Anna Kamieńska (ur. 12 kwietnia 1920 w Krasnymstawie , zm. 10 maja 1986 w Warszawie ) – poetka, pisarka, tłumaczka i krytyk literacki; autorka książek dla dzieci i młodzieży. Przekładała m.in. z rosyjskiego, bułgarskiego, białoruskiego, słowackiego, serbsko-chorwackiego, łacińskiego oraz hebrajskiego. W jej dorobku znajduje się blisko 100 książek.

Nota biograficzna

Anna Kamieńska urodziła się 12 kwietnia 1920 w Krasnymstawie. Jej rodzice to Tadeusz Kamieński i Maria z Cękalskich^[1]. Lata młodości spędziła w Lublinie uczęszczając do szkoły powszechnej i gimnazjum^[2] - obecnie III Liceum Ogólnokształcącego im. Unii Lubelskiej w Lublinie . Często gościła u dziadków w podlubelskim Świdniku .

Ojciec Anny umarł wcześnie, więc ciężar wychowania czterech córek spoczął na matce. Pierwsze próby poetyckie podjęła w wieku około 14 lat^[3]. Debiutowała pod auspicjami Józefa Czechowicza w 1936 r. w " Płomyczku ", gdzie wydrukowane zostały jej dwa wiersze^[4]. Za jej oficjalny debiut przyjmuje się publikację w "Odrodzeniu" w 1944. Od 1937 uczyła się w Liceum Pedagogicznym w Warszawie. W czasie okupacji hitlerowskiej przebywała w Lublinie i na podlubelskich wsiach uczestnicząc w tajnym nauczaniu. Po uzyskaniu matury w działającym konspiracyjnie liceum humanistycznym w Lublinie, prowadziła samodzielne studia polonistyczne, zdając egzaminy na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Po wojnie studiowała filologię klasyczną – początkowo na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim , a następnie na Uniwersytecie Łódzkim .

Podczas pracy zawodowej związana była z tygodnikiem kulturalnym " Wieś " (w latach 1946 -1953 zatrudniona w redakcji na stałe), tygodnikiem " Nowa Kultura " (w 1950-1963 członek redakcji, w 1953-1957 redaktor działu poezji), miesięcznikiem " Twórczość " (od 1968 członek redakcji). W połowie lat pięćdziesiątych zaczęła także pisać utwory dla dzieci i młodzieży, które początkowo drukowała m.in. w " Płomyczku " i " Świerszczyku ".

W 1948 wyszła za mąż za poetę i tłumacza Jana Śpiewaka . Owoce ich małżeństwa to synowie: Jan Leon (1949-1988 – dziennikarz, publicysta, pisarz, zastępca redaktora nacz. miesięcznika " Powściągliwość i Praca ", działacz społeczny) i Paweł (ur. w 1951; profesor socjologii na Uniwersytecie Warszawskim ; w latach 2005-2007 poseł na sejm ).

Anna i Jan wspólnie przekładali rosyjską poezję i dramaty oraz prowadzili liczne prace redakcyjne książek. W 1967 Jan niespodziewanie zachorował na raka. Pogrążona w smutku Anna nieustannie czuwała przy jego łóżku. Odwiedzający ich ks. Jan Twardowski udzielił namaszczenia choremu poecie. Jan Śpiewak zmarł 22 grudnia 1967 .

Poetka bardzo przeżyła jego śmierć. Wiele lat była w żałobie. W tym czasie przyjaźniła się z ks. Twardowskim, którego poznała jeszcze w 1955. Wspólnie prowadzili rozważania na temat literatury, wiary, Boga, Ewangelii . Często odwiedzali grób Jana na Powązkach . W Notatniku Kamieńska wspomina: "Już dziesięć lat tak chodzimy wśród grobów. Ksiądz Jan przyniósł na grób Janka pęk bzu. Zdziwiłam się, że jeszcze istnieje bez. My idziemy, odchodzimy, a kwiaty zostają takie same i noszą takie same imiona". Ks. Twardowski odegrał niewątpliwie istotną rolę w jej późniejszym zainteresowaniu religią.

Kamieńską coraz bardziej pochłaniały sprawy wiary. Jeździła z wykładami do seminariów. Od 1975 uczestniczyła w Tygodniach Kultury Chrześcijańskiej, organizowanych w Warszawie przez Komisję Episkopatu do Spraw Duszpasterstwa Ogólnego.

