczas prawie do Morza Czarnego . W wyniku unii krewskiej dynastia Jagiellonów roztoczyła swe zwierzchnictwo nad litewskim oraz polskim terytorium dawnej Rusi (do Polski należała Ruś Czerwona). Pozostałe ziemie byłej Rusi Kijowskiej były zależne od Złotej Ordy. Jedynymi ziemiami wchodzącymi nadal pod zwierzchnictwo ruskie były: Ruś Nowogrodzka i Ruś Pskowska (część dzisiejszej Rosji ).

Rzeczpospolita Obojga Narodów

Rosja, Ukraina w 1751

W wyniku unii lubelskiej z 1569 roku do Korony Królestwa Polskiego pomimo protestów części posłów litewskich przeszły tereny przyszłych województw wołyńskiego (stolicą w Łucku ), kijowskiego , bracławskiego oraz czernihowskiego . W 1596 ruscy biskupi prawosławni zmuszeni zostali przez króla Zygmunta III Wazę do zawarcia na synodzie w Brześciu unii powtórnie uznając zwierzchnictwo papieża i tworząc w ten sposób Kościół unicki . W końcu XVI i w XVII wieku Naddnieprzańska Ukraina była widownią częstych powstań kozackich ( powstanie Nalewajki ) sukcesywnie tłumionych przez Polaków do czasu powstania Chmielnickiego (bezpośrednim powodem jego wybuchu była niezgoda sejmu na podwyższenie liczby Kozaków rejestrowych , co obiecał Kozakom planujący wojnę z Turcją król Władysław IV Waza ). Talent dowódczy i sojusz z Tatarami krymskimi pozwoliły Chmielnickiemu na zorganizowanie faktycznie niezależnego państwa. Był to jednak stan przejściowy nie mający szans na utrwalenie. W okresie wojen kozackich narodziła się idea powstania trzeciego, ruskiego członu federacji polsko-litewskiej (promował ją wojewoda kijowski Adam Kisiel i król Jan II Kazimierz Waza ). Nie zaakceptowała jej polska i litewska szlachta i ostatecznie została zarzucona po ugodzie w Perejasławiu z 1654 roku[]. Wówczas Chmielnicki zawarł sojuszniczą wojskową ugodę z Rosją , w której poddał Ukrainę władzy Rosyjskiej. Rozpoczęła się wojna polsko-rosyjska 1654-1667 . W toku walk polsko-rosyjskich część Kozaków opowiedziała się za związkiem z Rzeczpospolitą, część za Rosją . W 1658 część kozaków zawarła z Rzeczpospolitą Ugodę Hadziacką , na mocy której powstawało Księstwo Ruskie , tworzące wraz z Koroną i Wielkim Księstwem Litewskim państwo trójczłonowe - Rzeczpospolitą Trojga Narodów.

Jej postanowienia nigdy jednak nie weszły w życie, na co złożyło się wiele przyczyn [patrz: Unia Hadziacka ]. Ostatecznie, na mocy rozejmu w Andruszowie 1667 Ukraina Lewobrzeżna z Kijowem została przyłączona do Rosji, podczas gdy Prawobrzeżna pozostała przy Polsce (okresowo, po traktacie w Buczaczu 1672 do pokoju w Karłowicach 1699 , jej część znalazła się pod władzą Turcji ).

Turcja

Imperium osmańskie , wraz z lennym Chanatem Krymskim , zajmowało południową część terytorium obecnej Ukrainy, jednak było sukcesywnie, w wyniku wielu wojen , wypierane przez Rosję.

Rozbiory

W wyniku rozbiorów Polski część terytorium dzisiejszej Ukrainy podzieliły między siebie Rosja i Austria .

