Syców
Herb Flaga Herb Sycowa Flaga Sycowa
Dewiza : Niech pomyślność miasta rozkwita tak, jak zacność jego obywateli
Województwo	dolnośląskie
Powiat	oleśnicki
Gmina • rodzaj	Syców miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1312
Burmistrz	Sławomir Kapica
Powierzchnia	17,05 km²
Wysokość	160-222 m n.p.m.
Ludność (XII 2009) •  liczba •  gęstość	10 632[1]▲ 623,6 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 62
Kod pocztowy	56-500
Tablice rejestracyjne	DOL
Położenie na mapie Polski Syców
51°18'36″N 17°43'25″E / 51.31, 17.72361 Na mapach: 51°18'36″N 17°43'25″E / 51.31, 17.72361
TERC ( TERYT )	5020314074
Miasta partnerskie	Malsch
Urząd miejski ul. Mickiewicza 1 56-500 Syców
Strona internetowa miasta

Sycowski rynek

Szpital

Urząd Miasta I Gminy Syców

Kościół ewangelicko-augsburski w Sycowie

Cztery pory roku w Sycowie

Ernst Biron

Syców (niem. Groß Wartenberg, do 1888 Polnisch Wartenberg) – miasto w woj. dolnośląskim , w powiecie oleśnickim , siedziba gminy miejsko-wiejskiej Syców . W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. kaliskiego . Przed 1975 było siedzibą powiatu sycowskiego w ramach starego województwa wrocławskiego. Miasto położone jest na pograniczu Wzgórz Twardogórskich i Wzgórz Ostrzeszowskich .

Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 10 632 mieszkańców. Stopa bezrobocia wynosiła 25,9% (w 2004 r.) i była wyższa niż średnia w kraju^[].

Komunikacja

Przez Syców przebiega droga krajowa oraz mają swój początek i koniec drogi wojewódzkie.

• droga krajowa nr 8 (w ciągu trasy europejskiej E67 ) i w fazie budowy droga ekspresowa S8 : Słone (Kudowa-Zdrój) – Wrocław – Oleśnica – Syców – Wieluń – Warszawa – Budzisko
• droga wojewódzka nr 448 : Milicz – Krośnice – Twardogóra – Syców
• droga wojewódzka nr 449 : Syców – Ostrzeszów – Grabów nad Prosną – Błaszki

Oświata

Na terenie miasta i gminy Syców funkcjonuje 15 placówek oświatowych: 1 gimnazjum, 6 szkół podstawowych, 1 szkoła filialna, 3 przedszkola publiczne, 1 przedszkole niepubliczne, 2 szkoły ponadgimnazjalne, a także Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia. W mieście podstawową opiekę edukacyjną zabezpieczają 2 duże szkoły podstawowe oraz gimnazjum (z istniejącymi przy nich świetlicami środowiskowymi), a także 3 przedszkola publiczne i Niepubliczne Przedszkole Sióstr Urszulanek.

Historia

Wieki XIII-XVIII

Źródła z końca XIII w. przytaczają słowiańską nazwę Syczowe lub Syzow, z której po przejęciu miasta przez Polskę utworzono obecną nazwę. Na jej miejscu prawdopodobnie już przed 1276 książę wrocławski lokował miasto Wartenberg, w którym osadził kolonistów z Frankonii, na co wskazują udokumentowane później nazwiska mieszczan. Osada otrzymała nowoczesne, regularne rozplanowanie przestrzenne. W dokumencie z 1276 Albert von Schmollen określony jest jako kasztelan we Wrathenberc, mieście zbudowanym wokół warownej twierdzy na szlaku handlowym między Wrocławiem, Kaliszem, a Toruniem. W 1287 wzmiankowany jest miejscowy kościół farny. W 1283 dokument biskupstwa wrocławskiego po raz ostatni wymienia obie wersje nazw, mówiąc o "districtus Syczow sive Wartinbergk". Źródła z 1312 ostatecznie potwierdzają posiadanie przez osadę praw miejskich. W 1293 , w wyniku podziałów dziedzicznych Śląska, miasto przechodzi z Księstwa Wrocławskiego do księstwa głogowskiego , by ostatecznie w 1320 znaleźć się w granicach Księstwa Oleśnickiego .

Po śmierci ostatniego piastowskiego księcia oleśnickiego, jego ziemie przechodzą pod panowanie czeskie . Król Władysław II Jagiellończyk (król Czech i Węgier ) wydziela w 1489 r. z księstwa tzw. Wolne Państwo Stanowe , które nadaje rodowi von Haugwitz. W 1529 r. posiadłość przechodzi na Panów von Maltzan , którzy następnie sprzedają je za 133 tysiące guldenów Georgowi von Braun w 1571 r. 20 lat później Georg Wilhelm von Braun sprzedaje ziemie za 140 tysięcy talarów Abrahamowi Burgrabiemu von Dohna-Schlobitten. Trzy lata później burgrabia rozpoczyna budowę nowego zamku (ukończona w 1608 r.).

W roku 1734 rozpoczyna się panowanie książąt von Biron (później von Biron-Kurland, zobacz: Ernest Jan Biron ), trwające aż do zakończenia II wojny światowej . W 1741 r. Wartenberg, wraz z całym Dolnym Śląskiem, zostaje włączony do Prus i podniesiony do rangi miasta powiatowego . W 1758 r. mieszkają w nim 863 osoby.

Wieki XIX i XX do II wojny światowej

• 1805 : usunięto część murów miejskich
• 1847 : pierwsza gazeta wydawana w mieście - Groß-Wartenberger Kreisblatt
• 1853 : rozbudowano zamek
• 1870 - 1872 : budowa linii kolejowej Oleśnica-Kępno przez Syców ( stacja kolejowa otwarta w 1871 r.); pierwotnie odcinek ten miał stanowić fragment bezpośredniej trasy Wrocław-Warszawa (Breslau-Warschauer Eisenbahngesellschaft), jednak wskutek braku zainteresowania władz rosyjskich, a później polskich nie została ona zrealizowana do dziś
• 1880 : miasto ma 214 domów i 2 320 mieszkańców
• 1888 : miasto przemianowano na Gross Wartenberg; pierwotnie miasto nazywano Wartenberg, później zaś Polnisch Wartenberg (ze względu na skład etniczny miejscowej ludności oraz przebiegającą do 1793 r. w pobliżu miasta granicę Rzeczypospolitej ) w celu odróżnienia go od Deutsch Wartenberg (dziś Otyń ), również położonego w historycznych granicach Śląska
• 1920 : w rezultacie ustaleń traktatu wersalskiego , duża część powiatu sycowskiego przypadła Polsce, a Syców stał się miastem przygranicznym; wschodnia granica Rzeszy, przebiegająca niegdyś niemal 30 km na wschód od miasta, zbliżyła się na odległość 3 km. W rejonie tym na pograniczu z Wielkopolską, pomimo kilkuset lat oderwania od Polski, zachował się język polski i ludzie identyfikujący się z państwem Polskim^[]. Ze względu na znaczne oddalenie od Górnego Śląska kilka wiosek z powiatu sycowskiego przyłączono do Wielkopolski co utrzymało się do reformy administracyjnej przeprowadzonej w czasach rządów Buzka. Jest to jedyny region Dolnego Śląska gdzie obok gwar Chwalimia i Chazaków Rawickich zachowała się w stanie szczątkowym reliktowa gwara dolnośląska , co stanowi ewenement na Dolnym śląsku.
• 1937 - 1941 : budowa linii kolejowej do Bukowy Śląskiej , dzięki której Syców uzyskuje bezpośrednie połączenie z Namysłowem

Do roku 1945 , jako Groß Wartenberg (w wolnym tłumaczeniu: Wielka Strażnica), Syców pozostawał w granicach pruskiego rejonu administracyjnego Breslau ( Wrocław ). W roku 1939 r. w mieście zameldowanych było 3 089 osób, głównie narodowości niemieckiej.

Lata po II wojnie światowej

W styczniu 1945 r. prawie niezniszczone miasto dostało się w ręce Armii Czerwonej , która przebywa w nim około pół roku. W tym czasie miasto zostało częściowo zniszczone, a ratusz i zamek podpalone. Zabytki te zostały następnie rozebrane przez administrację polską, a niemiecka ludność miasta wysiedlona i zastąpiona polskimi osadnikami. W miejsce bloku śródrynkowego z ratuszem władze wyznaczyły parking samochodowy, zaś sam rynek przemianowały na Plac Wolności; część ubytków w tkance miasta zastąpiona została socjalistyczną architekturą mieszkaniową. W miejsce zamku utworzono skwer publiczny. W 1946 r. miasto liczyło 2600 mieszkańców.

W latach 1945-1975 siedziba powiatu sycowskiego .

Linia kolejowa do Bukowy Śląskiej została w 1988 r. zamknięta, by w r. 1992 ulec całkowitej rozbiórce. W r. 2002 zlikwidowane zostały ostatnie połączenia pasażerskie na trasie Kępno -Syców- Oleśnica . W 2000 r. oddano za to drogową obwodnicę miasta, dzięki czemu udało się wyprowadzić przechodzący dotąd przez samo centrum ruch tranzytowy.

Wolni panowie stanowi Sycowa

• 1489 - 1517 – Hans von Haugwitz
• 1494 - 1516 – Heinrich von Haugwitz
• 1517 - 1529 – Zdeněk Lev z Rožmitálu
• 1529 - 1551 – Joachim I von Maltzan
• 1551 - 1569 – Johann Bernhard von Maltzan
• 1551 - 1560 - Franciszek von Maltzan
• 1569 - 1571 – Joachim II von Maltzan
• 1571 - 1585 – Georg von Braun
• 1585 - 1592 – Georg Wilhelm von Braun
• 1592 - 1613 – Abraham Burggraf von Dohna-Kreschen
• 1613 - 1633 – Karl Hannibal von Dohna
• 1633 - 1642 – Maximilian Ernst von Dohna
• 1642 - 1646 – Otto Abraham von Dohna
• 1646 - 1683 – Johann Georg von Dohna
• 1683 - 1711 – Karl Hannibal II von Dohna
• 1711 - 1728 – Alexander zu Dohna-Schlobitten
• 1728 - 1734 – Christoph Albrecht von Dohna
• 1734 - 1741 – Reichsgraf Ernest Jan Biron
• 1741 - 1741 - Burkhard Christoph von Münnich
• 1741 - 1762 – Korona pruska
• 1762 - 1763 – Burkhard Christoph von Münnich
• 1763 - 1769 – Ernest Jan Biron ks. Biron von Curland
• 1769 - 1801 – Karl Ernest ks. Biron von Curland
• 1801 - 1821 – Gustav Calixt ks. Biron von Curland
• 1821 - 1848 – Karl Friedrich Wilhelm ks. Biron von Curland
• 1848 - 1882 – Calixt ks. Biron von Curland
• 1882 - 1940 – Gustav ks. Biron von Curland
• 1940 - 1945 – Carlos ks. Biron von Curland
• od 1982 – Ernst Johann Biron von Curland (tytuł)

Zabytki

Gotycki kościół w Sycowie

• klasycystyczny kościół ewangelicko-augsburski z l. 1785-1789 na planie elipsy; zabytek o wysokiej wartości artystycznej, dzieło wybitnego architekta pruskiego Carla Gottharda Langhansa
• gotycki kościół parafialny Św. Piotra i Pawła z XV w., rozbudowany w 1908 r.
• gotycka dzwonnica kościoła parafialnego, XV w. z barokowym hełmem z XVIII w.; unikalny w Polsce przykład adaptacji dawnej bramy miejskiej na funkcje kościelne
• park pałacowy w stylu angielskim (29 ha), założony w XVIII w.; monumentalny pałac w stylu neogotyku angielskiego, ukończony w 1819 r., uległ spaleniu w r. 1945 i został rozebrany w l. 1952-1954
• zespół dawnych stajni zamkowych z końca XIX w.
• pozostałości murów miejskich z XIV-XV w.
• domy mieszczańskie z XVIII i XIX w.
• synagoga z 1825 r.

Mimo znacznych ubytków w tkance miejskiej po r. 1945, centrum Sycowa zachowało typowe rozplanowanie późnośredniowiecznego miasta kolonizacyjnego z widoczną owalnicą murów miejskich i prostopadłą siecią ulic.

Kościoły

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

• Kościół Rzymskokatolicki
• Kościół Ewangelicko-Augsburski
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy

Gospodarka

Obecnie w mieście i okolicach działa kilkanaście^[] firm z branży meblarskiej.

Tereny inwestycyjne

Tereny inwestycyjne w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Syców:

- przy zbiorniku retencyjnym - 100 ha; - przy skrzyżowaniu ul. Kolejowej z obwodnicą - 40 ha; - tereny na Wiosce - 7 ha; - teren przy ul. Kaliskiej pod zabudowę jednorodzinną i handlowo usługową - 20 ha; - teren przy ulicy Ogrodowej pod zabudowę rekreacyjno-sportową - 3,5 ha; - tereny we wsi Komorów - 20 ha.

Strefa ekonomiczna

Rada Miejska w Sycowie uchwałą Nr XLIX/277/06 z dnia 29 czerwca 2006 r. (zmieniona uchwałą Nr XLIX/278/06 z dnia 27 lipca 2006 r.) jednogłośnie poparła utworzenie na terenie miasta i gminy Syców podstrefy Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest – Park”.

Na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 grudnia 2006 r. w skład WSSE "INVEST – PARK" włączono nowe, atrakcyjne tereny inwestycyjne – między innymi podstrefę Syców.

Powierzchnia podstrefy Syców wynosi 9,7970 ha.

Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna „Invest – Park” jest jedną z najlepiej rozwijających się stref w kraju.

Sport

Najważniejszym zadaniem Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Sycowie jest upowszechnianie i popularyzacja sportu, kultury fizycznej i turystyki wśród mieszkańców miasta i gminy, a także rozbudowa i modernizacja istniejącej bazy sportowo - rekreacyjnej. MOSiR przygotowuje i udostępnia obiekty i urządzenia sportowe dla szkół, organizacji sportowych oraz całego społeczeństwa, stwarzając warunki do większej aktywności i rekreacji poprzez ruch. Siedziba Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji mieści się w budynku hali sportowej w Sycowie przy ulicy Komorowskiej.

Skład Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji:

• Hala sportowa
• Stadion sportowy
• Basen
• Zalew w Stradomii

Kluby i stowarzyszenia:

• MKS Kama Rosiek Syców - siatkówka mężczyzn.
• Klub żeglarski "Szekla"
• Klub rajdowy "OES"
• drużyna ratowników przy WOPR we Wrocławiu
• Samodzielny Klub Wspinaczkowy im. Ferdynanda Petzla

Sycowianie

Honorowi Obywatele Miasta i Gminy Syców

• Gertruda Kurzawa^[2]
• Ernst Johann Biron von Curland ^[2]
• Kurt Heinzler
• Aleksandra Hołubecka Zielnica i mjej mąż Krzysztof Zielnica

Osoby związane z Sycowem

• Leopold Friedrich Günther von Goeckingk (1748-1828), poeta
• Carl Friedrich Lessing (1807-1880), malarz romantyczny
• Grzegorz Ślak , biznesmen, jeden z najbogatszych Polaków, wiele lat wychowywał się i mieszkał w Sycowie

Osoby urodzone w Sycowie

• Daniel Latussek (1787-1857), biskup pomocniczy wrocławski
• Christian Friedrich Lessing (1808-1862), botanik
• Janina Korowicka , łyżwiarka
• Beata Kempa , poseł VI kadencji Sejmu , była wiceminister sprawiedliwości
• Wiesław Ciesielski , polityk
• Robert Gonera , aktor

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta Syców
• http://www.gross-wartenberg-sycow.pl
• http://sycow.socjum.pl/
• Mapy: Emapi • Google Maps • Targeo • Zumi
• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
• Syców w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich , Tom XI (Sochaczew – Szlubowska Wola) z 1890 r.