Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Glistnik jaskółcze ziele

Glistnik jaskółcze ziele

Glistnik jaskółcze ziele

Systematyka [1]
Domena : eukarionty
Królestwo : rośliny
Klad : rośliny naczyniowe
Klad : Euphyllophyta
Klad : rośliny nasienne
Klasa : okrytonasienne
Rząd : jaskrowce
Rodzina : makowate
Rodzaj :glistnik
Gatunek :glistnik jaskółcze ziele
Nazwa systematyczna
Chelidonium majus L. ,
Sp. Pl. 1: 505 1753
Gatunek trujący
Gatunek leczniczy
Kwiat i owoce glistnika jaskółcze ziele
Przełamana pusta łodyga glistnika,
widoczny wyciekający sok i delikatne włoski
Liść glistnika jaskółcze ziele
Glistnik jaskółcze ziele w typowym siedlisku często występuje licznie – skraj Puszczy Wkrzańskiej w Policach , Pomorze

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L. ) – gatunek byliny z rodziny makowatych (Papaveraceae Juss.). Jedyny gatunek w monotypowym rodzaju glistnik (Chelidonium). Pospolity w Europie i basenie Morza Śródziemnego . Występuje też w Ameryce Północnej , przewieziony tam przez osadników jako ziele lecznicze na choroby skóry. W Polsce jest pospolity na całym obszarze.

W Polsce funkcjonują także nazwy: jaskółecznik (białostockie), celidonia (Pomorze), cyndalia (górnośląskie), cyngalia (kieleckie), glistewnik (Podlasie), złotnik (Wielkopolska), żółtnik (Mazowsze). Stara polska nazwa nawiązuje do wiary, że roślina ukazuje się wraz z powrotem jaskółek , a zamiera z ich odlotem.

Spis treści

Systematyka

Pozycja w systemie Reveala  

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Ranunculopsida Brongn., podklasa jaskrowe (Ranunculidae Takht. ex Reveal), nadrząd Ranunculanae Takht. ex Reveal, rząd makowce (Papaverales Dumort.), rodzina makowate (Papaveraceae Juss.), plemię Chelidonieae Dumort., rodzaj glistnik (Chelidonium L.)[2].

Morfologia

Łodyga
Rzadko, odstająco owłosiona. Rozgałęzia się widlasto, osiąga do 90 cm wysokości, po przełamaniu wydziela pomarańczowy sok mleczny . Pod ziemią ciemnobrunatne, walcowate kłącze .
Liście
Pierzastosieczne, jajowate do okrągłych, nierówno, głęboko wcinane lub karbowane, górne 3-klapowe. Dolne długoogonkowe, górne krótkoogonkowe. Z wierzchu jasnozielone, spodem sinozielone.
Kwiaty
Złocistożółte, zebrane w baldaszkach po trzy do ośmiu, o średnicy do 2 cm. Korona składa się z 4 odwrotnie jajowatych płatków, kielich dwudziałkowy, wcześnie opadający. Jednokomorowy słupek z dwudzielnym znamieniem, liczne pręciki . W kwiatach brak miodników .
Owoc
Równowąska torebka , zewnętrznie przypominająca łuszczynę . Nasiona czarne, błyszczące.
Korzeń
Rozgałęziony, od zewnątrz brunatnoczerwony, na przełomie żółty.

Biologia i ekologia

Bylina , hemikryptofit . Kwitnie od maja do września [3], kwiaty są równoczesne. Owoce zawierają elajosom i są rozsiewane przez mrówki ( myrmekochoria ).Siedlisko: siedliska ruderalne, przydroża, obrzeża lasów, zarośla, potoki. Preferuje miejsca zacienione. Roślina nitrofilna i wskaźnikowa gleb ilastych. Pospolity chwast w sadach i ogrodach. Gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Glechometalia[4]. Genetyka: Liczba chromosomów 2n=10, 12.

Roślina trująca . Ze względu na dość silne toksyczne własności leczenie tą rośliną może być przeprowadzane tylko za wiedzą i pod kontrolą lekarza. Nie może być stosowana pod koniec ciąży (pobudza skurcze macicy), w chorobie wrzodowej , przy jaskrze i ostrych nieżytach przewodu pokarmowego[5].

Zastosowanie

Roślina lecznicza :

  • Surowiec zielarski : ziele glistnika (Chelidonii Herba), korzeń glistnika (Chelidonii Radix). Zawiera ok. 20 alkoloidów izochinolinowych (m.in.: chelidonina, berberyna , chelerytryna, sangwinaryna, protopina i inne), kwasy organiczne (kwas chelidonowy, jabłkowy, cytrynowy) oraz pochodne kwasów fenolowych, saponiny , duże ilości soli wapniowych oraz enzymy proteolityczne .
  • Zbiór i suszenie: ziele (młode pędy) zbierać najlepiej w okresie kwitnienia w maju i czerwcu. Suszyć w podwyższonej temperaturze ok. 30 °C[6].
  • Działanie: chelidonina wykazuje działanie rozkurczowe na drogi żółciowe, przewód pokarmowy i oskrzela oraz żółciopędne i słabe uspokajające. Chelerytryna i sangwinaryna wykazują działanie bakteriobójcze, pierwotniakobójcze, grzybobójcze, przeciwnowotworowe (chelidonina hamuje podziały komórek)[]. Używany jest powszechnie jako lek usuwający brodawki (kurzajki) na skórze. Działanie to wiąże się z obecnością w soku chelidoniny.

Ciekawostki

  • Dym powstający ze spalonej rośliny ma własności owadobójcze.
  • W starożytności używano tej rośliny do zwalczania robaków przewodu pokarmowego, a także jako pułapkę do łapania ryb i ptaków[5].

Przypisy

  1. Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website ( ang. ). 2001–. [dostęp 2010-01-04].
  2. Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Chelidonium ( ang. ). The Compleat Botanica. [dostęp 30-12-2008].
  3. F. Činčura, V. Feráková, J. Májovský, L. Šomšak, J. Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990, s. 96. . 
  4. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. . 
  5. 5,0 5,1 Anna Mazerant: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. . 
  6. Czesław Bańkowski, Jan Serwatka: O chwastach i ich zastosowaniu. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1972. 

Bibliografia

  1. Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953. 
  2. Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. . 


Inne hasła zawierające informacje o "Glistnik jaskółcze ziele":

Murawa bliźniczkowa ...

Orzysz (jezioro) Występują tu także rośliny synantropijne : łopiany , serdecznik pospolity , pokrzywa zwyczajna , trybula leśna , Glistnik jaskółcze ziele , bylica pospolita . Dalej na wschód a następnie na południe, ...

Toruń ...

Literatura – przegląd chronologiczny ...

Olsztyn ...

Tarnów ...

Owies ...

Biecz ...

Wrzos ...

Wieliczka ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Glistnik jaskółcze ziele":

210. Szata roślinna Polski (plansza 10) ...

005. Przegląd i znaczenie nasiennych (plansza 12) a także rosnący powszechnie na poboczach dróg i w innych siedliskach ruderalnych Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium maius). ...

˝Pan Tadeusz˝ A. Mickiewicza - spacer po Soplicowie i okolicach (plansza 19) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie