Grab pospolity, g. zwyczajny (Carpinus betulus L.) – gatunek średniej wielkości drzewa liściastego z rodziny brzozowatych (Betulaceae). Występuje w Europie od Francji do Ukrainy . W Polsce częsty na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Podczas holocenu , w okresach znacznego spadku liczby ludności, bywał gatunkiem dominującym w lasach.

Kwiatostany

Owoce

Morfologia

Pokrój

Drzewo dorastające do 25 m z gęstą, miotlastą koroną , silnie zagęszczoną, szeroką i wysoką.

Kora

Ciemna, ziemista z siatkowatym wzorem, zwykle o falistej powierzchni. Gałązki giętkie z jasnymi kropkami (przetchlinki), młode nieco owłosione.

Liście

Ulistnienie skrętoległe , liście pojedyncze, podwójnie piłkowane, nerwy spodem omszone. Ogonek ok. 1,5 cm, eliptyczna lub jajowata blaszka liściowa charakterystycznie harmonijkowato pofałdowana o dł. 5-10 cm i szer. do 6 cm. Jesienią liście przebarwiają się na żółty kolor.

Pąki

Pączki liściowe są ostro zakończone, przylegają skośnie do pędów i pokryte są łuskami; górą jasnobrązowe, dołem zielone. Pąki kwiatowe są większe od liściowych.

Kwiat

Roślina jednopienna , ale o kwiatach jednopłciowych. Kwiaty żeńskie są niepozorne i tworzą luźne, wzniesione kłosy , kwiaty męskie wyrastają na szczycie gałązek i tworzą kotki o długości 3,5-5 cm.

Owoc

Jednonasienne orzeszki o trójklapowej okrywie służącej jako organ lotny.

Biologia i ekologia

Roślina wieloletnia , megafanerofit . Kotki kwiatowe pojawiają się w maju wraz liśćmi. Owoce dojrzewają od września do października, rozsiewane są przez wiatr. Lubi świeże gleby wapienne, nie za suche, ale i nie podmokłe. Występowanie: lasy mieszane i liściaste. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Carpinion, Ass. Stellario-Carpinetum i gatunek wyróżniający dla Ass. Aceri-Tiletum^[2]. Liczba chromosomów 2n= 64^[3]. Należy do najbardziej odpornych na zacienienie drzew występujących w Europie Środkowej.

Zastosowanie

• Roślina ozdobna – stosowana na żywopłoty . Charakterystyczną cechą tego gatunku jest skłonność do wytwarzania odrośli korzeniowych, co wykorzystuje się w ogrodnictwie do zagęszczania żywopłotów. Doskonale znosi cięcie. Grab czasami sadzony w jest parkach , nadaje się także na bonsai .
• Drewno grabu jest beztwardzielowe , twarde, ciężkie, sprężyste i trudne w obróbce, wykorzystywane na opał. Ma dużą wartość opałową – jedną z największych wśród naszych drzew. Dawniej ze względu na twardość robiono z niego m.in. koła młyńskie, a z gałęzi – klatki dla ptaków.

Przypisy