Zabór rosyjski

Katarzyna II Wielka zagarnęła dla Rosji Wołyń , Kijowszczyznę oraz Podole . Rusini nie otrzymali tam jakiejkolwiek formy autonomii , tereny te inkorporowano do Rosji jako trzy prawobrzeżne gubernie: kijowską, wołyńską (ze stolicą w Żytomierzu ) oraz podolską ( Kamieniec Podolski ). Rosja od początku uznawała Rusinów za jeden ze szczepów narodu rosyjskiego, aczkolwiek początkowo nie utrudniała zawzięcie rozwoju rodzącego się w XIX wieku ruchu ukraińskiego (wobec dominującej pozycji żywiołu polskiego na tych ziemiach, a także słabo jeszcze wykształconego aparatu władzy). Pozwoliło to na wykształcenie (za sprawą Tarasa Szewczenki ) literackiego języka ukraińskiego . Nieliczne elity ukraińskie (Szewczenko, Hruszewśky ) widziały wtedy przyszłość swego kraju w związku z Rosją. Jednak z biegiem czasu okazało się, że polityka rosyjska ograniczyła się do propagowania ruchu moskalofilskiego na terenach zamieszkiwanych przez Rusinów przy konsekwentnym odmawianiu tej grupie prawa do odrębności narodowej i wzmagających się represjach wobec miejscowych działaczy. Rosyjską politykę definiowały np. cyrkularz wałujewski z 1863 i ukaz emski z 1876 .

Na ziemiach zamieszkiwanych przez Rusinów, które znajdowały się pod władzą Rosji w końcu wieku, ruch narodowy wegetował. Już w 1839 zlikwidowano Cerkiew unicką poprzez akt „dobrowolnego połączenia” z Cerkwią prawosławną . Ożywienie nastąpiło na początku XX wieku , uformowały się główne ukraińskie stronnictwa polityczne ( socjaliści - Petlury i Wynnyczenki , oraz nacjonaliści ) a w okresie rewolucji 1905 - 1907 założone zostały liczne stowarzyszenia ( Proświty ) i pisma. Ruch ukraiński nabrał już w tym czasie wyraźnych cech antyrosyjskich.

Zabór austriacki

Narodowości Austro-Węgier

Inaczej przedstawiała się sytuacja Ukraińców w Galicji . W pierwszych latach po rozbiorach dominującym procesem była tam dobrowolna polonizacja , a właściwie jedynym ośrodkiem rozwoju ruchu ukraińskiego był wspierany przez Austrię kościół unicki . Podejście Polaków do problemu ukraińskiego było podobne jak Rosjan - większość społeczeństwa nie uznawała odrębności ukraińskiej, a jedynie „szczep ruski narodu polskiego”[]. Dopiero gdy Ukraińcy wyłonili się w Galicji jako licząca się siła polityczna (takim punktem zwrotnym były wydarzenia Wiosny Ludów i powstanie Hołownej Rady Ruskiej ) Wiedeń przystąpił do polityki wygrywania ich przeciw Polakom. Jednak po zawarciu kompromisu z Polakami (autonomia Galicji) czynił to dość rzadko, uznając (w zamian za poparcie polskie w sejmie ) problem ukraiński za wewnętrzną sprawę polską. Niemniej, Ukraińcy galicyjscy mieli odtąd znacznie lepsze warunki dla rozwoju kultury narodowej, niż będący pod jarzmem brutalnego caratu Ukraińcy rosyjscy. Innymi powodami były wyższa jakość życia i większy procent ludności miejskiej w Galicji. Ukraińcy zamieszkiwali w Galicji jej wschodnią część w obrębie takich miast jak Lwów czy też Przemyśl , w miastach stanowili zdecydowaną mniejszość (dominowali tam Polacy i Żydzi ), mimo tego spośród tego społeczeństwa wykrystalizowała się pewna warstwa o poglądach silnie narodowych. Poza wschodnią Hałyczyną Ukraińcy dominowali na terenie Bukowiny i części Besarabii . Podstawowe dążenia ruchu ukraińskiego w drugiej połowie XIX wieku to - podział Galicji na wschodnią i zachodnią (w odrębnej Galicji Wsch. mieliby przewagę liczebną) i demokratyczna ordynacja wyborcza. Do końca istnienia Austro-Węgier u władzy w Galicji utrzymywali się dążący do kompromisu konserwatyści polscy (krakowscy Stańczycy ), jednakże rozkwit ruchów nacjonalistycznych po obu stronach zapowiadał nadejście w przyszłości rozwiązania siłowego.