W latach siedemdziesiątych odżyły jej związki z Lubelszczyzną . Odwiedza rodzinę (mieszkające w Lublinie i Świdniku dwie siostry) i zaprzyjaźnionych poetów i pisarzy (m.in. poeta Wacław Gralewski, pisarz Józef Zięba ).

Anna Kamieńska zmarła 10 maja 1986 w Warszawie. Uroczystości pogrzebowe celebrował prymas Józef Glemp , który wyraził sie o niej: "Prorokini Anna". W swoim Notatniku zapisała: "Proszę o taki nekrolog: Z radością przyjęła śmierć. Prosi bliskich o przyjęcie jej śmierci z radością".

Kamieńska we wspomnieniach

• Julia Hartwig wspomina nastoletnią Annę Kamieńską^[3]:

"(...) Była duszą zbuntowaną, poszukującą. Trapiło ją wiele kompleksów, głęboko przeżywała wszystko, co uważała za krzywdę. Ludzie najczęściej nic sobie nie robią z poczucia, że coś jest nie tak, a Anna z wieloma rzeczami nie potrafiła się pogodzić. Nie akceptowała też własnej urody. (...) Miała charakter wyznawczy. Musiała w coś wierzyć, i to do końca. I jeśli coś jej stawało na drodze, cierpiała. (...) Ta cecha charakteru dawała zresztą o sobie znać przez całe jej życie".

• Ks. Jan Twardowski wspomina:^[5]

"I przed nawróceniem, i po nawróceniu Anna była mądrym człowiekiem. Poszukując Boga, bardzo wiele wymagała od siebie. (...) Ta przemiana, dogłębna i wszechstronna, nie mogła ominąć jej twórczości. Słowa służyły już nie tylko zapisywaniu dzień po dniu cierpienia, ale i były próbą pokonywania rozpaczy. Anna inaczej teraz pojmowała zadania sztuki. Nie pragnęła powiększać swojego dorobku o nowe wiersze. Wiedziała bowiem, że żaden wiersz nie jest w stanie oddać prawdy ludzkich doświadczeń. Sięgała jednak po pióro, by nazwać swój niepokój i wyrazić z trudem odnajdywaną nadzieję. Każde wypowiedziane słowo miało swoją wagę, zawierał się w nim ogromny trud człowieka poszukującego sensu."

Nagrody za pracę literacką

• 1955 Złoty Krzyż Zasługi
• 1966 bułgarski Order Cyryla i Metodego I klasy
• 1968 Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1973 nagroda Polskiego PEN Clubu za twórczość przekładową
• 1980 nagroda im. Brata Alberta w dziale poezji
• 1981 nagroda Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży
• 1981 nagroda im. W. Pietrzaka (przede wszystkim za przekład O naśladowaniu Chrystusa)

Konkursy imienia Kamieńskiej

• od 1968 w Świdwinie na Pomorzu co roku odbywa się ogólnopolski konkurs poetycki imienia Jana Śpiewaka i (od 2005) także Anny Kamieńskiej, jeden z najstarszych konkursów w Polsce.
• od 1994 Krasnostawski Dom Kultury corocznie organizuje Konkurs im. Anny Kamieńskiej na najlepszą książkę poetycką Lubelszczyzny.

Bibliografia

• Zbiory poezji
  

1. Wychowanie [Wiersze]. Wwa: KiW 1949
2. O szczęściu [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1952
3. Bicie serca [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1954
4. Pod chmurami [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1957
5. Poezje wybrane Wwa: Czyt. 1959
6. W oku ptaka [Wiersze]. Wwa: PIW 1960
7. Źródła [Wiersze]. Wwa: PIW 1962
8. Rzeczy nietrwałe [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1963
9. Odwołanie mitu [Wiersze]. Wwa.: PIW 1967
10. Biały rękopis [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1970
11. Wygnanie [Wiersze]. Wwa: PIW 1970
12. Poezje wybrane Wwa: LSW 1971
13. Herody [Wiersze]. Wwa: LSW 1972
14. Poezje wybrane Wwa: Czyt. 1973
15. Drugie szczęście Hioba [Wiersze]. Wwa: PIW 1974
16. Milczenia [Wiersze]. Kr.: WL 1979
17. Rękopis znaleziony we śnie Wiersze z lat 1973-1975. Wwa: Czyt. 1978
18. Wiersze jednej nocy [Wiersze]. Wwa: LSW 1981
19. Anna Kamieńska [Wybór wierszy]. Wwa: Czyt. 1982
20. Raptularz wojenny [Wiersze]. Wwa: [b.w. 1982]
21. Pierwszy śnieg; Świadkowie [Wiersze]. Łódź: Correespondanance des Art 1983
22. W pół słowa Wiersze z lat 1970-1980. Wwa: Czyt. 1983
23. Dwie ciemności Wybór poezji. Pozn.: W drodze 1984
24. Przyjdź Królestwo [Wiersz]. Wwa: [b.w.] 1984
25. Nowe imię [Wiersze]. Ciechanów: Epideixis 1987
26. Milczenia i psalmy najmniejsze [Wiersze]. Kr.: WL 1988
27. Nie tylko o Sandomierzu [Wiersze m.in. A.K.]. Sandomierz: Ofic. Jędrzejowska 1990
28. Pisz o kamieniu [Wiersze]. Wwa: PAX 1995
29. Inne miejsca [Wiersze]. Pozn: W drodze 1996
30. Jasność w środku nocy [Wybór wierszy]. Wwa: PIW 2001
31. Wiersze przemilczane [Wybór wierszy]. Lublin: Wydawnictwo KUL 2008

