Grzegorz Bar Hebraeus (syr. Gregorios bar ‘Ebrojo, arab. Abu al-Faradż Ibn al-Ibri, ur. w
1226
, zm.
30 lipca
1286
) - duchowny (
mafrian
)
kościoła jakobickiego
i jedna z najsłynniejszych postaci w jego dziejach, uczony-
polihistor
.
Urodził się w
syryjskim
mieście Melitene jako syn znanego lekarza Aarona. Starotestamentowe imię ojca i przydomek bar Ebrojo - "syn Ebry" - spowodowały, że uznawano go za
neofitę
lub syna neofity, choć w rzeczywistości prawdopodobnie Bar Hebraeus pochodził z rodziny syryjskich chrześcijan. Nie jest jasne, w jakich okolicznościach nabył imię Grzegorz, ponieważ ochrzczony został jako Jan (syr. Juhanna). W dzieciństwie odebrał bardzo staranne świeckie wykształcenie w kulturze
syryjskiej
,
arabskiej
, prawdopodobnie również
hebrajskiej
. Uczył się
filozofii
i
teologii
, zaś pod kierunkiem ojca również
medycyny
. W
1244
cała rodzina przeniosła się do
Antiochii
, gdzie Bar Hebraeus przez rok mieszkał w klasztornym odosobnieniu, poświęcając się nauce. Następnie przez rok pobierał nauki w
libańskim
Trypolisie
. W
1246
patriarcha Ignacy III Dawid wyświęcił go na
biskupa
Gubus. Rok później Bar Hebraeus został mianowany biskupem Lakbin. W
1252
patriarcha mianował go arcybiskupem
Aleppo
.
19 stycznia
1264
patriarcha Ignacy IV Jeszua mianował Bar Hebraeusa mafrianem Wschodu. Bar Hebraeus osiadł w klasztorze Mar Mattaj (świętego Macieja) koło
Mosulu
w dzisiejszym
Iraku
. Jako mafrian podróżował, odwiedzając rozległe diecezje poddane jego władzy, starał się również o dobre stosunki z
kościołem nestoriańskim
. Podczas jednej z podróży zmarł -
30 lipca
1286
w Maragha. Jego śmierć była opłakiwana nie tylko przez jakobitów, lecz również przez Ormian i nestorian. Po śmierci jego prochy przeniesiono do klasztoru Mar Mattaj.
Bar Hebraeus nie jest w swym kościele uznawany za świętego, lecz jego pamięć czci się w rocznicę jego śmierci.
Bar Hebraeus był płodnym twórcą - pozostawił wiele dzieł. Mają one najczęściej charakter encyklopedyczny - jemu dzisiejsza nauka zawdzięcza znajomość dorobku wcześniejszych twórców, który Bar Hebraeus zebrał i usystematyzował. Zakres jego zainteresowań obejmował teologię, historię, medycynę, gramatykę, filozofię, prawo i etykę. Pisał głównie po syryjsku, rzadziej po arabsku. Jego wiedza i nauczanie cieszyły się sławą na całym Bliskim Wschodzie. Do jego najsławniejszych dzieł należą:
- multidyscyplinarna encyklopedia Hewath Hekmetha ("Śmietanka wiedzy"),
- komentarz do Biblii Aukar Raze ("Skład tajemnic"),
- kronika Makhtbhanuth Zabhne ("Kronika"),
- traktat teologiczny Menarath Qudshe ("Lampa świątyni").
Z jego pism wynika, że Bar Hebraeus, będąc przekonanym jakobitą, a więc
monofizytą
, nie negował pierwiastków prawdziwej wiary obecnych wśród innych wyznań. Nestorian nie uważał za heretyków - odmienność nauk poczytywał za rozbieżność teologiczną, nie dogmatyczną.
Linki zewnętrzne