Romania Coat of Arms Artykuł z serii Historia Rumunii
Dacja
Wczesne średniowiecze
Późne średniowiecze
Odrodzenie narodowe
Królestwo Rumunii
II wojna światowa
Rumunia w epoce komunizmu
Rumunia po roku 1989
Patrz też: Kalendarium

Poniższy artykuł przedstawia w bardzo ogólnym zarysie historię Rumunii od czasów najdawniejszych do dnia dzisiejszego. Rozwinięcia tematyki poszczególnych sekcji zaznaczone są pod tytułami tych części artykułów, tam też znajdują się bardziej szczegółowe informacje na temat opisywanych wydarzeń.

Prehistoria

Terytorium dzisiejszej Rumunii było zamieszkane przez różne grupy ludzkie od czasów prehistorycznych . Jedna z odnalezionych skamielin - kość szczęki dorosłego mężczyzny - oceniana jest na pochodzącą sprzed 34-36 tys. lat. Oznacza to, iż jest to jedna z najstarszych skamielin ludzkich odnalezionych na terenie Europy .^[1]

Dacja

Tereny dzisiejszej Rumunii były zamieszkane od co najmniej 513 roku p.n.e. przez Daków , jeden ze szczepów trackich . Pod przywództwem Burebisty (70-44 n.e.), Dakowie utworzyli silne państwo, które zagroziło nawet regionalnym interesom Rzymian . Juliusz Cezar miał zamiar rozpocząć kampanię militarną przeciwko Dakom, ale został zamordowany w 44 r. p.n.e. Kilka miesięcy później Burebista podzielił jego los, został zabity przez jednego ze swoich wielmożów. Jego silne państwo zostało podzielone na cztery części i złączyło się ponownie dopiero w 95 roku, pod rządami króla Decebala . Państwo to stoczyło kilka wojen z rozszerzającym się imperium rzymskim , ale zostało ostatecznie podbite przez Trajana w 106 roku n.e. Nie mogąc jednak długo stawiać czoła powtarzającym się inwazjom Gotów , Rzymianie wycofali się w 271 roku n.e.

Rumunia we wczesnym średniowieczu

Różne części terytorium dzisiejszej Rumunii były we wczesnym średniowieczu częścią imperium Gotów (Oium) od 271 do 378 roku, imperium Hunów do 435 roku, Awarów w VI wieku i pierwszego imperium bułgarskiego od IX do XI wieku . Słowianie wschodni , Madziarzy , Połowcy , Pieczyngowie i Tatarzy również najeżdżali te tereny.

Rumunia w późnym średniowieczu

Powstawało wiele niewielkich państewek o różnym stopniu niezależności, jednak w XIV wieku wykształciły się dwie większe jednostki - Mołdawia i Wołoszczyzna . Opierały się one niebezpieczeństwu ze strony Turków osmańskich , którzy podbili Konstantynopol w 1453 roku. Do 1541 roku cały Półwysep Bałkański oraz większość terytorium Węgier stały się prowincjami imperium osmańskiego. Jednakże Mołdawia, Wołoszczyzna i Transylwania dostały się pod zwierzchnictwo osmańskie, jednak zachowały pełną autonomię wewnętrzną, a do XVIII wieku także pewną niezależność zewnętrzną.

W XI wieku , tereny dzisiejszej Transylwanii stały się w większości autonomiczną częścią Królestwa Węgier . Królowie Węgier zaprosili Szeklerów , Krzyżaków i Sasów do osiedlenia się w Transylwanii.

W 1475 roku władca Mołdawii Stefan III Wielki pokonał imperium osmańskie podczas decydującej bitwy pod Vaslui . W 1600 roku księstwa Wołoszczyzny, Mołdawii i Transylwanii były rządzone przez wołoskiego księcia Michała Walecznego (Mihai Viteazul) , bana Oltenii, ale szanse na zjednoczenie tych ziem prysły, gdy Michał został zamordowany rok później przez żołnierzy austriackiego generała Giorgio Basta. Nie ma jednak dowodów na to, iż Mihai, który był księciem Transylwanii przez mniej niż rok, pragnął zjednoczyć trzy księstwa w celu utworzenia państwa, które miałoby terytorium porównywalne do dzisiejszej Rumunii.

Rumunia nowożytna

W 1699 roku Transylwania stała się terytorium imperium Habsburgów . Stało się to zwycięstwie Austriaków nad Turkami . Ci pierwsi gwałtownie powiększali swoje państwo - w 1718 roku została do niego włączona ważna część Wołoszczyzny, Oltenia. W 1775 roku imperium austriackie okupowało północno-zachodnią część Mołdawii, Bukowinę , podczas gdy wschodnia część tego księstwa - Besarabia od 1812 roku zajęta była przez Rosję .

Narodowe odrodzenie Rumunii

România Revoluţionară (Rewolucyjna Rumunia) C. D. Rosenthala

Podobnie jak w większości krajów europejskich , rok 1848 przyniósł ze sobą rewolucję w Mołdawii, Wołoszczyźnie i Transylwanii. Jej nadejście poprzedził Tudor Vladimirescu i jego pandurzy walczący w powstaniu wołoskim w 1821 roku . Cele rewolucjonistów - zupełna niepodległość Mołdawii i Wołoszczyzny oraz narodowa emancypacja Transylwanii - pozostały niezrealizowane, ale ich działania stały się bazą dla późniejszych, ewolucyjnych zmian. Ponadto, powstania pomogły uświadomić ludności zamieszkującej trzy księstwa, iż tworzy ona wspólnotę językową, kulturową i interesów.

Wysoko opodatkowani i kiepsko administrowani pod rządami Turków osmańskich, mieszkańcy Mołdawii i Wołoszczyzny wybrali w 1859 roku tego samego Domnitora (władcę) - Aleksandra Jana Cuzę , na księcia.

Zjednoczone Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny

Królestwo Rumunii

Stare Królestwo

Rumunia (obrys granic w kolorze jasnobrązowym) w roku 1903

W 1866 roku, niemiecki książę Karol I Hohenzollern-Sigmaringen został Domnitorem prowincji Rumunii. W 1877 roku Rumunia ogłosiła niepodległość, uniezależniając się od Imperium Osmańskiego. Po wojnie rosyjsko-rumuńsko-tureckiej, niepodległość ta została uznana przez traktat berliński z 1878 roku, co oznaczało powstanie pierwszego niepodległego państwa narodowego we wschodniej części Europy. Po wojnie Rumunia otrzymała Dobrudżę na południowym wschodzie, ale została zmuszona do przekazania południowej Besarabii Rosji. Karol I został ogłoszony pierwszym królem Rumunii 26 marca 1881 roku.

Nowe państwo, wciśnięte pomiędzy wielkie imperia: ottomańskie, austro-węgierskie i rosyjskie, czerpało z Zachodu, głównie z Francji , poszukując kulturowych, edukacyjnych i militarnych wzorców do naśladowania. W 1916 roku Rumunia włączyła się do I wojny światowej , po stronie ententy , po tym jak państwa wchodzące w jej skład zgodziły się uznać rumuńskie prawo do Transylwanii, która w owym czasie była częścią Austro-Węgier.

Rumunia została pokonana, a w wyniku działań wojennych Bukareszt oraz 2/3 powierzchni państwa dostały się pod okupację państw centralnych . W maju 1918 roku Rumunia nie była w stanie kontynuować walki i wynegocjowała pokój z Niemcami (traktat bukareszteński z 1918 roku). W październiku 1918 roku, Rumunia ponownie przystąpiła do wojny. Wraz z końcem konfliktu, cesarstwa austro-węgierskie i rosyjskie uległy dezintegracji, a organy przedstawicielskie Rumunów z Transylwanii, Besarabii i Bukowiny zadecydowały o utworzeniu unii z Królestwem Rumunii , czego rezultatem było powstanie Wielkiej Rumunii.

Wielka Rumunia (România Mare)

Wielka Rumunia ( 1920 - 1940 )

Rumuńskie wyrażenie România Mare (dosłowne tłumaczenie - "Wielka Rumunia", często też spotykane - "Większa Rumunia") odnosi się do państwa rumuńskiego w latach pomiędzy I a II wojną światową , a także do terytorium zajmowanego wówczas przez Rumunię. W tym czasie Rumunia osiągnęła największe w swojej historii terytorium, jednocząc wszystkie historycznie rumuńskie ziemie (które były także zamieszkane w większości przez Rumunów).

Historycznie, "Wielka Rumunia" jest wyrazem jednej z idei rumuńskiego nacjonalizmu . România Mare jest wciąż postrzegana jako "raj utracony", często w porównaniu z Rumunią komunistyczną . Eksploatując nacjonalistyczne konotacje tego wyrażenia, współczesna Partia Wielkiej Rumunii używa go w swej nazwie.

W 1918 roku, kończącym I wojnę światową , Transylwania i Besarabia zjednoczyły się ze Starym Królestwem Rumunii. Transylwania zjednoczyła się na mocy Proklamacji Unii z Alba Iulia , przegłosowanego przez deputowanych Rumunów z Transylwanii. Besarabia natomiast ogłosiła swą niepodległość spod rządów rosyjskich w 1917 roku, wzywając jednocześnie rumuńskich żołnierzy do ochrony kraju przed bolszewikami . Unia regionów Transylwanii, Marmarosz , Kriszana i Banat ze Starym Królestwem Rumunii, została zatwierdzona w 1920 roku przez Traktat w Trianon , który uznawał zwierzchnictwo Rumunii nad tymi regionami i ustalał granicę pomiędzy niepodległą Republiką Węgierską i Królestwem Rumunii. Unia Bukowiny i Besarabii z Rumunią została zatwierdzona w 1920 roku przez Traktat wersalski . Rumunia otrzymała także Południową Dobrudżę od Bułgarii , w wyniku udziału w II wojnie bałkańskiej w 1913 roku.

Unia w 1918 roku doprowadziła do zjednoczenia terenów z przewagą etniczną Rumunów w granicach jednego państwa. Jednakże doprowadziło to do włączenia w jego skład znaczących mniejszości , zwłaszcza Madziarów (etnicznych Węgrów), Niemców , Żydów , Ukraińców , Bułgarów itd. Ich wielkość oceniana była na 28% populacji (Madziarzy i Niemcy głównie w Transylwanii, Bukowinie i Banacie, Ukraińcy w części Besarabii i Bukowiny, Bułgarzy w Dobrudży). Uznane przez konstytucję Rumunii z 1923 roku, mniejszości narodowe otrzymały szereg praw (edukacyjnych, wyborczych itp.), reprezentowane były także w rumuńskim parlamencie . Część ich członków utworzył partie polityczne (Madziarzy w 1922 roku, Niemcy w 1929 , Żydzi w 1931 ). Pomimo tego, unikatowy autonomiczny status mniejszości, zagwarantowany przez zgromadzenie transylwańskich Rumunów 1 grudnia 1918 roku, nie został wprowadzony w życie.

