Sir Henry Creswicke Rawlinson (ur.
11 kwietnia
1810
w Chadlington, zm.
5 marca
1895
w
Londynie
) –
angielski
asyrolog
, dyplomata; w 1836 odkrył, skopiował i odczytał
inskrypcję z Behistun
. Poseł do parlamentu.
W
1826
Rawlinson wstąpił na służbę w oddziałach wojskowych Kompanii Wschodnio-Indyjskiej. W
1833
stacjonował jako major w
Persji
. W
1843
zostaje konsulem w
Bagdadzie
. Poseł do parlamentu w latach
1856
-
1858
i
1865
-
1868
. W 1836 roku Henry Rawlinson przebywał w tym rejonie na polecenie
perskiego
szacha
dotyczące szkolenia jego wojska przez oficerów armii brytyjskiej.
Mimo trudności technicznych Sir Rawlinson dotarł na skalne urwisko, gdzie znajduje się inskrypcja razem z reliefem i zdołał skopiować tekst
staroperski
. Wersje
elamicka
i
akadyjska
były mniej dostępne, więc Brytyjczyk odłożył ich spisanie na później. Rawlinsonowi udało się ustalić znaczenie znaków pisma staroperskiego dzięki wcześniejszym zapiskom niemieckiego badacza
Georga Friedricha Grotefenda
, który odczytał pierwsze 11 znaków
pisma klinowego
. Było to możliwe tylko dzięki temu, że pierwsza część staroperskiego tekstu zawierała listę królów, podobną do tej, którą znaleźć można w
Dziejach
Herodota
. Po dopasowaniu królewskich imion Rawlinson zrozumiał przekaz
Dariusza
.
W 1842 badacz skopiował tekst elamicki i akadyjski. Zbudował w tym celu skomplikowane rusztowanie z desek. Najtrudniej było skopiować tekst akadyjski. Pomógł mu w tym miejscowy chłopiec, który wspiął się wewnątrz pęknięcia skalnego przebiegającego przez relief. To on zamontował liny, dzięki którym wykonano odlew z
papier-mâché
. Pozyskane w ten sposób materiały posłużyły następnie naukowcom – Edwinowi Norrisowi i Nielsowi Westergaardowi – na "odkodowanie" pisma elamickiego. Sam Rawlinson natomiast rozszyfrował język akadyjski.
Ciągle jeszcze trwają prace przy inskrypcji.
Bibliografia
- Dorota Ławecka 2003,Wstęp do archeologii, Warszawa-Kraków, Wydawnictwo Naukowe PWN
- Lesley Adkins 2003 Empires of the Plain. Henry Rawlinson and the Lost Languages of Babylon, wydanie polskie: Runą mury Babilonu, przekład Agnieszka Kowalska i Kamil Kuraszkiewicz, Wydawnictwo Amber 2005 (biografia Rawlinsona oraz historia odczytania pisma klinowego i początków asyrologii)
