głowa Gudei (fragment kamiennego posągu); zbiory Luwru (AO 13)

tzw. cylindry Gudei - gliniane walce pokryte inskrypcją klinową opisującą budowę E-ninnu ("Domu Pięćdziesiątki") - świątyni boga Ningirsu w mieście Girsu

Gudea ( sum . gu₃-de₂-a - tłum. "Powołany") – sumeryjski władca miasta-państwa Lagasz panujący w latach ok. 2141-2122 lub też według innej chronologii (Albrighta-Corneliusa) ok. 2050-2000 p.n.e.

Jego władza rozciągała się na południe do miasta Ur i Eridu oraz w kierunku północno-wschodnim i obejmowała najprawdopodobniej zachodni Elam . Za panowania Gudei państwo Lagasz doszło do znacznego rozkwitu m.in. dzięki licznym kontaktom handlowym np. z państwem Mari , a nawet z miastami syryjskimi .

Dużą wagę Gudea poświęcał rozwojowi rolnictwa, o czym informują liczne inskrypcje oraz teksty na tabliczkach odnoszące się do spraw gospodarczych (sprawozdania dotyczące rozbudowy kanałów nawadniających, zasiewów pól i zakładania sadów). Za jego panowania wprowadzono uprawę winorośli . Inne tabliczki informują nas o znacznym rozkwicie rzemiosła .

Wzrost gospodarczy państwa Gudei pozwolił władcy skoncentrować się na zakrojonych na dużą skalę pracach budowlanych. Wznosił on liczne świątynie, z których najbardziej jest znana tzw. E-ninnu ("Dom Pięćdziesiątki"), poświęcona bogu Ningirsu i jego świcie. O losach budowy tejże świątyni wiadomo z inskrypcji wyrytej na dwóch glinianych walcach o wysokości 1 m każdy. Jest to poetyckie sprawozdanie z budowy Eninnu i jednocześnie utwór wielbiący boga Ningirsu. Są to jednocześnie najwcześniejsze znane tak obszerne teksty sumeryjskie.

Z inskrypcji z czasów panowania Gudei kształtuje się obraz władcy sprawiedliwego i dbającego o poddanych, potrafiącego zapewnić im dobrobyt i życie w pokoju oraz unikającego walk zbrojnych, czyli władcy określanego w jednej z inskrypcji mianem "dobrego pasterza".

Gudea to jedna postaci tego okresu, o których więcej wiadomo dzięki zachowanym zabytkom mezopotamskim z III tysiąclecia p.n.e. Do naszych czasów przetrwały liczne posągi Gudei, zdobiące zbiory muzeów europejskich (zwłaszcza Luwr ), jak również dużo inskrypcji, często długich i poetyckich.

Posągi Gudei wykonane są z twardych gatunków kamienia ( dioryt , doleryt). Przedstawiają władcę w różnych okresach życia. Można je podzielić na dwa rodzaje: pierwszy cechuje się zwartą kompozycją, o przysadzistych proporcjach, drugi charakteryzuje się proporcjami smuklejszymi. Starano się oddać indywidualne rysy twarzy.

gu3-de2-a	ensi2(pa.te.si)	lagaš(šir.bur.la)ki
Gudea	władca	Lagasz

sumeryjski zapis imienia i tytulatury Gudei w piśmie klinowym

Lista zachowanych posągów Gudei^[1]

posąg siedzącego Gudei (tzw. Posąg D) - obecnie w Luwrze	posąg siedzącego Gudei (tzw. Posąg F) - obecnie w Luwrze	posąg siedzącego Gudei (tzw. Posąg I) - obecnie w Luwrze	posąg stojącego Gudei (tzw. Posąg N) - obecnie w Luwrze
posąg stojącego Gudei (tzw. Posąg O) - obecnie w Ny Carlsberg Glyptothek w Kopenhadze	posąg stojącego Gudei (tzw. Posąg V) - obecnie w British Museum

Przypisy

Biografia

• D.O.Edzard, Gudea and His Dynasty, Toronto University Press 1997