Gregorianki, dawne święto szkolne obchodzone w dniu 12 marca , w dzień św. Grzegorza Wielkiego , papieża , patrona szkół podstawowych .

Według Ryszarda Gansińca , który poświęcił Gregoriankom obszerne studium^[1], zwyczaj powstał w XV wieku w Alzacji jako dzień, w którym jednocześnie żegnano abiturientów i witano pierwszoklasistów. Obchody rozpoczynało uroczyste nabożeństwo szkolne, po której odbywał się pochód maskowy połączony z kwestą na rzecz przyszłorocznego święta, a na koniec uczta z występami. Stałym punktem programu był występ tzw. "biskupa żakowskiego", który wygłaszał komiczne, rymowane najczęściej "kazanie".

W Polsce gregorianki przyjęły się w XVI wieku i były obchodzone do II połowy XIX wieku . Z roku 1889 pochodzi opis uroczystości "Gregoły", zorganizowanej w Żołyni koło Rzeszowa przez miejscowego nauczyciela^[2].

Wstępem do przeplatanej występami żakowskimi uczty była " oracja " "biskupa": "Szanowne państwo! Powiadumu wum racyjo, mam na brzuchu wielko turbacyjo, powiedziałbym jeszcze, ale mi się jeść chce!". W czasie występów często recytowano wiersze Kochanowskiego .

Święto zanikło z końcem XIX wieku , ale przetrwało jeszcze jakiś czas w postaci fragmentów kolęd i pastorałek czy zapomnianych dzisiaj przysłów (np. ubrać się jak na jakie gregorianki), a nawet podarunków na św. Mikołaja^[3].

Zobacz też

• msza święta gregoriańska
• święto

Przypisy

Bibliografia