Gryfów Śląski
Panorama miasta
Herb Flaga Herb Gryfowa Śląskiego Flaga Gryfowa Śląskiego
Województwo	dolnośląskie
Powiat	lwówecki
Gmina • rodzaj	Gryfów Śląski miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1242
Burmistrz	Olgierd Poniźnik
Powierzchnia	6,63 km²
Ludność (2009) •  liczba •  gęstość	6 890 1 039,2 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 75
Kod pocztowy	59-620
Tablice rejestracyjne	DLW
Położenie na mapie Polski Gryfów Śląski
51°01'38″N 15°25'09″E / 51.02722, 15.41917 Na mapach: 51°01'38″N 15°25'09″E / 51.02722, 15.41917
TERC ( TERYT )	5020112014
SIMC	0936003
Miasta partnerskie	Raspenava , Bischofswerda , Gryfice
Urząd miejski Rynek 1 59-620 Gryfów Śląski
Strona internetowa miasta

Kwisa

Ratusz

Gryfów Śląski ( łac. Gryphimontium^[1], niem. Greiffenberg) – miasto położone na Pogórzu Izerskim nad rzeką Kwisą , w województwie dolnośląskim , w powiecie lwóweckim , siedziba gminy miejsko-wiejskiej Gryfów Śląski . Miasto leży w połowie drogi między Jelenią Górą a Zgorzelcem .

Według danych z 30 czerwca 2009 miasto liczyło 6890 mieszkańców^[2].

Położenie

Gryfów Śląski położony jest w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego w powiecie lwóweckim . Miasto leży nieopodal Gór Izerskich nad Kwisą i jeziorem Złotnickim na Pogórzu Izerskim. Gryfów leży blisko przejść granicznych z Czechami i Niemcami . Krzyżują się tutaj ważne trasy o znaczeniu wojewódzkim, ogólnopolskim i lokalnym. Przez miasto przebiegają drogi:

• droga krajowa nr 30 ( Zgorzelec – Lubań – Jelenia Góra )
• droga wojewódzka nr 360 (Gryfów Śląski – Giebułtów )
• droga wojewódzka nr 364 (Gryfów Śląski – Lwówek Śląski – Legnica )

Oraz liczne drogi lokalne m.in. do Leśnej , Lubomierza , Olszyny .

Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 6,63 km²^[3].

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. jeleniogórskiego .

Historia

Nie wiadomo kiedy dokładnie założono miasto ponieważ żaden z dokumentów wiarygodnie ukazujący czas założenia miasta się nie zachował. Przyjęte jest, że w 1242 Bolesław Rogatka miał nadać Gryfowowi prawa miejskie. 23 sierpnia 1354 Bolko II książę świdnicko–jaworski nadał miastu szereg praw, które sporządzone zostały na podstawie prawa lwóweckiego. Gryfowa nie ominęły zniszczenia wojen husyckich, które nękały miasto w latach 1427 - 1431 . XV wiek nie oszczędzał Gryfowa, a szereg klęsk które nękały miasto powodowały spadek liczby ludności do zaledwie 12 osób. Następne stulecie to okres dynamicznego rozwoju miasta, głownie dzięki rodzinie Schaffgotschów. Byli oni właścicielami Gryfowa i okolicznych miejscowości. W 1524 mieszczanie gryfowscy wznieśli okazały ratusz – symbol bogactwa miasta, oraz dwa kramy sąsiadujące z nim: solny i mięsny. Wybudowano także winiarnię, a w 1542 podwyższono dzwonnicę. Pierwszy młyn powstał w 1544 z nakazu Hansa Schaffgotscha, a wraz z bratem Krzysztofem za Bramą Jeleniogórską postawili szpital . Rok 1562 to zawieszenie dzwonu odlanego przez lwóweckich ludwisarzy, a w 1581 gryfowski ratusz zyskał jedno piętro więcej. W późniejszym okresie ( 1589 ) wybudowano pierwszą w mieście aptekę. Kontakty handlowe, które zapoczątkował gryfowski burmistrz Hans Rother zapewniły na długi czas dobrobyt miastu dzięki wymianie handlowej m.in. z Holandią , Augsburgiem i Lipskiem . W 1764 gryfowskie zakłady uruchomiły produkcję adamaszku lnianego i tkanin . Okres wojen napoleońskich i Wiosny Ludów nie wpłynął na osłabienie znaczenia gospodarczego miasta. Rok 1783 przyniósł bolesną stratę dla Gryfowa – spłonęło praktycznie całe miasto. Spłonęły słodownia , browar , budynki parafialne i ponad 120 kamienic miejskich. Ożywienie miasta spowodowało doprowadzenie kolei i uruchomienie połączeń kolejowych z Jelenią Górą, Lwówkiem Śląskim, Świeradowem-Zdrojem i Zgorzelcem co nastąpiło w 1865 . Gryfów Śląski w 1927 posiadał najnowszą centralę telefoniczną firmy Siemens . Miejska Kasa Oszczędności w Gryfowie w latach 1919 - 1924 emitowała banknoty i monety gryfowskie. W 1929 pożar strawił wieżę ratuszową, która została odbudowana jako konstrukcja żelbetową .

Zabytki

• Kościół św. Jadwigi z XV wieku, wybudowany w stylu późnogotyckim. Wewnątrz drewniany ołtarz z symbolami Cierpliwości, Roztropności , Nadziei , Sprawiedliwości i Męstwa . Ołtarz pochodzi z 1606 roku. Po zamknięciu skrzydeł ołtarz upodobniony jest do monstrancji. Również ciekawe jest epitafium rodziny Schaffgottschów, które wykute jest w piaskowcu. Jest ono naturalnej wielkości z postaciami zmarłych członków rodziny, a wykonane jest w epoce renesansu.
• kościół św. Wawrzyńca w Gryfowie, jest kościołem cmentarnym. Pochodzi z wieku XV .Ciekawostką są wmurowane w północną ścianę oraz luźno poustawiane wokół kościoła nagrobki z epoki baroku i rokoka.
• ratusz - ustawiony na środku rynku gryfowskiego stanowi symbol władzy miejskiej. Z dawnego budynku pozostało niewiele: kilka sklepień,dach i zaledwie kilka detali. W wyniku przebudowy i remontów zatracił on swój pierwotny, renesansowy charakter. Na uwagę zasługuje kamienna tablica z wykutym napisem głoszącym że w 1624 roku ówczesny burmistrz miasta Steudner wzniósł ratuszową wieżę. Nad tablicą znajduje się zasłonięte kratą okno. Tutaj mieścił się niegdyś areszt miejski.
• liczne zabytkowe kamieniczki m.in. w Rynku, pochodzą z okresu renesansu i baroku . Ciekawe szczyty od frontu. Niegdyś tworzyły ciekawe podcienia, które uległy przebudowie w XVIII wieku w efekcie czego zniknęły.
• pozostałości murów miejskich - swą historia sięgają roku 1300 kiedy to Bolko I Świdnicki nakazał opasać miasto fortyfikacjami miejskimi.
• pomnik ku czci 63 Rosjan ustawiony aby upamiętnić 63 Rosjan poległych w walkach o miasto w czasie wojny z wojskami francuskimi w roku 1813 . Pomnik znajduje się na cmentarzu komunalnym.
• fontanna miejska ustawiona na gryfowskim rynku z okazji otrzymania wodociągów miejskich w 1905 roku. Fontanna i kamienna rzeźba zostały ufundowane w roku 1908 .
• w niedalekiej Proszówce ruiny zamku Gryf oraz kaplica Leopolda

Gospodarka

W Gryfowie działają liczne przedsiębiorstwa, na terenie miasta zarejestrowanych jest ogółem około 600 firm^[]. Działają tutaj duże zakłady z branży odzieżowej, meblowej, stolarki budowlanej, nawozów sztucznych, przerobu drewna. Działa kilka firm z kapitałem zagranicznym (m.in. Horner, Polmex). Gryfów jest dobrze przygotowanym miastem pod względem inwestycji i wiele firm przenosi tutaj swoje siedziby z ościennych miejscowości. W mieście istnieją oddziały banków (m.in. PKO BP), działają firmy leasingowe, ubezpieczeniowe, towarzystwa doradcze. Działa poczta, istnieją hurtownie, liczne biura i punkty usługowo-handlowe. W staromiejskiej części w ostatnich latach otworzyło swe podwoje wiele stylowych kafejek, barów i restauracji serwujących dania kuchni europejskich. W Gryfowie istnieje duży Szpital Okręgowy im. Hugona Kołłątaja , komenda policji, stacja pogotowia ratunkowego.

Transport

Gryfów Śląski jest ważnym węzłem drogowym. Krzyżują się tutaj drogi nr. 30 łączące Lubań z Jelenią Górą oraz 364 z Lwówka Śląskiego. Miasto położone jest w bliskiej odległości od ważniejszych ośrodków województwa dolnośląskiego m.in. Jeleniej Góry, Legnicy, Bolesławca .

Rynek gryfowski

Kultura

Gryfów Śląski jest corocznym gospodarzem imprezy pod nazwą "Kwisonalia". Jest to impreza przeznaczona dla mieszkańców miasta i gminy, ale także dla mieszkańców okolicznych miejscowości. Nazwa wiąże się z przepływającą przez miasto rzeką Kwisą. Na terenach nadrzecznych, specjalnie pod tego typu imprezę zorganizowanych odbywa się trzydniowe święto miasta na którym prezentowane są liczne występy estradowe, imprezy sportowe i rekreacyjne. W Gryfowie istnieje Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, w którego skład wchodzą:

• Gryfowski Ośrodek Kultury,
• Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy
• świetlice wiejskie we wsiach:

Krzewie Wielkie , Młyńsko , Proszówka , Rząsiny , Ubocze , Wieża , Wolbromów ,

• Klub Seniora,

Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury jest organizatorem licznych zajęć kulturalnych dla mieszkańców miasta. Organizuje imprezy kulturalne, rozrywkowe, okolicznościowe np. Dzień Matki, Dzień Babci, Andrzejki, Mikołajki. Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy jest organizatorem np. wieczorów poezji, wieczorów literacko – muzycznych, konkursów recytatorskich. Przy M-GOK istnieje sekcja muzyczna – a w niej odbywają się m.in. próby orkiestry dętej, kapeli podwórkowej, dziecięcego zespołu wokalno-instrumentalnego "Neptun", młodzieżowego zespołu wokalno-instrumentalnego "Impuls". W przedszkolach i zerówkach odbywają się zajęcia tańca towarzyskiego. Przy Pracowni Plastycznej kształci się grupa dzieci o uzdolnieniach plastycznych.

Gryfów Śląski jest członkiem Euroregionu "Nysa" i Związku Gmin "Kwisa" do którego należą m.in. Lubań , Lwówek Śląski , Lubomierz , Mirsk , Zgorzelec .

Współpraca zagraniczna

Miasto Gryfów Śląski współpracuje z trzema gminami. Są to miasto Raspenava w Czechach oraz Bischofswerda w Niemczech. Obie te umowy partnerskie zakładają kontakty na płaszczyźnie kulturalnej, sportowej, gospodarczej i administracyjnej. 13 czerwca 2008 r. została podpisana umowa o współpracy i partnerstwie z polską gminą Gryfice .

Bezrobocie

Bezrobocie w gminie Gryfów Śląski jak i w mieście wynosiło 35,3%^[] (dane na dzień 31 grudnia 2001 ) i było wyższe niż średnia dla województwa dolnośląskiego , która wynosiła 20,4%^[]. Wiele przedsiębiorstw nie przeszło pomyślnie transformacji gospodarczej w Polsce i ogłosiło upadłość. Obecnie poprawy sytuacji upatruje się w turystyce i drobnym przemyśle^[].

Edukacja

Gryfów Śląski jest ośrodkiem edukacyjnym dla mieszkańców okolicznych miejscowości i miasta. W mieście istnieją 2 przedszkola, 3 szkoły podstawowe. Ponadto gimnazjum i szkoły średnie.

Szkoły ponadpodstawowe w Gryfowie:

• Gimnazjum im. Kombatantów Ziemi Gryfowskiej, ul. Uczniowska 11,
• Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych im. Jana Pawła II , ul. Kolejowa 16,
• Gryfowski Prywatny Zespół Szkół Zawodowych

Ogółem w Zespole Szkół Ogólnokształcących i zawodowych oraz w Gryfowskim Prywatnym Zespole Szkół Zawodowych kształci się nieco ponad 700 uczniów.

Religia

Większość mieszkańców Gryfowa stanowią wyznawcy Kościoła Rzymskokatolickiego . Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi także Kościół Zielonoświątkowy , protestancka wspólnota o charakterze ewangelicznym .

Kościół Rzymskokatolicki

• Parafia pw. Św. Jadwigi Śląskiej , pl. Kościelny 9,

Kościół Zielonoświątkowy

• Zbór w Gryfowie Śląskim, ul. Parkowa 1,

Ekologia

Gmina Gryfów Śląski zajmuje wysokie miejsce jeśli chodzi o inwestycje ekologiczne poczynione w ostatnich latach^[]. W 1996 roku zajęła 1. miejsce jeśli chodzi o konkurs wojewódzki (ówczesnego województwa jeleniogórskiego). W mieście działa nowoczesna oczyszczalnia ścieków o przepustowości 3.300 m³ na dobę^[]. Stopień skanalizowania Gryfowa wynosi ok. 80%^[]. Inwestuje się cały czas w rozwój kanalizacji na terenie Miasta i Gminy. Również inwestycje w wodociągach znacznie podniosły stan środowiska i poziom życia mieszkańców – obecnie prawie 95% Gryfowa posiada wodociągi^[].

Sport

W Gryfowie działa kilka klubów sportowych które reprezentują kilka dyscyplin sportowych. Są to:

• Gryfowski Klub Sportowy "GRYF",
• Zryw Ubocze,
• Rolnik Rząsiny,

Zobacz też

• powiat lwówecki
• gmina Gryfów Śląski

Przypisy

Bibliografia

• Folder Promocyjny "Gryfów Śląski" UMiG Gryfów Śląski 1999

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Gryfowa Śląskiego
• Przyjaciele miasta Gryfowa - strona z archiwalnymi materiałami o Gryfowie Śląskim