Wielka Wojna, rewolucja i wojna domowa

I wojna światowa

1 sierpnia 1914 we Lwowie powstała Główna Rada Ukraińska , która 6 sierpnia ogłosiła tworzenie Legionu Ukraińskich Strzelców Siczowych . Również w sierpniu we Lwowie powstał Związek Wyzwolenia Ukrainy .

5 sierpnia 1914 Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Rosji . Wkrótce armia Austro-Węgier wyprowadziła natarcie w kierunku Lublina . Armia rosyjska kontratakowała, i w zimie 1914/1915 front zatrzymał się na linii Tarnów - Gorlice , i trwał tam do późnej wiosny 1915 .

Po wkroczeniu Rosjan do Galicji wojskowym generał-gubernatorem został Gieorgij Bobrynski. Rozpoczął on szybką rusyfikację prowincji, ściągając z Rosji urzędników i duchownych prawosławnych. Akcją przymusowego nawracania na prawosławie kierował rosyjski biskup chełmski Eulogiusz (Gieorgijewski) . Zamknięto istniejące szkoły, a nowo powstające miały uczyć w języku rosyjskim, według rosyjskich programów nauczania. Bobrynski wsparł też miejscowych moskalofili, którzy dla zrównoważenia wpływów Głównej Rady Ukraińskiej utworzyli Narodnyj Sowiet. Z kolei Austriacy na swoim terenie represjonowali ludność podejrzewaną o moskwofilstwo, internując podejrzanych w obozie w Talerhof .

Późną wiosną 1915 z kolei armia austro-węgierska i niemiecka rozwinęły natarcie, które doprowadziło do wyparcia Rosjan z prawie całej Galicji. W czerwcu 1916 nastąpiła ofensywa Brusiłowa , zakończona zdobyciem części Wołynia , a także Halicza , Stanisławowa , Kołomyi i Czerniowiec . Nowym generał-gubernatorem został Dymitr Trepow, jednak nie prowadził on polityki rusyfikacyjnej.

Tocząca się wojna spowodowała wielkie szkody, szczególnie w Galicji Wschodniej, która praktycznie ciągle była objęta działaniami wojennymi. Zniszczono przemysł, w tym Borysławsko-Drohobyckie Zagłębie Naftowe , zniszczono zasiewy i lasy, zarekwirowano żywność, bydło i konie.

Utworzenie Ukraińskiej Republiki Ludowej

3 marca 1917 wybuchła w Rosji rewolucja lutowa , a już 17 marca powstała w Kijowie Ukraińska Centralna Rada . Ukraińscy wojskowi z armii rosyjskiej utworzyli Ukraiński Klub Wojskowy im. hetmana Pawła Połubotka . 19 kwietnia Rada zwołała Ukraiński Kongres Narodowy .

23 czerwca Centralna Rada ogłosiła swój I Manifest, w którym proklamowała powstanie autonomii ukraińskiej i powstanie autonomicznego rządu. W listopadzie 1917 w Kijowie utworzono pierwszy oddział Strzelców Siczowych . Właśnie oni, oraz Wolne Kozactwo stanowili główną siłę, walczącą z bolszewikami zmierzającymi do zniszczenia powstającego państwa.

17 grudnia rosyjska Rada Komisarzy Ludowych wysłała do Centralnej Rady pismo, w którym na wstępie uznała pełne prawa Ukrainy, w tym do oderwania się od Rosji, po czym w formie ultimatum zażądała od Centralnej Rady podporządkowania się bolszewikom, w tym zwrotu broni skonfiskowanej oddziałom bolszewickim, zezwolenia im na swobodną działalność oraz współdziałania w rosyjskiej wojnie domowej. Centralna Rada oraz zebrany tego dnia w Kijowie Zjazd Rad Delegatów Chłopskich, Żołnierskich i Robotniczych odrzuciły ultimatum. Wówczas delegaci bolszewiccy opuścili zjazd, zebrali się w Charkowie i ogłosili powstanie Ukraińskiej Ludowej Republiki Rad .

Działania rządu charkowskiego były w pełni sterowane z Petersburga. Oddziałom bolszewickim wydano rozkaz marszu na Kijów – tym samym RFSRR de facto wypowiedziała wojnę tworzącemu się państwu ukraińskiemu. Przy tym rosyjski rząd bolszewicki twierdził, że nie jest to wojna, gdyż bolszewicy reprezentują rząd ukraiński (charkowski), w związku z tym na terenach objętych konfliktem toczy się wyłącznie wojna domowa.

W starciu z bolszewicką inwazją wyszła na jaw cała słabość przygotowań Centralnej Rady do wojny o utrzymanie niepodległości, a zwłaszcza jej niezrozumiałe bagatelizowanie spraw związanych z tworzeniem własnych wojsk. W tym czasie dysponowała ona jedynie około 15- tysięczną armią, którą dowodził Symon Petlura . Wojska bolszewickie cały czas posuwały się naprzód. W styczniu zajęły Odessę , Chersoń i Aleksandrowsk. 25 stycznia 1918 w IV Uniwersale Ukraińska Centralna Rada proklamowała pełną niepodległość i utworzenie Ukraińskiej Republiki Ludowej . 9 lutego 1918 wojska bolszewickie zajęły Kijów . Rząd URL przeniósł się na Wołyń .

Okupacja niemiecka i utworzenie Hetmanatu

Wskutek tych wydarzeń rząd URL zwrócił się o pomoc do państw centralnych . W tym celu wysłał delegatów na rozmowy pokojowe w Brześciu Litewskim . W ich wyniku 3 marca 1918 r. Niemcy , Austro-Węgry i ich sojusznicy zawarły z Rosją i URL tzw. traktat brzeski . URL zrzekła się w nim pretensji do austro-węgierskiej części URL. Z kolei Rosja uznała, że wymienione w traktacie nowo powstałe państwa, w tym URL, nie są związane żadnymi obowiązkami wobec Rosji, która nie będzie wtrącać się w ich wewnętrzne sprawy. W kwestii ukraińskiej Rosja zobowiązała się do bezzwłocznego zawarcia pokoju z URL, wycofania z jej terytorium wojsk rosyjskich i bolszewickich oraz zaprzestania działań przeciwko organom władzy URL. Na miejsce bolszewików, na terytorium URL wkroczyły wojska niemieckie i austro-węgierskie.

Jednakże ówczesny rząd niemiecki był nastawiony nieprzychylnie do rządzących w Kijowie socjaldemokratów. Wykorzystał to dawny oficer carski Pawło Skoropadski , który z poparciem Niemców dokonał zamachu stanu i obwołał się hetmanem . 29 kwietnia Skoropadski ogłosił likwidację Ukraińskiej Republiki Ludowej i proklamował powstanie Państwa Ukraińskiego ( Hetmanatu ). Swoje zobowiązania z Brześcia Rosja radziecka wypełniła dopiero 12 czerwca 1918, kiedy to zawarła preliminaryjny pokój z powstałym pod protektoratem niemieckim - Państwem Ukraińskim.

13 listopada odbyło się w Kijowie spotkanie przedstawicieli ukraińskich partii socjalistycznych, na którym uchwalono utworzenie Dyrektoriatu URL, i rozpoczęcie powstania antyhetmańskiego. 14 listopada członkowie Dyrektoriatu przybyli do Białej Cerkwi , która stała się siedzibą władz powstańczych. 15 listopada na murach pojawiły się ogłoszenia o wybuchu powstania. Pierwsze działania wojskowe rozpoczęły się 16 listopada, kiedy żołnierze Strzelców Siczowych rozbroili pierwszy oddział Warty Państwowej.

17 listopada oddziały Strzelców Siczowych ruszyły w stronę Kijowa. 18 listopada nastąpiła bitwa pod Motowyliwką, w której zwyciężyli powstańcy, otwierając sobie drogę do stolicy. W połowie grudnia opanowano całe terytorium Hetmanatu, i nowe władze ogłosiły 26 grudnia przywrócenie Ukraińskiej Republiki Ludowej.