Historię międzywojennej Rumunii podzielić można na dwa okresy. Od 1918 do 1938 roku była ona liberalną monarchią konstytucyjną , opierającą się powstającym nacjonalistycznym, antysemickim ugrupowaniom (m.in. Żelazna Gwardia ), które otrzymały około 15% głosów w wyborach 1937 roku. Od 1938 do 1944 roku natomiast, Rumunia była dyktaturą . Pierwszym dyktatorem był król Karol II , który w 1938 roku rozwiązał parlament i przejął władzę we własne ręce. Pomimo niepowodzeń jakie spotkały Rumunię w trakcie I WŚ, zakończyła ona ów konflikt w sposób bardzo korzystny dzięki włączeniu się ponownemu do działań wojennych ponownie tuż przed ich zakończeniem dzięki czemu była jednym z państw, które najwięcej zyskało obszarowo. Niewątpliwie wielkie w tym zasługi Iona Bratianu , który dzięki sprawnej dyplomacji uzyskał znaczące nabytki terytorialne, nie mal w pełni realizując stawiane cele przed obradami konferencji paryskiej. Oprócz działań dyplomatycznych miały na to wpływ także wydarzenia w Transylwanii i Besarabii, gdzie doszło do wystąpień mniejszości rumuńskich. W krótkim czasie bo w roku 1920 w czerwcu doszło do podpisania traktatu w Trainon, gdzie miało miejsce podział Królestwa Węgierskiego, w ramach tego traktatu Węgry straciły 13 mln obywateli ( z 21 do 8), a także dwie trzecie ziem. Dzięki licznym nabytkom terytorialnym Rumunia okresu międzywojennego posiadała największe w swej historii terytorium. Niemniej wraz z rozrostem terytorialnym oczywistym stało się wchłonięcie mniejszości narodowych, których liczba wynosiła około 30 % co było dość poważnym problemem niemniej nie dotykającym wyłącznie samej Rumunii. W 1918 roku pod patronatem Partii Narodowej zwołano w Alba Julia Wielkie Zgromadzenie Narodowe. Na którym nawoływano do zjednoczenia Rumunii. W kwestii polityki główną rolę aż do 1928 roku z niewielką przerwą sprawowała Partia Liberalna. Stworzyli oni także w 1923 roku konstytucję, która miała być etapem na drodze do utworzenia unitarnego państwa narodowego. Rumunia uchwalając konstytucję w 1923 stała się monarchią konstytucyjną. W pierwszych latach po I wojnie światowej politykę zdominowała Narodowa Partia Liberalna . W 1928 do władzy doszła Narodowa Partia Chłopska. W 1925 roku wydano rozporządzenie regulujące administracje państwa, dzieląc je na 71 prefektur, obsadzanych i mianowanych w Bukareszcie sytuacja podobna do Jugosławii jednak tam prowadzić mogło to do konfliktów etnicznych tu zaś powodem nieporozumień były raczej nadużycia urzędników. Sama partia liberalna stawiała sobie jako ważny punkt w kształtowaniu polityki państwa element gospodarczego rozwoju, zwłaszcza z racji silnego wpływu w partii bankowców, handlowców i przemysłowców, którzy nie chcieli ingerencji państw zachodnich w gospodarkę rumuńską. Wobec czego wprowadzono maksymalny próg udziału kapitału zagranicznego w przedsiębiorstwach rumuńskich na poziomie maksymalnie 40 %. Niemniej wiele w tym względzie stracili chłopi ponosząc koszty takiego rozwiązania, którzy i tak mieli poważny problem z silnym rozdrobnieniem gruntów rolnych, a także będącej ciągle w toku reformy rolnej uchwalonej w 1921 r. , uchodzącej za jedną z najbardziej radykalnych. Niemniej wraz ze zmianą partii rządzącej nastąpiły w tej kwestii zmiany w szczególności w kontekście otwartości rynku dla inwestorów zagranicznych. W związku z dużym udziałem kapitału zagranicznego Rumunia bardzo silnie odczuła skutki kryzysu. W tym okresie tj. w 1930 roku doszło do powrotu do Rumunii Karola II , który został powitany przychylnie niemniej poprzez nie zrealizowanie postulatu jakiego mu proponowano tj. nie sprowadzenia Magdy Eleny Lupescu, po jej przyjeździe Juliu Maniu podał się do dymisji, a w zasadzie żaden następny premier nie potrafił się przeciwstawić królowi, który sprawował nie mal dyktaturę królewską, wprowadzoną faktycznie w 1938. W okresie tym najdłużej utrzymał się rząd Gheorghe Tatarescu ( styczeń 1934- grudzień 1937). Do władzy w latach trzydziestych zaczęli dochodzić rumuńscy faszyści z Żelaznej Gwardii, której najwybitniejszym przywódcą był Corneliu Zelea Codreanu (tworzył on już od 1927 Legionu Archanioła Michała, zginął podczas ucieczki z więzienia po procesie w którym nie udowodniono mu przedstawianych zarzutów), sama Żelazna Gwardia była jedyną faszystowską partią na Bałkanach, która była w stanie pociągnąć za sobą masy. We wspomnianym 1938 roku, król Karol II wprowadził dyktaturę królewską, ustanawiając premierem patriarchę Mirona Cristee. Po czym zmieniono konstytucję, która oddawała pełnię władzy królowi, zostało to zaakceptowane przez społeczeństwo rumuńskie w jawnym plebiscycie. W kwestiach zagranicznych Rumunia związana była w początkowym okresie najsilniej z Francją, a także na zasadzie traktatów dwustronnych z Czechosłowacją i Jugosławią. Władze rumuńskie próbowały wciągnąć w zasięg wspomnianej tzw. Małej Ententy także Polskę, jednakże nie było to możliwe wobec zatargu tejże z Czechosłowacją, a także pozytywny stosunek strony polskiej wobec Węgier, którego rewizjonizmu ziem zabranych nie można było połączyć w całość działalności Małej Ententy. Oprócz tego Rumunia uczestniczyła w porozumieniach bałkańskich. Sytuacja w sojuszach zmieniła się zwłaszcza po wzrastającym znaczeniu Żelaznej Gwardii, a także wpływom niemieckich przedsiębiorstw, co doprowadziło do polepszenia ich współpracy zwłaszcza w obliczu zbliżającej się wojny, a także już po jej wybuchu.

W 1939 roku Niemcy hitlerowskie i ZSRR zawarły Pakt Ribbentrop-Mołotow , który zatwierdzał m.in. radzieckie "interesy" w Besarabii. Z powodu strat terytorialnych w 1940 roku, Karol II został zmuszony do abdykacji . Zastąpił go jego syn, Michał I , ale realna władza została zagarnięta przez wojskowego dyktatora Iona Antonescu (początkowo wspólnie z Żelazną Gwardią). W sierpniu 1944 roku Antonescu został jednak zaaresztowany przez Michała.

Rumunia podczas II wojny światowej

Terytorium Rumunii w XX wieku : na fioletowo zaznaczone Stare Królestwo przed 1913 rokiem, kolor pomarańczowy wskazuje terytorium Wielkiej Rumunii które zostały przyłączone lub anektowane po II wojnie bałkańskiej i I wojnie światowej , ale zostało utracone podczas II wojny światowej . Kolor różowy oznacza tereny przyłączone po I wojnie światowej (Siedmiogród), które pozostały przy niej także dzisiaj (na krótko ich część powróciła do Węgier podczas II wojny światowej).

W 1940 roku Rumunia utraciła terytoria zarówno na wschodzie, jak i na zachodzie. W czerwcu 1940, po wystosowaniu ultimatum , Związek Radziecki rozpoczął okupację Besarabii i północnej Bukowainy. 2/3 Besarabii zostało połączone z niewielką częścią ZSRR i utworzyło Mołdawską Socjalistyczną Republikę Radziecką . Północna Bukowina i Budziak zostały przyłączone do Ukraińskiej SRR . W sierpniu 1940 roku, północna Transylwania została przyznana Węgrom przez Niemcy i Włochy . Południowa Dobrudża trafiła natomiast w ręce Bułgarii, zaraz po abdykacji Karola II.

Rezultatem takich strat terytorialnych, była utrata popularności przez króla Karola II i wsparcie udzielone przez armię generałowi Ionowi Antonescu, które uczyniło z niego przywódcę Rumunii. Przez cztery miesiące (okres Narodowego Państwa Legionowego) zmuszony był dzielić się władzą z Żelazną Gwardią, jednak w styczniu 1941 roku Antonescu był w stanie pozbyć się tego kłopotliwego ciężaru. Rumunia rozpoczęła swój udział w II wojnie światowej w lipcu 1941 roku, wypowiadając wojnę Związkowi Radzieckiemu, pragnąc odzyskać Besarabię i północną Bukowinę. Jej siły zbrojne znajdowały się pod dowództwem Wehrmachtu . Administrowała przekazanym przez Niemców terytorium znajdującym się pomiędzy Dniestrem a Południowym Bugiem , nazwanym Transnistrią (Zadniestrzem). Nie przyłączyły go jednak formalnie do Rumunii, nie chcąc, żeby był traktowany jako rekompensata za Transylwanię (cały czas liczono na odzyskanie ziem przekazanych Węgrom).

W sierpniu 1944 roku, zamach stanu króla Michała I, poparty przez opozycyjnych polityków i armię, pozbawił Antonescu władzy i powierzył dowództwo rumuńskich sił zbrojnych Armii Czerwonej . Armia rumuńska poniosła ciężkie straty, prowadząc walkę z nazistami na Węgrzech i Czechosłowacji .

Paryski traktat pokojowy z 1947 roku sprawił, iż północna Transylwania powróciła do Rumunii, mając przez kilka lat status autonomiczny. Nie przywrócono rumuńskiego panowania nad Besarabią, północną Bukowiną i południową Dobrudżą. Mołdawska SRR uniezależniła się od ZSRR w 1991 roku, stając się Republiką Mołdawską .

Komunistyczna Rumunia

Radziecka okupacja, która nastąpiła po II wojnie światowej, zakończyła się utworzeniem komunistycznej Republiki Ludowej w 1947 i abdykacją króla Michała I. Monarcha udał się na wygnanie.

