Goplanie -
hipotetyczne plemię słowiańskie
zamieszkujące najprawdopodobniej okolice
Pojezierza Wielkopolskiego
i jeziora
Gopło
na
Kujawach
. Kraj Goplan nazywano zapewne Gopłami , a słowo to oznaczało błotniste, podmokłe tereny obfitujące w grzęzawiska.
Geograf Bawarski
podaje, że Goplanie (Glopeani) mieli w pierwszej połowie IX w. 400 grodów. Lokalizacja Glopeani nad Gopłem powstała w wyniku zasugerowania się badaczy przekazami z
"Kroniki Wielkopolskiej"
umiejscawiającymi pierwotną stolicę
Polan
w Kruszwicy oraz faktem, że Geograf Bawarski
Polan
nie wymienił w swym spisie. Na tej podstawie przypuszcza się, że Goplanie panowali wówczas nad
Polanami
i Gnieznem, natomiast ich władca
Popiel
bądź Pąpil był naczelnikiem Goplan, obalonym przez Polan na drodze przewrotu. Na tronie, niezależnego już od Goplan, Gniezna zasiadł syn
Piasta
lub Pazta -
Siemowit
. Przeciwko tej hipotezie może świadczyć to, że przekaz
Galla Anonima
umiejscawia Popiela i cały "przewrót" w
Gnieźnie
.
Bardziej prawdopodobna wydaje się hipoteza
Gerarda Labudy
, że jednostka ponadplemienna posiadająca 400 grodów nie mogła zniknąć ze sceny dziejowej jak jakaś efemeryda, i że pod nazwą Goplan (i Glopeani) faktycznie ukrywają się Polanie. [1]
Dane archeologiczne są niejednoznaczne. Potwierdzają co prawda istnienie potężnego centrum osadniczego na Kujawach w okolicach Gopła, jednak wykopaliska w Kruszwicy nie potwierdziły istnienia tam w VIII-IX wieku potężnego ośrodka grodowo-plemiennego (rolę ośrodka plemiennego pełnił w tym okresie pobliski gród w
Mietlicy
). Po Goplanach kujawskich nie pozostał żaden uchwytny ślad w nazewnictwie miejscowym.
Jeśli chodzi o naturę przewrotu, w wyniku którego obalono Popiela to istnieją odrębne koncepcje - połabska oraz wielkomorawska. Ostatnio wysunięto też przypuszczenie, że nazwa "Glopeani" oznacza nie plemię Goplan, a plemię
Glapian
zamieszkałe nad górną Wartą i środkową Prosną, co ma znajdować potwierdzenie w tamtejszych nazwach miejscowych typu Glapieniec, Glapiniec pochodzących być może od słowa Glapa - wrona.[2]
Badania archeologiczne przeprowadzone w ostatnich latach nie potwierdzają istnienia samodzielnego plemienia w rejonie
Gopła
, a tamtejsze skupisko osadnicze zaliczają do ziemi gnieźnieńskiej.[3]
Przypisy
- ↑ Gerard Labuda, Mieszko I, Ossolineum 2002
- ↑ Lubomir Czupkiewicz, Polanie zachodni i ich państwo
- ↑ Zofia Kurnatowska, Początki Polski, Poznań 2002, s. 39
Zobacz też