Wojna domowa i ukraińsko-radziecka

1 listopada 1918 wybuchła wojna polsko-ukraińska , rozpoczęta konfliktem o Lwów . Toczyła się pomiędzy Polską a Zachodnioukraińską Republiką Ludową .

Jednocześnie na Naddnieprzańską Ukrainę wkroczyły wojska bolszewickie, pod których osłoną utworzono 28 listopada Tymczasowy Rząd Radziecki Ukraińskiej Republiki Ludowej.

W tym samym czasie w Odessie i Sewastopolu wylądowały interwencyjne wojska angielsko-francuskie, a na początku 1919 terytorium ZRL zaczęły zajmować Siły Zbrojne Południa Rosji , atakujące w kierunku Moskwy. Również w styczniu 1919 terytorium będące pod władzą URL (Wołyń) zaatakowały z zachodu wojska polskie.

Utworzenie Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej

Zachodnioukraińska Republika Ludowa proklamowała niepodległość 1 listopada 1918 , po zajęciu przez ukraińskie oddziały wojskowe najważniejszych gmachów publicznych i obiektów wojskowych Lwowa . Jednakże miała to być państwowość w ramach państwa austriackiego. Przewodniczącym Ukraińskiej Rady Narodowej został Jewhen Petruszewycz . Prawne podstawy państwa określała przyjęta 13 listopada 1918 Tymczasowa ustawa zasadnicza o niezależności państwowej ziem ukraińskich byłej monarchii austro-węgierskiej ( konstytucja ZURL).

Do 10 grudnia 1918 państwo nie posiadało nazwy, w tym dniu uchwalono nazwę Państwo Zachodnioukraińskie (Zachidno-Ukrajinska Derżawa). po uzyskaniu informacji o abdykacji Habsburgów w dniu 14 grudnia zmieniono nazwę na "republikańską" - Zachodnioukraińska Republika Ludowa[3].

Wojna polsko-ukraińska 1918-1919

Powstanie ZURL 1 listopada 1918 było jednocześnie początkiem wojny polsko-ukraińskiej , która zakończyła się 16 lipca 1919 wypchnięciem wojsk ukraińskich i rządu ZURL za Zbrucz , na teren Ukraińskiej Republiki Ludowej.

Lata międzywojenne

Po zakończeniu I wojny światowej i nieudanych próbach uzyskania niepodległości przez Ukraińców, Polska odzyskała część utraconych podczas rozbiorów ziem wschodnich, a pozostałe części dzisiejszego terytorium Ukrainy podzielono między ZSRR , Czechosłowację oraz Rumunię .

Próby uzyskania autonomii w ramach ZSRR

W pierwszych latach powojennych na ziemiach należących do Rosji Radzieckiej panował chaos spowodowany działaniami wojennymi i towarzyszące mu represje policji politycznej - Czeka oraz równoczesna klęska głodu. Sytuacja poprawiła się po wprowadzeniu Nowej Ekonomicznej Polityki - NEP , która przewidywała częściowe odejście od komunistycznych dogmatów w kwestiach gospodarczych.

Naddnieprzańska Ukraina została przyznana Rosji Radzieckiej na mocy traktatu ryskiego podpisanego 18 marca 1921 r. W styczniu 1924 r. Rosja Radziecka została przekształcona w federacyjny Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich , którego część stanowiła Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka . Republika liczyła 29 milionów mieszkańców (w tym 23 miliony Ukraińców []) i była drugą co do wielkości republiką ZSRR. Stolica USRR została umiejscowiona w Charkowie .

Bezpośrednio po powstaniu ZSRR następowała liberalizacja podejścia władzy radzieckiej do aspiracji narodowościowych w poszczególnych republikach. W USRR znalazło to odzwierciedlenie m.in. w nakazach stosowania języka ukraińskiego w korespondencji urzędowej, zwalczaniu analfabetyzmu (szczególnie wśród ukraińskojęzycznego chłopstwa), ekspansji języka ukraińskiego w szkolnictwie na wszystkich poziomach. "ukrainizacja" życia doprowadziła do powstania partyjnej elity nastawionej na pielęgnowanie odrębności w ramach ZSRR, co wynikało z naiwnego jak się później okazało wyobrażenia o partnerstwie pomiędzy republikami federacji. Kontrowersyjnym ideologiem tego nurtu został Mykoła Chwylowyj , nawołujący w swoich pracach m.in. do otwarcia się na kulturę zachodnią w opozycji do dominujących wpływów rosyjskich.