We wczesnych latach 60., rumuński komunistyczny rząd uniezależnił się nieco od Związku Radzieckiego. Nicolae Ceauşescu stanął na czele Rumuńskiej Partii Komunistycznej w 1965 roku i został głową państwa w 1967 . Odmowa Ceauşescu wzięcia udziału w inwazji na Czechosłowację w 1968 roku oraz tymczasowe zmniejszenie wewnętrznych represji, pomogły mu w wypracowaniu pozytywnego wizerunku zarówno w kraju, jak i na Zachodzie. Zwiedzeni przez "niezależną" zagraniczną politykę Ceauşescu, zachodni przywódcy zmienili swój stosunek do niego dopiero w późnych latach 70., kiedy to reżim stał się ekstremalnie arbitralnym i zbrodniczym systemem. Jednakże przy życiu podtrzymywały go zachodnie kredyty, umożliwiające rozwój ekonomiczny, ale i jednocześnie zaostrzanie kursu władzy.

Rewolucja w Rumunii w 1989 roku oznaczała ponad 1000 ofiar w Timişoarze i Bukareszcie , przyniosła jednak upadek Ceauşescu i koniec komunistycznego reżimu w Rumunii. Po trwających tydzień niepokojach w Timişoarze, 21 grudnia 1989 roku miała miejsce masowa demonstracja, mająca w zamyśle jej organizatorów być wiecem poparcia dla Ceauşescu, przerodziła się jednak w coś zupełnie przeciwnego. Były przywódca wraz z żoną, po wylocie z Bukaresztu helikopterem, został zaaresztowany przez armię. Zostali oskarżeni i skazani przez sąd kapturowy za "ludobójstwo" i inne zbrodnie. 25 grudnia 1989 miała miejsce ich egzekucja. Powyżej opisane wydarzenia z czasów rewolucji do dziś są przedmiotem zażartych dyskusji, podczas których przedstawiane są rozmaite teorie na temat motywacji i poczynań niektórych osób biorących w nich udział.

Ion Iliescu , był oficjel partii komunistycznej, marginalizowany przez Ceauşescu, został liderem tymczasowej koalicji rządzącej, Frontu Ocalenia Narodowego (FSN) , który 22 grudnia 1989 roku proklamował restaurację demokracji i wolności obywatelskich. Partia komunistyczna została zdelegalizowana przez Iliescu, jednak później zmienił on zdanie i odwołał tę decyzję - stąd też działalność komunistyczna nie jest zakazana w Rumunii do dziś. Jednakże najbardziej niepopularne uregulowania prawne z czasów Ceauşescu, takie jak bezwzględny zakaz aborcji czy stosowania antykoncepcji , były pośród pierwszych zniesionych praw.

Rumunia po 1989

Wybory parlamentarne i prezydenckie zostały przeprowadzone 20 maja 1990 roku. Startując przeciwko reprezentantom wskrzeszonych przedwojennych ugrupowań: Narodowej Partii Chłopskiej i Narodowej Partii Liberalnej , korzystając przy tym z przewagi, jaką dawała mu ścisła kontrola FSN nad radiem i telewizją, Iliescu uzyskał 85% głosów. FSN otrzymała natomiast 2/3 miejsc w parlamencie. Petre Roman , profesor uniwersytecki, mający silne korzenie rodzinne w partii komunistycznej, został szefem nowego rządu, który składał się głównie z byłych komunistycznych działaczy. Zainicjował on reformy wolnorynkowe rumuńskiej gospodarki.

Z powodu przewagi eks-komunistów w rządzie antykomunistyczni manifestanci rozpoczęli w kwietniu 1990 roku permanentną antyrządową manifestację na uniwersytecie w Bukareszcie. Dwa miesiące później, protestujący ci, określani przez rząd jako "chuligani", zostali brutalnie rozgonieni przez górników wezwanych przez prezydenta Iliescu - wydarzenie to znane jest jako Mineriada . Zaatakowali oni także siedziby organizacji opozycyjnych i prywatne mieszkania ich liderów. Rząd Romana upadł we wrześniu 1991 roku, kiedy to górnicy ponownie przyjechali do Bukaresztu, żądając wyższych płac. Technokrata, Theodor Stolojan został tymczasowym premierem, do czasu nowych wyborów.