• Opowiadania, powieści, refleksje
  

1. Czasy małego szczęścia [Opowiadania]. Łódź: WŁ 1963
2. Rozmowy z profesorem Daleczko [Powieść]. Łódź: WŁ 1969
3. Notatnik [1965-1979]. Pozn: W drodze. [Cz. 1]. 1965-1972. 1982; [Cz. 2]. 1973-1979. 1987
4. Deszczowe lato [Opowiadania]. Wwa: PIW 1979
5. Mały notatnik [Refleksje, sentencje]. Bytom: Oficyna 4K 2002

• Wiersze, opowiadania, powieści dla dzieci
  

1. Słoneczny lizak [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1960
2. Zajęczy pałac [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1962
3. Pod jabłonią [Wiersze]. Wwa: Ruch 1966
4. Dębowa kołyska [Wiersze]. Wwa: Ruch 1967
5. Samowarek mojego dziadka [Opowieść]. Wwa: NK 1967
6. W Nieparyżu i gdzie indziej [Powieść]. Wwa: NK 1967
7. Rozalka Olaboga [Powieść]. Wwa: NK 1968
8. Są takie wyspy [Powieść]. Wwa: NK 1970
9. W królestwie Plastelinii [Wiersze]. Wwa: Ruch 1970
10. Żołnierze i żołnierzyki [Powieść]. Wwa: NK 1971
11. Jaworowi ludzie [Wiersze]. Wwa: Ruch 1973
12. Wielkie małe rzeczy [Opowieść]. Wwa: Czyt. 1974
13. Sześciopiętrowy dzień [Opowieść]. Wwa: KAW 1975
14. Świat się ciągle zaczyna [Opowieść]. Wwa: Czyt. 1975
15. Marianna [Opowieść]. Wwa: Czyt. 1980
16. Dom w domu [Opowieść]. Wwa: NK 1982
17. Wiersze dla dzieci Wr: Siedmogród 2000

• Felietony i eseje o poezji
  

1. Pragnąca literatura Problemy pisarstwa ludowego i nurtu ludowego poezji współczesnej. [Eseje]. Wwa: LSW 1964
2. Jeden z grzechów pięknych [Felietony]. Lubl.: WLubel. 1967

• Książki o tematyce religijnej
  

1. Twarze księgi [Szkice o Biblii]. Wwa: PAX 1982
2. Ojcze nasz [Komentarz dla dzieci do modlitwy „Ojcze nasz”]. Pozn.: W drodze 1983
3. Książka nad książkami [Opowieści o Starym Testamencie dla dzieci]. Wwa: NK 1985
4. Na progu słowa [Szkice]. Pozn.: W drodze 1985
5. Osiem 8 x radość czyli o ośmiu błogosławieństwach kazania na Górze. [Rozważania religijne dla dzieci]. Pozn.: W drodze 1985
6. Wszystko jest w Psalmach [Opowieści dla dzieci o Psalmach Dawidowych]. Pozn.: W drodze 1990

• Przekłady
  

1. Piołunowe ziele Wybór rosyjskiej liryki ludowej. Wwa: PIW 1961
2. V. Nezval: Rzeczy, kwiaty, zwierzęta i ludzie [Opowiadania]. Wwa: NK 1965
3. Perły i kamienie Wybór serbsko-chorwackiej poezji ludowej. Wwa: PIW 1966
4. D. Gabe: W naszych oczach [Opowieści dla dzieci]. Wwa: NK 1967
5. Owidiusz: Przemiany [Poemat]. Wwa: NK 1969
6. B. Apriłow: Przygody Liska na morzu Gdańsk: WM 1971
7. D. Gabe : Poczekaj, słońce [Wiersze]. Wwa: PIW 1972
8. J. Dantyszek: Pieśni Olsztyn: Pojezierze 1973
9. W. Prichodźko: Szedł Antoszka [Wiersze]. Wwa: NK 1976
10. S. Hozjusz: Poezje Olsztyn: Pojezierze 1980
11. A. Dałczew: Poezja Wwa: PIW 1981
12. Tomasz á Kempis: O naśladowaniu Chrystusa Wwa: Pax 1981
13. I. Krasko: Nox et solitudo [Wiersze]. Kat.: Śląsk 1982
14. Do źródeł Psalmy i inne przekłady poetyckie. Pozn.: W drodze 1988
15. Z mądrości Talmudu Wwa: PIW 1988

• Przekłady c.d. (wspólnie z J. Śpiewakiem)
  

1. M. Gorki: Dzieci słońca [Dramat]. Wwa: PIW 1952
2. L. Leonow: Zwykły człowiek [Komedia]. Lit. Radz. 1969 nr 51 s. 5-58
3. M. Gorki: Na dnie [Dramat]. Wwa: PIW 1951
4. L. Leonow: Dyrektor Morza Kaspijskiego [Komedia]. Wyst. Świdnica 1951
5. M. Gorki: Barbarzyńcy Sceny z miasta powiatowego. [Dramat] Wwa: PIW 1952
6. Oj, lesie, lesie zielony Wybór bułgarskiej pieśni ludowej. Wwa: PIW 1956
7. T. Tiutczew: Poezje Wwa: PIW 1957
8. Czeska i słowacka pieśń ludowa Wybór. Wr: Ossol. 1960
9. W. Chlebnikow: Poezje Wwa: PIW 1963
10. W. Chlebnikow: Włamanie do wszechświata Poezja i proza. Kr.: WL 1972

• Prace redakcyjne
  

1. M. Konopnicka: Poezje i nowele Wwa: KiW 1951
2. M. Konopnicka: Wybór nowel Wwa: KiW 1951
3. Wspomnienia o K. I. Gałczyńskim. Wwa: Czyt. 1961
4. M. Konopnicka: Wiersze wybrane Wwa: PiW 1965
5. Ziemia gorąca Antologia współczesnej poezji bułgarskiej. Wwa: LSW 1968
6. Malowanie w przestrzeni Almanach poetów Ziemi Koszalińskiej. Pozn.: WP 1970
7. Poeta ziemi rodzinnej Zbiór wspomnień i esejów o Stanisławie Piętaku. Wwa: LSW 1970
8. Od Czarnolasu Najpiękniejsze wiersze polskie. Wwa: Iskry 1971
9. Od Leśmiana Najpiękniejsze wiersze polskie. Wwa: Iskry 1974
10. Złote litery Antologia poezji polskiej. Wwa: Ruch 1974
11. Horoskop Pamiętnik ze współczesnej poezji polskiej. Wwa: KAW 1975

Audioteka

• Płyty gramofonowe
  

1. Anna Kamieńska - Wiersze wybrane - Polskie Nagrania "Muza" N-0269; Autorka czyta swoje wiersze: "De natura", "Po drugiej stronie góry", "Wiatr", "Zaśnij w kropli bursztynowej", "Powietrze", "Propozycje w czas trwogi", "Muzy", "Żywioły", "Dokąd odbiegacie zbrojne trzciny", "Jeszcze nie jesteś podobny", "Świątek", "Śmierć drzewa", "Rzeźba" ^[6]

• Audycje radiowe
  

1. Lublin słowem malowany - Lublin z 1944 roku wspominają: S. Grodzieńska, Z. Bystrzycka, J. Huszcza, A. Kamieńska ( Radio Lublin S.A. , Jurkiewicz Barbara, Kotowicz Krystyna, 1974 rok) ^[7]
2. Powrót do źródeł - Dzieciństwo, młodość i debiut poetki i tłumaczki Anny Kamieńskiej (Radio Lublin S.A., Brzezińska Maria, 1981 rok) ^[8]

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona poświęcona Annie Kamieńskiej