Charakterystyczne, że liberalizacja w sferze politycznej doprowadziła do swego rodzaju renesansu kultury ukraińskiej (na Ukrainie nazwanego później "rozstrzelanym odrodzeniem" ). Trzeba zaznaczyć, iż po raz pierwszy w historii kultura ukraińska była wspierana przez państwo wraz z jego aparatem. Wśród najważniejszych pisarzy tego okresu należy wymienić: Maksyma Rylskiego , Olgę Kobylańską , Mykołę Filanśkiego i Pawła Tyczynę . W kinie radzieckim znaczącą rolę odgrywał konkurent Eisensteina Ołeksandr Dowżenko . W latach dwudziestych, szczególnie w porównaniu z późniejszą sytuacją, uderza wielka ilość stowarzyszeń kulturalnych, klubów dyskusyjnych, itp. Pomimo, że funkcjonowały one wewnątrz systemu komunistycznego, bez ambicji wyjścia poza wyznaczone ramy ideologiczne, były jednym z katalizatorów odrodzenia się w latach '20 inteligencji ukraińskiej i nowoczesnej świadomości narodowej.

Sytuacja w Polsce

Ukraińcy stanowili największą mniejszość narodową w odrodzonej Polsce liczącą (około 4,4 ml do ponad 5 mln obywateli), tj. ponad 13% ludności kraju. W okresie kształtowania się państwa polskiego polityka wobec nich nie była jednoznaczna. Zwłaszcza na wschodnich terenach Galicji , których przynależność do Polski była przez długi czas niepewna, początkowo podejmowano różne inicjatywy w celu zaspokojenia dążeń ukraińskich. Przykładem jest ustawa z 1922 r., przyznająca szeroką autonomię Małopolsce Wschodniej, przewidująca utworzenie dwujęzycznych samorządów i powołanie uniwersytetu ukraińskiego. Charakterystyczne, iż w 1924 r., po ostatecznym przyznaniu Galicji Polsce, ustawa ta została uchylona. Jakkolwiek w okresie dwudziestolecia międzywojennego prawa należne mniejszości ukraińskiej wraz z przyznającymi je traktatami międzynarodowymi były łamane, mimo to II RP posiadała atrybuty państwa prawa, prawa obywatelskie nie były systemowo łamane, a działacze ukraińscy mieli możliwość propagowania swoich poglądów.

Porażka koncepcji federacyjnej Piłsudskiego , przypieczętowana traktatem ryskim, spowodowała, iż od początku lat dwudziestych do wybuchu II wojny światowej następowało stopniowe zaostrzanie kursu wobec mniejszości ukraińskiej, przerywane epizodami pozornej liberalizacji. Polityka ta charakteryzowała się między innymi odsuwaniem inteligencji ukraińskiej od udziału w aparacie państwa i doprowadzeniem do ograniczania zasięgu oświaty ukraińskiej (z ok. 3 tys. szkół ukraińskich po I wojnie światowej, w końcu lat '30 ich liczba spadła do ok. 400[]). Niezamierzonym, pozytywnym skutkiem odsuwania ukraińskich absolwentów szkół wyższych od udziału w administracji państwowej, był bardzo dynamiczny rozwój ukraińskiego ruchu spółdzielczego w którym znajdowali oni zatrudnienie. Wpływ na ten stan pośrednio miał rosnący nacjonalizm pośród Ukraińców i coraz częstsze akty dywersji i terroryzmu skierowane przeciwko Państwu Polskiemu.

Aktywność elit ukraińskich w latach '20 skupiała się na kontynuacji pracy organicznej zapoczątkowanej jeszcze w monarchii habsburskiej. Działalność spółdzielcza, o której mowa wyżej, była realnym narzędziem budowania postaw patriotycznych wśród ludności, zwłaszcza przez zatrudnionych w niej byłych żołnierzy ukraińskich formacji zbrojnych z I wojny światowej. Jak realną siłę stanowił ruch spółdzielczy świadczy, iż w skali Polski w 1929 r. na 10 000 mieszkańców przypadały 3,6 spółdzielnie, natomiast w województwach zamieszkanych przez Ukraińców wskaźnik ten wzrastał do 7,3 spółdzielni.

W środowiskach ukraińskich na terenie II RP istniały ugrupowania skrajne, które w latach 1921 - 1939 przeprowadziły 63 zamachy na Polaków. Przykładem może być nieudany zamach na Józefa Piłsudskiego 25 września 1921 roku we Lwowie, nieudany zamach na prezydenta Stanisława Wojciechowskiego 5 września 1924 roku we Lwowie, śmiertelny zamach na kuratora szkolnego Stanisława Sobińskiego 19 października 1926 roku, zabójstwo posła Tadeusza Hołówko 29 sierpnia 1931 roku w Truskawcu, zabójstwo ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego w 1934 roku w Warszawie. Odpowiedzią władz polskich były przeprowadzane pacyfikacje wsi ukraińskich, z których pierwsza miała miejsce jesienią 1930 roku. Po stronie polskiej politykę dialogu z Ukraińcami próbował prowadzić wojewoda wołyński w latach 1928-1937 Henryk Józewski , jednak po jego odwołaniu i w związku z licznymi aktami ataków ukraińskich wzmożono w 1938 roku represje przeprowadzając akcje pacyfikacyjne i niszcząc 138 cerkwi na Podlasiu i Chełmszczyźnie .

W życiu publicznym rolę nieoficjalnego przywódcy zaczynał pełnić unicki metropolita Lwowa Andrij Szeptyckyj . Życie polityczne pod względem ideologicznym obejmowało nurt nacjonalistyczny, liberalny, socjalistyczny i komunistyczny. Coraz ważniejszą rolę odgrywały partie nacjonalistyczne, choć atrakcyjna dla niektórych członków elity wydawała się opcja komunistyczna - szczególnie wobec opisanej wyżej liberalnej polityki w USRR w tym okresie.

Najważniejsze partie w tym okresie:

Ta sekcja jest . Jeśli możesz, . - brak lat '30

Ukraina Karpacka

Zobacz też

Druga wojna światowa

Lata 1939-1941

17 września 1939 wskutek paktu Ribbentrop-Mołotow Związek Radziecki zajął wschodnie tereny Polski (w sowieckiej nomenklaturze Zachodnią Ukrainę i Zachodnią Białoruś), a w 1940 północną Bukowinę i wschodnią część Besarabii . Kilkadziesiąt tysięcy mieszkańców schroniło się w tym czasie na terenach okupowanych przez III Rzeszę . Na terenach zajętych przez ZSRR rozpoczęła działalność konspiracyjną i zbrojną Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów , jak również Sicz Poleska .

Na terenach zajętych przez Niemców rozpoczęto tworzenie szkolnictwa ukraińskiego, działały również ukraińskie organizacje kulturalne, wydawano ukraińską prasę. Głównym centrum ukraińskiego życia stał się w tym okresie Kraków . Działała tutaj szkoła oficerska im. płk. Konowalca , tutaj nastąpił również rozłam w Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów na frakcje banderowców i melnykowców . Banderowcy utworzyli Ukraiński Komitet Narodowy , Wojskowy Ośrodek OUN , Służbę Bezpeky , a następnie Krajowy Sztab Wojskowy .

Z inicjatywy władz niemieckich utworzono Centralny Ukraiński Komitet Narodowy .

