Grusza
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	klad różowych
Rząd :	różowce
Rodzina :	różowate
Rodzaj :	grusza
Nazwa systematyczna
Pyrus L. Sp.Pl. 479. 1753

Morfologia gruszy pospolitej

Kwiatostan

Pokrój drzewa gruszy rosnącej na skłonie

Owoc jednej z odmian uprawnych należący do grupy grusz europejskich

Pąk kwiatowy

Przekrój pnia

Grusza (Pyrus L. ) – rodzaj w większości niewielkich drzew z rodziny różowatych (Rosaceae). Pierwotnie cały rodzaj występował w strefie umiarkowanej Eurazji nie sięgając jednak tak daleko na północ jak jabłoń , gdyż wymagania cieplne grusz są wyższe. Systematyka grusz jest bardzo zawiła. Gatunki łatwo się ze sobą krzyżują, tworząc liczne podgatunki i formy przejściowe. Dlatego wśród systematyków brak zgody co do podziału grusz, rozgraniczenia i liczby ich gatunków oraz odmian botanicznych . Obecnie szacuje się (w zależności od autora), że rodzaj Pyrus zawiera od 30 do 60 gatunków. W ciągu liczącej co najmniej 30 wieków uprawy gruszy wyselekcjonowano kilka tysięcy odmian uprawnych , które dzieli się na dwie grupy w zależności od dominującego udziału genów z poszczególnych gatunków na grusze zachodnie (europejskie) i grusze wschodnie (azjatyckie). Gatunkiem typowym jest Pyrus communis L.^[2].

Morfologia

Pokrój

Drzewo lub rzadziej krzewy o wysmukłym kształcie. U gatunków drzewiastych na ogół jest dobrze wykształcony przewodnik. Grusze mają przeważnie palowy system korzeniowy. Pędy są zazwyczaj proste, sztywne, delikatnie zygzakowate lub łukowato wygięte i sporadycznie pokryte cieniami (np. Pyrus paschia D.Don). Barwa pędów jest bardzo zmienna, mogą być zielone, brązowe, żółtawe, ciemnoczerwone lub z odcieniem fioletowym.

Liście

Kształt liścia może być eliptyczny, jajowaty lub wydłużony, lancetowaty. Brzeg blaszki liściowej może być nagi lub szczeciniasto zakończony, piłkowany, karbowany lub całobrzegi. Ze względu na duże zróżnicowanie cech morfologicznych liście są podstawowym kryterium do oznaczania gatunków a także podziału rodzaju na sekcje.

Kwiaty

Są 5-krotne, obupłciowe, zebrane w baldachogrona . Płatki grusz są prawie zawsze białe. Szyjki słupków są wolne aż do dna kwiatowego. Pręciki grusz mają pylniki fioletowopurpurowe. Kwiaty są raczej bez zapachu, owadopylne.

Owoce

Są często wydłużone, przy szypułce nieco stożkowate i rzadko przy niej zagłębione, przy kielichu zagłębienie jest częstsze choć także nie jest regułą. W miąższu grusz jest zawsze pewna liczba komórek kamiennych. Skórka jest gruba ziarnista, zielona, żółta lub brązowa, często ordzawiona. Oś owocu, na długim odcinku jest zmięśniała, często pełna (w przeciwieństwie do jabłoni), a komory nasienne zamknięte.

Ekologia

Rosną zarówno na stanowiskach zacienionych jak i słonecznych, zwykle pojedynczo lub w grupach. W Kaukazie tworzą gęste zarośla i lasy. Zajmują bardzo różne siedliska, suche, świeże i wilgotne, większość gatunków preferuje siedliska żyzne i ciepłe. Grusze są w wysokim stopniu odporne na zapylenie i zawartość dwutlenku siarki w powietrzu.

Systematyka

Pozycja systematyczna wg Angiosperm Phylogeny Website (2001...)

Rodzaj z plemienia Pyreae, podrodziny Spiraeoideae (dawniej Pomoideae) z rodziny różowatych Rosaceae, rzędu różowców Rosales w obrębie kladu różowych obejmującego część roślin okrytonasiennych ^[3][1].

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Rosanae Takht., rząd różowce (Rosales Perleb), podrząd Rosineae Erchb., rodzina różowate (Rosaceae Juss.), podrodzina Pyroideae Burnett, plemię Pyreae Baill., podplemię Pyrinae Dumort., rodzaj grusza (Pyrus L.)^[4].

Gatunki flory Polski ^[5]

• grusza polna, g. dzika (Pyrus pyraster (L.) Burgsd.)
• grusza pospolita (Pyrus communis L. , syn. Pirus communis L.) – antropofit zadomowiony
• grusza kaukaska (P. caucasica Federov.) – gatunek uprawiany
• grusza ussuryjska (Pyrus ussuriensis Maxim.) – gatunek uprawiany
• grusza śnieżna (Pyrus nivalis Jacq.) – gatunek uprawiany
• grusza wierzbolistna (Pyrus salicifolia Pall.) – gatunek uprawiany

Pozostałe gatunki

• grusza brzozolistna (Pyrus betulifolia Bunge.)
• grusza chińska (Pyrus pyrifolia (Burm.f.) Nakai)
• grusza drobnoowocowa (Pyrus calleryana Decne.)
• grusza himalajska (Pyrus pashia Buch.-Ham.ex D.Don)
• grusza migdałowata (Pyrus amygdaliformis Vill.)
• grusza oliwnikowa (Pyrus elaeagrifolia Pall.)
• grusza Regela (Pyrus regelii Rehder)
• grusza syryjska (Pyrus syriaca Boiss.)
• grusza szałwiolistna (Pyrus salvifolia DC.)
• grusza tajwańska (Pyrus taiwanensis Iketani& H.Ohashi)
• Pyrus boissieriana Buhse
• Pyrus ×canescens Spach.
• Pyrus complexa Rubtzov
• Pyrus cordata Desv.
• Pyrus cossonii Rehder
• Pyrus dimorphophylla Makino
• Pyrus elaeagrifolia subsp.kotschyana (Boiss.ex Decne.) Browicz
• Pyrus fauriei C.K.Schneid.
• Pyrus gharbiana Trab.
• Pyrus glabra Boiss.
• Pyrus hondoensis Kikuchi & Nakai
• Pyrus koehnei C.K.Schneid.
• Pyrus korshinskyi Litv.
• Pyrus ×lecontei Rehder
• Pyrus mamorensis Trab.
• Pyrus ×michauxii Bosc ex Poir.
• Pyrus ×phaeocarpa Rehder
• Pyrus pseudopashia T.T.Yu
• Pyrus ×serrulata Rehder
• Pyrus turcomanica Maleev
• Pyrus xerophila T.T.Yu

Przypisy

Bibliografia