Kapusta czarna
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	klad różowych
Rząd :	kapustowce
Rodzina :	kapustowate
Rodzaj :	kapusta
Gatunek :	kapusta czarna
Nazwa systematyczna
Brassica nigra (Karol Linneusz J. C. Röing, Deutschl. Fl. ed. 3, 4:713. 1833
Synonimy
Brassica nigra var. abyssinica A. Braun, Brassica nigra var. bracteolata (Fisch. & C.A. Mey.) Spach, Brassica nigra hispida O. E. Schulz., Brassica nigra subsp. hispida (O. E. Schulz) Gladis & K. Hammer, Brassica nigra var. torulosa (Pers.) Alef.. Brassica sinapoides Rothm.. Sinapis nigra L.[2]

Pokrój

Nasiona

Kapusta czarna, kapusta gorczyca, gorczyca czarna (Brassica nigra) – gatunek rośliny z rodziny kapustowatych . Rośnie dziko w Afryce Północnej, na znacznej części Azji (Azja Zachodnia, Armenia, Kazachstan, Indie, Nepal, Pakistan, Chiny) i w całej niemal Europie^[2]. Rozprzestrzenia się też gdzieniegdzie poza tymi obszarami i jest uprawiana niemal w całej Europie , Azji , Ameryce i Afryce . W Polsce spotyka się ją często w stanie zdziczałym ( antropofit zadomowiony)^[3]. Obecnie zaliczana do rodzaju kapusta (Brassica), w starszych systematykach figuruje jako gatunek rodzaju gorczyca (Sinapis).

Morfologia

Łodyga

Wzniesiona, wyprostowana, dołem rzadko owłosiona. Dorasta 30-150 cm wysokości.

Liście

Ogonkowe, całobrzegie. Dolne lirowatego kształtu, górne lancetowate. Wszystkie liście o żywozielonym kolorze.

Kwiaty

Niewielkie, żółte. Kielich mają początkowo stulony, później odstający. W słupku 5-11 zalążków .

Owoc

Przylegająca do osi owocostanu łuszczyna o długości 1-2 cm, na długiej szypułce.

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna . Kwitnie w czerwcu i lipcu. Siedlisko: pola, brzegi rzek, zarośla, rowy, pola uprawne ( chwast ). Roślina ruderalna . Wymaga żyznych gleb . Jej nazwa związana jest z jej charakterystycznym gorzkim smakiem, który zawdzięcza synapinie – związkowi zawartemu w nasionach. W przeciwieństwie do innych przypraw, nasiona pozbawione są jednak zapachu.

Zastosowanie

• Roślina uprawna : Głównymi producentami gorczycy są: Dania , Francja , Wielka Brytania , kraje Beneluxu .
• Sztuka kulinarna : Gorczyca jest przede wszystkim głównym składnikiem musztardy . Nasiona stosowane są do przyprawiania marynat, wędlin, maseł ziołowych, majonezów, surówek. Świetnie nadają się również do kwaszonych i konserwowanych ogórków i innych warzyw z octem. W kuchni indyjskiej dodaje się zmieloną gorczycę do chutneyów i innych sosów. Zwykle przed dodaniem do potraw nasiona praży się w gorącym oleju, aby uzyskały ostry aromat.
• Roślina lecznicza : W medycynie gorczyca dziś jest stosowana rzadziej między innymi jako środek moczopędny. Nasiona te stosowane są w chorobach przewodu pokarmowego, jako lek tak zwany śluzowy, czyli powlekający, przeciwzapalny, przeczyszczający. Wyciąg z gorczycy podaje się przy chorobach przewodu pokarmowego , takich jak przewlekłe stany zapalne żołądka i jelit , zaburzenia trawienia, zaparcia , choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy . Zewnętrznie zalecane są przy zapaleniu migdałków i gardła (do płukania). Olejek lotny tej rośliny jest podstawowym surowcem farmakologicznym. Służy do sporządzania plastrów łagodzących bóle reumatyczne i przeziębienia . Olejek gorczyczny ma różnorodne działanie, m.in. pobudza wydzielanie soku trzustkowego i żołądkowego. Działa żółciopędnie, ułatwiając trawienie pokarmów. Ma również właściwości antybakteryjne oraz obniża ciśnienie krwi. Substancja stosowana jest również do produkcji wyciągów oraz maści. Nasiona gorczyc zawierają znaczne ilości olejku tłustego (od 18 do 40%) i surowiec ten służy też do wydobywania z niego oleju technicznego i jadalnego.
• Nasiona czarnej gorczycy, spożyte w większych dawkach, mogą uszkodzić nerki i drogi moczowe powodując krwiomocz i białkomocz, a u kobiet silne przekrwienie macicy, zaś w przypadku ciąży nawet poronienie , w końcu porażenie ośrodkowego układu nerwowego.
• W lecznictwie ludowym wykorzystuje się rzekome promieniowanie wywołane przez nasiona gorczycy i stosuje zewnętrznie przy bólach reumatycznych (w postaci poduszek gorczycowych wypełnionych nasionami). Nasiona wg znachorek zachowują zdolność promieniowania przez 4 lata. Brak jest danych naukowych na ten temat, najprawdopodobniej chodzi o fizyczne właściwości nasion przy masowaniu przez nie skóry.

Przypisy

Bibliografia