Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Jordania

Jordania - (الأرد Al-Urdunn, pełna nazwa: Jordańskie Królestwo Haszymidzkie, المملكة الأردنية الهاشمية Al-Mamlaka al-Urdunnijja al-Haszimijja) – arabska monarchia konstytucyjna na Bliskim Wschodzie.

Jordania graniczy z Izraelem (238 km), Zachodnim Brzegiem Jordanu (97 km), Syrią (375 km), Irakiem (181 km) i Arabią Saudyjską (744 km). Łączna długość granic wynosi 1 635 km. Jordania posiada bardzo ograniczony dostęp do morza - Zatoki Akaba Morza Czerwonego. Długość wybrzeża wynosi zaledwie 27 km

Ustrój polityczny

Obecna konstytucja Jordanii została uchwalona 1 stycznia 1952 roku.

Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowe Zgromadzenie Narodowe. Skład izby wyższej, Senatu (55 senatorów) jest powoływany przez monarchę na 4 lata. Izba Reprezentantów (izba niższa, 110 członków, wśród nich 6 kobiet) wybierana jest (również na 4 lata) w wyborach powszechnych. Izba Reprezentantów może zostać rozwiązana w trakcie swojej kadencji.

Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem, mianowanym przez króla.

Geografia

Jordania to kraj wyżynny, większość terenu zajmują równiny położone na wys. 700 – 1000 m n.p.m. Najwyższym wzniesieniem jest Dżabal Ramm (1754 m n.p.m.) położony w górach Dżabal-asz-Szara na zach. kraju. Znajduje się tu również najniższy punkt – depresja Morza Martwego 408 m p.p.m. Południowa część kraju to półpustynie noszące nazwy Moab i Idumea, na wschodzie rozciąga się pustynia Harra z dominującymi rozległymi pokrywami czarnych law wulkanicznych. Jedynie pn.-zach. część kraju posiada warunki naturalne sprzyjające rozwojowi osadnictwa umożliwiające prowadzenie upraw bez sztucznego nawadniania.

Przeważa klimat zwrotnikowy-kontynentalny suchy. Wyjątkiem są północno-zachodnie krańce, gdzie klimat jest umiarkowany kontynentalny.

Sieć rzeczną reprezentuje Jordan i jego główne dopływy. Spotyka się również rzeki okresowe. Niedobór wody to jeden z głównych problemów kraju – jedynym większym słodkowodnym akwenem jest sztuczny zbiornik King Talal na rzece Nahr az-Zarka.

Świat flory i fauny jest dosyć ubogi. Roślinność tworzą m.in. suche kolczaste krzewy, bylice, jaśminy, platany. Sporadycznie na pn.-zach. spotyka się lasy z sosną alpejską i dębem. Faunę reprezentują gatunki pustynne i stepowe. Większe ssaki to oryksy arabskie, szakale złociste, gazele i karakale (rysie stepowe).

Historia

Pierwsze państwa na terenie dzisiejszej Jordanii pojawiły się co najmniej w XIII wieku p.n.e.. Zamieszkiwały je semickie plemiona Ammonitów, Edomitów i Moabitów W X wieku p.n.e. ziemie te podbiło królestwo izraelskie. Następnie wchodziły one w skład imperium asyryjskiego, Babiloni, Persji, imperium Seleucydów. Na południu kraju istniało od VI w. p.n.e. państwo Nabatejczyków, które podbite przez Rzymian w II w n.e., podobnie jak cała Jordania, przez krótki czas należało do Palmyry.

Po podziale cesarstwa rzymskiego kraj stał się częścią Bizancjum. Od V wieku w Jordanii żyli chrześcijańscy Arabowie - Ghassanidzi, którzy byli sojusznikami Bizancjum. W drugiej połowie lat 30. VII wieku dzisiejszą Jordanię podbili muzułmanie i stała się ona częścią arabskiego kalifatu. W roku 1099 weszła na kilkadziesiąt lat w skład Królestwa Jerozolimy. Później była w rękach egipskich Mameluków. W latach 1517 - 1918 terenami tymi rządzili Turcy.

W 1923 roku Wielka Brytania, która zdołała uzyskać od Ligi Narodów mandat nad tym terytorium, stworzyła na wschód od rzeki Jordan emirat Transjordanii. W 1945 Transjordania przystąpiła do Ligi Arabskiej, a 25 maja 1946 roku uzyskała niepodległość i stała się królestwem rządzonym przez Abdullaha Husajna. Dwa lata później w reakcji na utworzenie Izraela wojska jordańskie zaatakowały nowo powstałe państwo i zajęły Zachodni Brzeg Jordanu (Cisjordanię) oraz Stare Miasto w Jerozolimie. W 1949 r. podpisano zawieszenie broni, które de facto oznaczało porażkę Jordanii, gdyż było dla niej mniej korzystnie niż wcześniejsze ustalenia ONZ. W 1950 ogłoszono utworzenie Jordańskiego Królestwa Haszemidzkiego, do którego włączono nowo zdobyte ziemie palestyńskie, czego nie uznały inne państwa arabskie. W roku 1951 król Abdullah Husajn został zamordowany przez zamachowca palestyńskiego, a władzę przejął jego syn, Talal. Rok później pozbawiono tronu chorego umysłowo Talala, a królem został jego syn, Husajn ibn Talal. W latach 1956-1958 doszło do konfliktu politycznego z Wielką Brytanią i z Jordanii wydalono oficerów brytyjskich. W wyniku ofensywy armii izraelskiej (wojna sześciodniowa) w 1967 roku Jordania ponownie utraciła ziemie na zachód od rzeki Jordan. Z zajętych przez Izrael terenów uciekło do Jordanii kolejne 400 tysięcy Palestyńczyków (w 1949 przybyło tu ok. 400 tys. ludzi z terenów zajętych przez Izrael). We wrześniu 1970 roku doszło do ostrego konfliktu między władzami Jordanii a OWP, która zaczęła tworzyć "państwo w państwie" i jej faktycznego zniszczenia na terenie tego kraju ("Czarny Wrzesień"). W wojnie arabsko-izraelskiej w 1973 roku Jordania w zasadzie nie uczestniczyła, poza jedną brygadą walczącą na terytorium Syrii. Z własnego terytorium Izraela nie atakowano.

Po wybuchu pierwszej intifady król Jordanii zrzekł się w 1988 roku Cisjordanii na rzecz Palestyńczyków. W następnym roku król zgodził się na wybory parlamentarne i pozwolił na stopniową liberalizację kraju. W trakcie wojny w Zatoce Perskiej Jordania zachowała życzliwą neutralność w stosunku do Iraku, co pogorszyło jej stosunki z Zachodem i emiratami w Zatoce Perskiej. W 1994 roku zawarła pokój z Izraelem (stan wojny z tym krajem trwał formalnie od 1948 roku). Pięć lat później zmarł król Husajn, a nowym władcą Jordanii został jego syn Abdullah. Nowy król zawarł w 2001 r. Układ o wolnym handlu z USA oraz w 2002 Układ o stowarzyszeniu z UE i prowadzi politykę przyjazną Zachodowi. Od wybuchu wojny w Iraku szyici zarzucają Jordanii stałe wspieranie sunnitów irackich.

Największym problemem współczesnej Jordanii jest wciąż trwający konflikt polityczny między ludnością autochtoniczną (Beduinami) i napływowymi Palestyńczykami, którzy stanowią około 60% ludności tego kraju (część ma jordańskie obywatelstwo, a część to uchodźcy).

Gospodarka

Jordania posiada bogate złoża fosforytów eksploatowane w okolicach Al – Rusajatai Szidja. Poza fosforytami wydobywa się sole potasowe, ropę naftową oraz rudy żelaza, miedzi i manganu. Dzięki temu rozwinęły się zakłady przetwórstwa ropy naftowej, hutnictwo żelaza, stali i metali nieżelaznych. Widoczny jest także rozwój przemysłu włókienniczego, odzieżowego i przetwórstwa spożywczego.

Rozwój rolnictwa jest w znacznym stopniu ograniczony, gdyż zaledwie 4% ziemi nadaje się pod uprawę. Uprawia się przede wszystkim pszenicę, jęczmień oraz ogórki, pomidory, figi, oliwki i winorośl. Na podobne trudności napotyka produkcja zwierzęca, gdyż pastwiska i łąki stanowią zaledwie 1% powierzchni kraju.

Demografia

Główne grupy etniczne:

  • Arabowie - 87%,
  • Aramejczycy - 7%
  • Czerkiesi - 2%,
  • Ormianie, Turcy i Kurdowie - 2%
Główne wyznania:
  • sunnici - 92%,
  • chrześcijanie 4,6- 6% (po wojnie w Iraku populacja chrześcijan wzrosła w związku z imigracją tamtejszych chrześcijan),
  • szyici i druzowie - 2%.
Społeczeństwo Jordanii jest bardzo młode (ok. 37% ludności to osoby poniżej 15 lat), co jest rezultatem dość wysoko postawionej służby zdrowia (średnia wieku: 72 lata) oraz powszechnej wielodzietności. Wyższy poziom życia w mieście powoduje migracje (79% ludności żyje w miastach), ale także bezrobocie (oficjalnie 15%, nieoficjalnie jest mowa nawet o 40%). Szkolnictwo podstawowe obejmuje w zasadzie całe społeczeństwo, istnieje 20 państwowych i prywatnych szkół wyższych. Stosunkowo wielu Jordańczyków studiuje zagranicą.


Inne hasła zawierające informacje o "Jordania":

1951 ...

1962 ...

Warna ...

Baku ...

1988 ...

Senat ...

1946 ...

1966 ...

Świadkowie Jehowy ...

1999 ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Jordania":

221. Przemiany powojenne na bliskim i dalekim wschodzie (plansza 4) ...

221. Przemiany powojenne na bliskim i dalekim wschodzie (plansza 7) ...

238. Nowa mapa polityczna świata (plansza 4) Liban i Syria, a w 1946 niepodległość uzyska kolonia Wielkiej Brytanii – Jordania. Państwom arabskim, które uzyskały niepodległość, towarzyszył konflikt arabsko-żydowski w Palestynie, gdzie ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie