Przekrój grzbietu śródoceanicznego.

Grzbiety śródoceaniczne na świecie

Wiek skorupy oceanicznej. Kolor czerwony oznacza najmłodszą skorupę, a niebiski najstarszą.

Płyty tektoniczne i ich rozrost.

Grzbiet śródoceaniczny - silnie wydłużona wypukła forma dna oceanicznego, o stromych stokach , położona zazwyczaj pośrodku oceanów , oddzielająca od siebie dwa baseny oceaniczne .

Grzbiety śródoceaniczne są to największe struktury linijne na powierzchni Ziemi. Ich łączna długość wynosi ok. 60 000 km. Szerokość grzbietów oceanicznych dochodzi do 400 km. Grzbiety wznoszą się ok. 2 km ponad powierzchnię dna oceanicznego - równi abisalnej . W środku większości z nich, wzdłuż całego grzbietu ciągnie się dolina ryftowa o szerokości do 50 km i głębokości 1-2 km. W dolinie ryftowej dochodzi do wylewów magmy . W miejscu rozchodzenia się dwóch płyt oceanicznych wdzierają się nowe masy bazaltu , powodując powstawanie nowej skorupy oceanicznej , i co za tym idzie, powiększanie dna oceanicznego. Jest to tzw. strefa spreadingu , gdzie dwie płyty litosfery oddalają się od siebie. Doliny ryftowe tworzą tzw. krawędzie oceaniczne.

Wiek skorupy oceanicznej od doliny ryftowej na zewnątrz, w stronę kontynentów jest coraz starszy. W grzbietach, gdzie tempo tego procesu jest wyższe, tj. wydobywa się w nich więcej magmy, nie powstają doliny ryftowe. Grzbiety śródoceaniczne są zazwyczaj potrzaskane poprzecznymi uskokami transformującymi .

Niekiedy terminem 'grzbiet śródoceaniczny' określa się formy, których powstanie nie jest związane ze spreadingiem dna oceanicznego, ale z przesuwaniem się płyty oceanicznej ponad tzw. plamą gorąca , jak to jest w przypadku Grzbietu Hawajskiego i Cesarskiego.

Ważniejsze grzbiety śródoceaniczne

• Ocean Spokojny : Południowopacyficzny , Norfolk , Huntera, Południowofidżyjski, Tonga, Tubuai, Wooldark, Kiusiu-Palau, Mariański, Honsiu, Środkowopacyficzny, Cesarski, Hawajski , Kokosowy , Sala y Gomez, Nazca , Juan Fernandez

• Ocean Atlantycki : Mendelejewa , Łomonosowa , Nansena , Jan Mayen, Islandzki, Reykjanes , Śródatlantycki , Północnoatlantycki , Południowoatlantycki , Kajmański, Scotia (dawniej: Południowoantylski), Wielorybi

• Ocean Indyjski : Afrykańsko-Antarktyczny , Zachodnioindyjski , Środkowoindyjski , Maskareński, Murraya, Arabsko-Indyjski , Malediwski, Wschodnioindyjski, Grzbiet Zachodnioaustralijski, Australijsko-Antarktyczny , Kergueleński.

Zobacz też

• Formy ukształtowania dna oceanicznego .