Atak Niemiec na ZSRR

22 czerwca 1941 Związek Radziecki został zaatakowany przez Niemcy . Pomimo szybkiego ataku NKWD zdążyło zgładzić w więzieniach kilkadziesiąt tysięcy więźniów. Zajęte przez Niemców terytorium podzielono następująco:

W ataku na ZSRR brały udział bataliony Nachtigall i Roland , zorganizowane przez Abwehrę z Ukraińców. Za atakującymi wojskami niemieckimi postępowały grupy pochodne OUN (zarówno OUN-B, jak i OUN-M), mające za zadanie przejęcie na zdobytych terenach administracji lokalnej oraz służb porządkowych. W Kijowie melnykowcy zorganizowali Kureń Kijowski .

Niemcy na terenie Ukrainy utworzyli własne formacje policyjne, złożone z Ukraińców i Niemców: Ukraińską Policję Pomocniczą i bataliony policyjne Schuma .

Ogłoszenie niepodległości Ukrainy

30 czerwca 1941 we Lwowie ogłoszono niepodległość Ukrainy . Jednak rząd Jarosława Stećki działał tylko 12 dni, po czym został aresztowany. Niemcy rozpoczęli represje wobec OUN-B aresztując około 80 % jej działaczy[], reszta rozpoczęła działalność w konspiracji.

Lata powojenne

Niepodległość

Bibliografia, literatura, linki zewnętrzne

  • Daniel Beauvois , Trójkąt ukraiński: szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyżnie 1793-1914 Lublin Wydaw.UMCS 2005
  • Mychajło Hruszewski , Історія України-Руси ( język ukraiński )
  • Jarosław Hrycak , Historia Ukrainy 1772–1999: Narodziny nowoczesnego narodu, przeł. Katarzyna Kotyńska, Lublin 2000,
  • Robert Kuśnierz,Ukraina w latach kolektywizacji i Wielkiego Głodu (1929-1933), Wydawnictwo Naukowe „GRADO”, Toruń 2005, ss. 336.
  • Robert Kuśnierz , Pomór w "raju bolszewickim". Głód na Ukrainie w latach 1932-1933 w świetle polskich dokumentów dyplomatycznych i dokumentów wywiadu, Toruń (Wydawnictwo Adam Marszałek) 2008.
  • Robert Kuśnierz , Walka z religią na Ukrainie w latach trzydziestych, „Więź” [Warszawa] 2004, nr 6, s. 115-125
  • Robert Kuśnierz ,Propaganda radziecka w okresie Wielkiego Głodu na Ukrainie (1932-1933), „Dzieje Najnowsze” [Warszawa] 2004, nr 4, s. 29-46
  • Robert Kuśnierz ,Głód na Ukrainie w roku 1933 na łamach prasy, „Res Historica” [Lublin] 2005, t. 21, s. 79-90
  • Robert Kuśnierz ,„Likwidacja kułaków jako klasy” na Ukrainie, „Rocznik Chełmski” [2004]-2006, t. 10, s. 205-222
  • Robert Kuśnierz ,Próba kościelnej niezależności. Ukraińska Autokefaliczna Cerkiew Prawosławna (1919-1936), „Więź” 2006, nr 6, s. 107-113.
  • Robert Kuśnierz , Участь української громадськості Польщі в допомогових та протестаційних акціях проти голодомору в Україні, “Український Історичний Журнал” [Kijów] 2005, nr 2, s. 131-141 (artykuł zamieszczony jest również na: www.history.org.ua/journal

Przypisy

  1. W tym roku odnotowano ostatnie użycie języka gockiego
  2. Richard Pipes , Rosja carów, Warszawa , 2006 , s. 29
  3. Krzysztof Lewandowski - "Sprawa ukraińska w polityce zagranicznej Czechosłowacji w latach 1918-1932"


Inne hasła zawierające informacje o "Historia Ukrainy":

Wszystkich Świętych ...

Dziady (zwyczaj) ...

Dzień Zaduszny ...

Mieszko II Lambert ...

Tiumeń ...

Adwentyzm ...

Odense ...

Grenoble ...

Linköping ...

Tampere ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Historia Ukrainy":

222 Historiografia po II wojnie światowej (plansza 16) ...

222 Historiografia po II wojnie światowej (plansza 15) ...

037. Marks, Engels. Materializm dialektyczny (plansza 13) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie