Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Zwoleń

Zwoleń

Zwoleń
Panorama miasta
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Zwoleniu
Herb
Herb Zwolenia
Województwo mazowieckie
Powiat zwoleński
Gmina
• rodzaj
Zwoleń
miejsko-wiejska
Założonoprzez króla Władysława Jagiełłę w 1425 r.
Prawa miejskie 1425
Burmistrz Bogusława Janina Jaworska
Powierzchnia 15,91[1] km²
Ludność (2009)
•  liczba
•  gęstość

8048
505,8 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 48
Kod pocztowy 26-700
Tablice rejestracyjne WZW
Położenie na mapie Polski

Zwoleń
51°21'25″N 21°35'02″E / 51.35694, 21.58389 Na mapach: 51°21'25″N 21°35'02″E / 51.35694, 21.58389
TERC
( TERYT )
1142136054
Miasta partnerskie Zwoleń (Słowacja)
Urząd miejski
pl. Kochanowskiego 1
26-700 Zwoleń
Strona internetowa miasta

Zwoleńmiasto w Polsce , w województwie mazowieckim , siedziba powiatu zwoleńskiego i gminy Zwoleń .

Przez miasto przepływa niewielka rzeka Zwolenka , dopływ Wisły .

Według danych z 30 czerwca 2009 roku, miasto miało 8048 mieszkańców[2].

Historycznie położony jest w Małopolsce , w ziemi sandomierskiej .

Spis treści

Historia

Zwoleń powstał na gruncie wsi Gotardowa Wola w latach 20. XV wieku, na mocy przywileju wydanego przez króla Władysława Jagiełłę . Datowane dokumenty lokacyjne z 1425 roku poświadczają zaawansowany już stopień zasadzenia osady.

Lustracja miasta z 1564 roku potwierdza ważność szlaku komunikacyjnego biegnącego z Lublina przez Zwoleń do Radomia i Wielkopolski . Ważnym czynnikiem do intensywnego rozwoju miasta było rzemiosło, które już w 1555 roku otrzymało prawo zrzeszania się w cechy.

W latach 1566 - 1575 Jan Kochanowski pełnił tu funkcję proboszcza miejscowej parafii. W wyniku potopu szwedzkiego Zwoleń poniósł ogromne straty materialne i ludzkie, które zaważyły na jego dalszych losach i spowodowały, że miasto nie powróciło już do dawnej świetności. Po upadku insurekcji kościuszkowskiej i III rozbiorze Polski miasto weszło w skład zaboru austriackiego. W 1800 roku przebywał tu, wraz ze swym sztabem książę Józef Poniatowski . Po likwidacji Księstwa Warszawskiego i utworzeniu w 1815 roku Królestwa Polskiego , Zwoleń wszedł w jego skład.

Od tego momentu zmienił się ustrój miasta, wprowadzono urząd burmistrza wraz z jego ławnikami. Za udział w powstaniach narodowych władze carskie zdegradowały Zwoleń do miasta osady. Efektem tego był zastój ekonomiczno-gospodarczy. W latach 1870 – 1925 Zwoleń był osadą miejską w gminie Zwoleń . 10 czerwca 1925 roku rozporządzeniem Rady Ministrów Zwoleń ponownie został wpisany w poczet miast; jednocześnie rozszerzono jego granice[3].

W 1921 r. w Zwoleniu mieszkało około 8544 osób z czego 3787 Żydów. Do chwili wybuchu wojny liczba żydowskich mieszkańców wzrosła do około 5000[4].

Wybuch II wojny światowej okazał się tragiczny w skutkach, miasto zostało mocno zniszczone[5]. Między innymi spłonęła zabudowa rynku i miejscowa synagoga. Za udział w ruchu oporu ( Armia Krajowa i Bataliony Chłopskie ) mieszkańcy Zwolenia i okolic trafiali do więzień lub byli rozstrzeliwani w egzekucjach na placu Jana Kochanowskiego , a także ginęli w katowniach gestapo. Po zajęciu miasta przez Niemców, zamieszkujący je Żydzi byli zmuszani do prac porządkowych. Wielokrotnie byli też ofiarami wymuszeń niemieckich żandarmów z Sandomierza [6]. Miały miejsce egzekucje Żydów w radomskim więzieniu za opuszczanie terenu getta w Zwoleniu[7]. W Zwoleniu istniała delegatura radomskiego komitetu Żydowskiej Samopomocy Społecznej[8]. W marcu 1941 r. do Zwolenia przesiedlono część Żydów z Przytyka [9]. Getto w Zwoleniu powstało w lutym 1942 r.[10] Było zamieszkane przez około 6000 osób, tak ze Zwolenia jak i Pionek , Garbatki , Gniewoszowa , Sarnowa i Kazanowa . Żydów zmuszano do pracy przy regulacji Wisły oraz wysyłano do obozów pracy w Pustkowie , Skarżysku-Kamiennej i Dęblinie [11]. 18 sierpnia 1942 r. Niemcy zaczęli zwozić do Zwolenia Żydów z Gniewoszowa, Janowic , Oblas , Pionek i Policzny . Liczba ludności wzrosła do około 9000-11000[12][13]. Zwoleńskie getto zostało zlikwidowane 29 września 1942 r., kiedy około 10000-10500 ludzi zostało wywiezionych do obozu w Treblince [14][13]. W czasie wojny Niemcy zniszczyli żydowski cmentarz. Zwoleńscy Żydzi walczyli i ginęli w Polskich Siłach Zbrojnych w ZSRR i LWP [15]. Po pewnym czasie od zakończeniu działań wojennych, w czerwcu 1945 r. w Zwoleniu odnotowano obecność 73 Żydów[16].

Dalsza historia Zwolenia to dźwiganie się z pożogi wojennej. Przykładem tego może być powołanie w pierwszych miesiącach po ustaniu działań wojennych gimnazjum przekształconego później w liceum ogólnokształcące. Uruchomiono również średnią szkołę rolniczą.

30 września 1954 roku w Zwoleniu został utworzony powiat , który należał do województwa kieleckiego, co podniosło znacznie rangę miasta. Powstały dogodne warunki do rozwoju infrastruktury gospodarczej i przemysłowej. Powstała filia Zakładów Metalowych "Łucznik" oraz Zakłady Mięsne.

W latach 1970 - 1972 Zwoleń zdobył I miejsce w konkursie "Mistrz Gospodarności". Po likwidacji powiatu 21 sierpnia 1975 roku gmina i miasto zostają połączone w jedną jednostkę administracyjną i włączone do nowopowstałego województwa radomskiego . W skład gminy weszło 28 okolicznych wsi. Na podstawie ustawy z marca 1990 roku o terenowej organizacji rządowej 1 sierpnia 1990 roku został utworzony w Zwoleniu przez Szefa Rady Ministrów Urząd Rejonowy, obejmujący swym zasięgiem 7 gmin w tym miasta Zwoleń i Lipsko. W 1999 r. Zwoleń stał się siedzibą powiatu obejmującego 5 gmin: gminę Tczów , gminę Kazanów , gminę Przyłęk , gminę Policzna oraz gminę Zwoleń . Powiat wszedł w skład województwa mazowieckiego .

Sławni ludzie

Pismo Jana Kochanowskiego z zapisku z 1571 roku.

Komunikacja

Zwoleń leży w południowo-wschodniej części województwa mazowieckiego , na skrzyżowaniu drogi krajowej: nr 79 WarszawaSandomierzKrakówBytom i drogi krajowej nr 12 ŁęknicaŻaryŻagańGłogówLesznoKaliszSieradzPiotrków TrybunalskiRadomPuławyLublinDorohusk , która ma stać się drogą ekspresową S12 z obwodnicą miasta.

Zwoleń nie posiada stacji kolejowej, niemniej jednak posiada połączenia autobusowe z Lublinem , Warszawą , Radomiem , Tarnobrzegiem , Ustrzykami Dolnymi , Sanokiem , Mielcem , Krakowem , Rzeszowem , Zamościem , Tomaszowem Lubelskim , Poznaniem , Katowicami , Łodzią , Lipskiem , Kozienicami , Iłżą , Puławami , Wrocławiem , Częstochową , Piotrkowem Tryb. , Kielcami , Chełmem i Ostrowcem Świętokrzyskim . Obsługiwane są przez PKS i firmy prywatne.

Instytucje oświatowe

W Zwoleniu działają Szkoła Podstawowa im. Władysława Jagiełły, Publiczne Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kochanowskiego oraz Zespół Szkół Rolniczo-Technicznych im. Bohaterów Walki z Faszyzmem. Założony także został Uniwersytet Trzeciego Wieku, którego zadaniem jest animacja osób starszych oraz zwiększenie ich aktywności w życiu kulturalnym.

Sport

W Zwoleniu działa nieformalny klub rowerowy oraz brydżowy (od 2001 roku), klub tenisa ziemnego, klub piłkarski Zwolenianka, klub szachowy Hetman (przy Domu Kultury) oraz MPKS (miejski parafialny klub sportowy).

Kultura

W Zwoleniu odbywa się szereg imprez kulturalnych, organizowanych przez Dom Kultury oraz władze miasta i powiatu. Najbardziej znaną są coroczne imieniny Pana Jana poświęcone Janowi Kochanowskiemu . Odbywają się one w przedostatnią niedzielę czerwca (pierwsza niedziela wakacji). Na tę imprezę zapraszani są różni sławni goście. Zaproszeni byli m.in.: Szymon Wydra , Ryszard Rynkowski , Jerzy Zelnik , Czesław Majewski , Tadeusz Ross , Dariusz Jakubowski , Stachursky , Alicja Majewska , Marek Torzewski , zespoły Budka Suflera i Kombii , uczestnicy programu Europa da się lubić i inni. Na innych imprezach w Zwoleniu wystąpili także zespół Boys i Ewelina Flinta . W 2000 roku Zwoleń odwiedził w ramach kampanii wyborczej przed wyborami prezydenckimi prezydent Aleksander Kwaśniewski .

Zabytki

  • kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z kaplicami Kochanowskich, w podziemiach której spoczywają szczątki Jana Kochanowskiego wraz z rodziną oraz Owadowskich spokrewnionych z Kochanowskimi, siedziba parafii pod tym samym wezwaniem
  • pomnik Jana Kochanowskiego z Urszulką, przy Gimnazjum, od ulicy Kościelnej
  • pomnik Jana Kochanowskiego w centralnej części parku na placu Jana Kochanowskiego
  • pomnik Władysława Jagiełły przy Szkole Podstawowej na ulicy Ludowej
  • ściana straceń w północno-wschodniej części placu Jana Kochanowskiego .

Zobacz też

Przypisy

  1. Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.) . [dostęp 1.10.2009].
  2. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2009 r.) . Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2009-11-24. ISSN 1734-6118 . 
  3. Dz. U. z 1925 r. Nr 62, poz. 435
  4. Eugeniusz Fąfara Gehenna ludności żydowskiej s. 625
  5. Krzysztof Urbański Zagłada Żydów w dystrykcie radomskim s. 58
  6. Krzysztof Urbański op. cit. s. 36, częściowo za Wojciech Lipowski Lekarz: wspomnienia s. 75-76
  7. Krzysztof Urbański op. cit. s. 105, za Kazimierz Jaroszek i Sebastian Piątkowski Martyrologia s. 13-26
  8. Krzysztof Urbański op. cit. s. 108
  9. Krzysztof Urbański op. cit. s. 141
  10. Krzysztof Urbański op. cit. s. 116 i 151
  11. Krzysztof Urbański op. cit. s. 151
  12. Krzysztof Urbański op. cit. s. 165
  13. 13,0 13,1 Eugeniusz Fąfara op. cit. s. 625
  14. Krzysztof Urbański op. cit. s. 166
  15. Krzysztof Urbański op. cit. s. 233
  16. Krzysztof Urbański op. cit. s. 235

Bibliografia

  • Krzysztof Urbański Zagłada Żydów w dystrykcie radomskim Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej Kraków 2004
  • Wojciech Lipowski Lekarz: wspomnienia Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza Warszawa 1980
  • Kazimierz Jaroszek i Sebastian Piątkowski Martyrologia Żydów w więzieniu radomskim 1939-1944: wykaz zamordowanych, zmarłych, deportowanych do obozów koncentracyjnych i obozów zagłady Archiwum Państwowe Radom 1997
  • Eugeniusz Fąfara Gehenna ludności żydowskiej Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza Warszawa 1983
  • Księga adresowa Polski (wraz z W.M. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej Warszawa 1928 s. 334

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Zwoleń":

Paleolit środkowy ...

Hron miasta Štúrovo .Średnie roczne przepływy rzeki wynoszą: Brezno - 8 m³/s; Bańska Bystrzyca - 27,9 m³/s; Zwoleń - 30 m³/s, Nová Baňa - 49,5 m³/s;Bíňa (ujście do Dunaju) - ...

Województwo lubuskie ...

Województwo łódzkie ...

Województwo śląskie ...

Województwo mazowieckie ...

Województwo wielkopolskie ...

Województwo dolnośląskie ...

1984 ...

Kategoria:Artykuły wymagające uzupełnienia źródeł od 2007-10 wątroby typu E Wodobrzusze Wojna litewsko-moskiewska 1534-1537 Władysław Hoc Włosień kręty Włosogłówka Wścieklizna Z Zaburzenia odżywiania Zespół Leriche'a Zespół bezdechu śródsennego Zespół cieśni nadgarstka Zwoleń (Słowacja) Zygmunt Zborucki Zyta Burbon-Parmeńska Ć Ćmy Ś Ścięcie (kara) Śląsk Opolski Świńska górka Ż Życie pozagrobowe ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Zwoleń":

Hasło nie występuje w innych lekcjach!





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie