Schemat ozu

Oz

Oz (od szw . ås) — wał lub silnie wydłużony pagórek o wysokości najczęściej kilkunastu metrów i długości nawet kilkudziesięciu kilometrów, wyniesiony wskutek osadzania piasku i żwiru przez wody płynące pod lądolodem lub w jego szczelinach. Ozy zbudowane są z piasków i żwirów, ułożonych poziomymi lub skośnymi warstwami. Niekiedy pokryte są cienką warstwą gliny. Zwykle wał ozu jest naprzemian węższy i szerszy, przy czym rozszerzenia są wyższe, zwężenia zaś niższe. Górna powierzchnia wału niekiedy jest płaska i biegnie poziomo (podobnie jak w nasypach kolejowych). Zbocza ozów są zwykle strome^[1].

Utwory te powstały podczas postoju lub ustępowania lądolodu w czasie deglacjacji frontalnej . Często tworzą się w dnach rynien subglacjalnych .

Cechy szczególne i występowanie na obszarze Polski

Ozy spotyka się najczęściej w pagórkowatej strefie czołowo-morenowej , przy czym kierunek ich jest prostopadły do wałów moreny czołowej . Zdarza się, że wał ozowy krzyżuje się z wałem tej moreny^[1]. Występują one w różnych miejscach Polski północnej i środkowej w zasięgu utworów lodowcowych: m.in. na Pojezierzu Dobrzyńskim , w okolicach Grójca , w okolicach Poznania oraz na Pomorzu (jednym z większych zespołów ozów jest rezerwat przyrody Ozy Kiczarowskie koło Stargardu Szczecińskiego ). Bardzo ciekawym przykładem na Pojezierzu Suwalskim jest oz turtulski. Największym ozem na świecie jest Punkaharju w Finlandii , a największym polskim ozem jest oz Bukowsko-Mosiński o długości 37 km^[].

Przypisy

Bibliografia

• W. Jaroszewski, L. Marks, A. Radomski, 1985: Słownik geologii dynamicznej. Wydawnictwa Geologiczne.

Zobacz też

• kem
• morena
• sandr
• drumlin
• pradolina