W grudniu 1991 roku została uchwalona nowa konstytucja Rumunii, weszła w życie po referendum powszechnym, które jednakże zostało skrytykowane przez obserwatorów międzynarodowych, którzy oskarżyli rząd o manipulowanie ludnością czy nawet o jawne oszustwa. Konstytucja została zmieniona również w referendum z 18 - 19 października 2003 roku, wtedy też pojawiły się oskarżenia o oszustwa. Nowa ustawa zasadnicza weszła w życie 29 października 2003 roku, mając strukturę podobną do konstytucji z 1991 roku, jednak ze znacznymi zmianami, takimi jak wydłużenie kadencji prezydenta z 4 do 5 lat oraz zapis gwarantujący nietykalność własności osobistej.

W marcu 1992 roku miał miejsce w rozłam w łonie FSN, na: Narodowy Front Demokratyczny (FDSN), przewodzony przez Iliescu i Partię Demokratyczną (PD) , której liderem został Roman. Iliescu zwyciężył w wyborach prezydenckich we wrześniu 1992 roku, a jego FDSN odniosło także zwycięstwo w wyborach parlamentarnych w tym samym czasie. Z poparciem nacjonalistycznej PUNR (Partia Narodowej Jedności Rumunów), Partii Wielkiej Rumunii (PRM) i postkomunistycznej Socjalistycznej Partii Robotniczej (PSM), FDSN utworzyła w listopadzie nowy rząd, z premierem Nicolae Văcăroiu , ekonomistą i byłym członkiem partii komunistycznej. FDSN zmieniła swą nazwę na Partia Socjaldemokracji w Rumunii (PDSR) w lipcu 1993 roku.

Emil Constantinescu z Konwencji Demokratycznej (CDR) odniósł zwycięstwo w drugiej rundzie wyborów prezydenckich w 1996 roku i zastąpił Iliescu jako głowę państwa . PDSR natomiast zdobyła największą liczbę miejsc w parlamencie, nie była jednak zdolna do stworzenia koalicji rządowej. Partie wchodzące w skład CDR dołączyły więc do PD, Narodowej Partii Liberalnej (PNL) i Węgierską Unię Demokratyczną (UDMR) , tworząc w ten sposób centrowy gabinet, posiadający ok. 60% miejsc parlamentarnych. Koalicja ta długo walczyła o przetrwanie, decyzje podejmowane były wolno, z powodu konieczności uzgadniania kompromisowego stanowiska pomiędzy poszczególnymi partiami. Niemniej jednak rząd ten był w stanie implementować ważne reformy. Nowy gabinet, pod kierownictwem Victora Ciorbei , przetrwał do marca 1998 , kiedy to zastąpił go Radu Vasile , którego następcą z kolei został w grudniu 1999 były prezes Banku Narodowego, Mugur Isărescu .

Wybory z 2000 roku zapewniły powrót do władzy socjaldemokratom Iliescu - jego ugrupowanie zmieniło nazwę na Partia Socjaldemokratyczna (PSD). Iliescu został prezydentem po raz drugi. Premierem został Adrian Năstase - okres sprawowania władzy przez jego rząd pełen był wstrząsów powodowanych powtarzającymi się oskarżeniami o korupcję.

Wybory prezydenckie i parlamentarne odbyły się ponownie 28 listopada 2004 roku. Żadna z partii nie zdołała zapewnić sobie zadowalającej większości w parlamencie. Co więcej, partie opozycyjne i międzynarodowi obserwatorzy oskarżyli PSD o przeprowadzenie fałszerstw wyborczych na szeroką skalę. W I rundzie wyborów prezydenckich żaden z kandydatów nie osiągnął wymaganej większości. W II rundzie zwycięstwo odniósł 12 grudnia 2004 roku kandydat PNL i PD - Traian Băsescu , otrzymując ok. 51% głosów.

Lider PNL, Călin Popescu-Tăriceanu otrzymał trudne zadanie zbudowania koalicyjnego rządu, w skład którego nie wchodziliby członkowie PSD. W grudniu 2004 roku rząd koalicyjny złożony z PD, PNL, PUR (Rumuńska Partia Humanistyczna, która później zmieniła nazwę na Partia Konserwatywna i UDMR, został zaprzysiężony.

W 2004 Rumunia wstąpiła do NATO , a 1 stycznia 2007 do Unii Europejskiej .

Zobacz też

• Władcy Rumunii
• Premierzy Rumunii

Linki zewnętrzne

• Ilustrowana Historia Rumunów
• Światowi Przywódcy: Rumunia - historia rumuńskiej flagi, lista książąt, monarchów, premierów, etc.

Przypisy